Al-Arabiya televizyon ağı, son birkaç gündür ve hatta bugün bile, "IŞİD lideri Ebu Bekir el-Bağdadi ve halefinin özel çevresinden 3 kadınla 3 röportaj" başlığını taşıyan atlatma haberi sayesinde dikkatleri üzerine çekti ve takip edildi.

Al-Arabiya ağının takipçilerine sunduğu atlatma haber Bağdat'taki çalışkan meslektaşımız Macid Hamid'in imzasını taşıyordu.

Röportajlar ilk eşi ve çocuklarının annesi, üçüncü eşi Nur ve genç bir kızla yapılmıştı.

Bu röportajlar Ebu Bekir el-Bağdadi'nin Irak ve Suriye'de bulunduğu karanlık yıllardaki ev hayatına, felaketzede Irak Ezidi toplumundan alınan kurban kadın esirler dosyası vb. sıcak ve gizemli konulara ışık tuttu.

Burada amacım IŞİD'in düşüncesine, zamanına, ahlakına, politikalarına, sırlarına ilişkin konularda üç kadının anlattıklarını ve röportajların ortaya çıkardıklarını dikkatlice düşünmek değil, boş söz satıcılarının söylediklerinin aksine halen bir güven ve saf bir profesyonellik kaynağı olan gerçek gazeteciliğin değerine dikkat çekmektir.

Buradaki soru şu: Gazetecilik yerini sosyal medya fenomenlerine bırakarak öldü mü?

Evet, gazetecilik yaparken olması gerektiği gibi profesyonel ve parlak bir gazeteci olamayan çok sayıda gazeteci var.

Bunlar yüzlerini sosyal medyaya çevirdiklerinde, bazıları daha da ileri giderek bir miktar öfke ile asıl anneleri olan gazeteciliği hedef aldılar.

Bazıları da sadece kendileri için çalışmak (hesap açmak) ve şanslarını denemek için dikkatlerini sosyal medyaya çevirdiler.

Bu iki grubun yanı sıra daha dikkat çekici olan ve gazetecilik bilgileri nedeniyle etkileyici olarak tanımlananlardan oluşan üçüncü bir grup daha var.

Gazetecilik bilgileri ile röportajın ilkeleri, haberlerin nasıl yazılacağı ve doğrulanacağı, haber dosyasının ve araştırmanın nasıl yürütüleceği, bir kitap tanıtımının nasıl yapılacağı, belgelerin nasıl okunacağı ve karşılaştırılacağı gibi şu yetenek ve becerileri kastediyorum.

Bahsi geçen kişilerin bütün bunlara ilişkin bilgileri, herhangi bir insanın Japonya'daki Meiji döneminin tarihi hakkındaki bilgisi kadardır!

Ama özgüvenleri çok büyük ve kendilerine takipçiler buluyorlar.

"TikTok ya da X'te şu haberi gördünüz mü" ifadesi, geçmişte basit nine ve dedelerimizin "radyo şöyle dedi" ifadesine benzemeye başladı.

Ama hangi radyo bunu söyledi, orası önemli değildi...

Bu da atlatma haberi veya scoop ile ilgili önemli bir meseleyle bağlantılı şu soruları gündeme getiriyor;

Bugün kaynak kim ve ne, gazetecinin ve basının bu alandaki rolü sona mı erdi?
 

Birkaç gün önce bu konu ile ilgili bir araştırma haberinde Lübnan Üniversitesi'nden medya profesörü Vefa Ebu Şakra, Şarkul Avsat'a şöyle konuştu:

(Scoop) dediğimizde, bizi diğerlerinden ayıracak özel bir medya materyalini elde etmek için gösterdiğimiz iki kat daha fazla kişisel çaba demektir.
 

Bu standart sosyal medya kullanıcıları için geçerli mi?

Bence "profesyonel" bir gazetecinin çalışmalarını farklı kılan da budur.

Gazeteciye bu profesyonelliği sağlayan, işine ve atlatma haberine saygıyı ve onu "ciddiye almayı" garanti eden doğru ortamdır.

Bütün bunları güvenilir bir basın kurumu çerçevesinde çalıştığında ya da dopdolu geçen bir kariyerin, kazanılan deneyimlerin, başarılı ve başarısız hamlelerin ardından adı günümüz diliyle bağımsız ve başlı başına bir markaya dönüştüğünde elde eder.

Gazetecilik tarihi boyunca, atlatma haberleri sayesinde onur listesine giren yıldızlar vardır.

Bunlar arasında, biraz önce değindiğimiz araştırma haberinde belirtildiği gibi; Nazi ordusunun Almanya-Polonya sınırına doğru ilerleyişini takip ederek, İkinci Dünya Savaşı'nın kıvılcımının ateşlendiğini ortaya çıkaran ilk kişi olan İngiliz kadın gazeteci Claire Hollingsworth da var.

Watergate skandalına ilişkin meşhur araştırmalarının sonucu olan atlatma haberleri ile Amerikalı araştırmacı gazeteciler Bob Woodward ve Carl Bernstein'in yanı sıra, Irak'taki Ebu Gureyb Cezaevi skandalını ortaya çıkaran Amerikalı gazeteci Seymour Hersh de yıldız gazetecilerden.

Arap dünyasında büyük yankı uyandıran ünlü atlatma haberi örneklerinden biri, 1985 yılında, Humeyni rejiminin "Büyük Şeytan" olarak adlandırdığı ABD'ye karşı propaganda makinesinin sesinin en gür çıktığı bir dönemde, Hasan Sabra'nın sahibi olduğu eş-Şira dergisinin "İran-Kontra" skandalı ve Humeyni rejimi ile ABD arasındaki silah anlaşmaları hakkında ortaya çıkardığı bilgilerdi.

Gazetecilik mesleğini temsil etmeye kimin, mesleğin evladının mı yoksa sosyal medyanın evladının mı daha layık ve bu konuda kimin daha dürüst olduğu konusundaki tartışma varlığını sürdürecek.

Savaş bitene kadar devam edecek ya da hiç bitmeyecek.

Yine de sosyal medya sahnelerinde az da olsa hoş ve etkileyici sürprizlerin olduğunu inkar etmiyorum ve bunları yetenekleri, doğrulukları ve bilgileri için sadece kutlayabiliriz.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

Independent Türkçe için çeviren: Beyan İshakoğlu

Şarku'l Avsat