Irak'ta boşanma krizi son yıllarda daha da derinleşti. Mahkemeler toplumdaki korkunç rakamları ve çok tuhaf boşanma hikayeleri kaydetti. Bu olgu toplumun ilgi alanında geniş bir yer işgal etmiyor.

Boşanmanın pek çok nedeni vardır. Boşanmaların çoğu ekonomik, sosyal ve psikolojik faktörlerden kaynaklanmaktadır.

Bunların yanı sıra, evlilikteki sadakatsizlikten kaynaklanan boşanma davalarının büyük bir bölümünü oluşturan sosyal medya da bir başka faktör.

Yüksek Yargı Konseyi, ağustos ayında Irak'taki evlilik ve boşanma davalarının istatistiğini yayımladı.

Mahkemeler 4 bin 577'si mahkeme dışında onaylanan toplam 14 bin 840 evlilik sözleşmesi, 4 bin 888 anlaşmalı boşanma ve 2 bin 85 mahkeme kararıyla boşanma davasına tanık oldu.

İstatistiklere göre geçen temmuz ayında Irak'ta, Kürt Bölgesel Yönetimi hariç diğer vilayetlerde 5 bin 808 boşanma davası kaydedildi.

Garip hikayeler

Ekonomik ve sosyal koşullar, yaygın işsizlik ve istihdam olanaklarının olmayışı nedeniyle çok sayıda kişinin evliliğe isteksiz olmasının yanı sıra boşanmaların yaygınlaşması sonucunda günümüzde evliliğe yönelik adımlar birçok genç için zorlaştı.  

27 yaşındaki Hedil Ammar, ailesinden ve arkadaşlarından duyduğu hikayelerin ardından evliliği düşünmediğini söylüyor.

Çalışan ve evlenme çağında olan Hedil, tuhaf sayılabilecek boşanma hikayeleri anlattı.

Akrabalarından birinin üniversiteden bir arkadaşıyla buluştuğunu ve yaşadıkları aşk hikayesini anlatan Hedil, "Dört yıldan fazla süren buluşmalar ve aile ziyaretleri devam etti, süreç nişan ve ardından evlilikle sona erdi. Ancak bu ilişki çok uzun sürmedi ve romantik ilişkilerinde yaşanan sorunlar, uyumsuzluk ve gerçeklik farkı nedeniyle sadece iki ay sonra ayrıldılar" dedi.

Hedil, sözlerine şöyle devam etti:

Bu hikaye ve diğer hikayeler, her ne kadar bu kural herkes için geçerli olmasa da şu anda evlilik fikrini dışlamama neden oldu. Günümüzde, ister kız ister erkek olsun, eş seçmek çok zor hale geldi.

Ailesinin müdahalesi nedeniyle eşinden ayrılan Nur Muhammad ise şunları söyledi:

Akrabalarımdan biriyle geleneksel bir evlilik yaptım ve bir kızımız oldu, ancak kocamın ailesinin evlilik hayatımıza müdahale etmeleri nedeniyle iki yıl süren sorunlardan sonra ayrıldım. Kocamın aile evi dışında başka bir evde yaşama imkanı olmadığı için ayrılık, sorunlardan kurtulmanın tek yolu haline geldi. Birçok aile, evli çiftlerin hayatlarına müdahale ederek başlarına dert açıyor. Her kadının reddedeceği en küçük ayrıntılara dahi müdahale edilmesi sonucu ailem yok oldu.

Yüksek Yargı Konseyi'nin aylık dergisinde, Mart 2021'de yayımlanan bir çalışma, kocanın ailesiyle birlikte yaşamasının çoğu zaman eşlerin hayatlarına olumsuz yönde müdahale edilmesine yol açtığını ortaya koydu.

Söz konusu çalışmaya göre, kocanın mali açıdan ailesine bağımlılığı ve Irak'taki zorlu ekonomik koşullar göz önüne alındığında iş fırsatları elde etmenin zorluğu ve ayrıca sosyal paylaşım siteleri aracılığıyla evlilikte sadakatsizlik birden fazla boşanmaya yol açtı.

2003'ten sonra, Irak'ın tanık olduğu fikri açılım ışığında, sosyal paylaşım siteleri Iraklı ailelerin büyük ölçüde ilgisini çekti ve evlilikte sadakatsizliğin ve ailelerin bütünüyle parçalanmasının nedenlerinden biri haline geldi.

 
Ailenin parçalanması

Boşanmanın içsel ve sosyal olarak parçalanmış bir ailede büyüyen ve ayrılmış eşler arasında bir bağ kuran çocukların psikolojisi üzerinde ciddi nedenleri ve sonuçları var.

Bu bağlamda insan hakları savunucusu Vasan ed-Düleymi, boşanmanın ekonomik, sosyal ve psikolojik olmak üzere pek çok nedeninin olduğuna dikkat çekti.

Düleymi, "Vakaların çoğunun ekonomik, yaşamsal, sosyal ve psikolojik yansımaları var. Bu da önce yabancılaşmaya, sonra da ayrılığı doğuran psikolojik sorunların birikmesine neden oluyor. Her iki tarafta reşit olmayan veya genç bir çiftin evliliğinde hayatı yönetme, engelleri aşma ve evlilik ilişkisini sürdürme konusunda deneyim eksikliği var. Bu durum bazı kişilerin ekonomik ve yaşam koşulları nedeniyle başvurduğu uyuşturucunun yaygınlaşmasının yanı sıra şiddete ve evlilik ve sosyal görev ihmallerine de yol açmaktadır" diye konuştu.

Düleymi'ye göre boşanma vakaları toplum için tehlikeli bir gösterge:

Pek çok aile parçalanması vakası, çocukların kaybına, dağılmasına ve değerlerinin yok olmasına yol açarak ilerleyemeyen, üretemeyen ve veremeyen parçalanmış bir nesil yaratıyor.
 

Bir adamın, karısının modem bağlantısını kesmesinden dolayı eşinden boşandığını söyleyen Düleymi, avukat olarak yaptığı işin doğası gereği karşılaştığı tuhaf boşanma hikayesini şöyle anlattı:

Modem bağlantısının kesilmesinin ardından adam karısına şiddet uyguladı ve onu darp etti. Bu da kadının vücudunda çeşitli kırıklar ve morluklar oluşmasına neden oldu ve dolayısıyla ilişki ayrılıkla ve kocanın hapsedilmesiyle sonuçlandı.

 
Sosyal sorun

Bu bağlamda sosyal araştırmacı Belkıs ez-Zamili, son dönemde Iraklı aileleri etkileyen en önemli sorunun boşanma olduğunu belirterek, mahkeme dışında gerçekleşen kayıt dışı davaların yanı sıra yetkili mahkemelere her ay binlerce başvuru geldiğine dikkat çekti.

Özellikle ayrılan çiftlerin çocuk sahibi olması durumunda bunun toplum üzerinde ekstra boyutları ve etkileri olacağını vurgulayan Zamili sözlerine şöyle devam etti:

Çocuk, babasından ve annesinden uzakta ya da çatışmaların, tartışmaların, anlaşmazlıkların olduğu bir ailede yaşarsa sarsılmış bir kişilikle, özgüven eksikliğiyle büyür. Verimsiz olur, içten içe kırılır. Görevlerini yerine getiremez, arzu ve emellerine ulaşamaz. Boşanmanın nedenleri çok ve çeşitlidir; bunlar arasında işsizlik, iş fırsatlarının olmaması, internetin yanı sıra sosyal medya, uyuşturucu ve diğer yasaklanmış şeyler de vardır.

Çözümlerle ilgili olarak Zamili, eşlerin haklarını ve görevlerini bilmeleri, ilişki ve evliliğin değerini, aile kurma ve çocuk sahibi olmanın sorumluluklarını anlamaları için sosyal, dini ve kültürel farkındalığın artırılmasının önemine dikkat çekti.

Eşlere olumlu bir şekilde aile müdahalesinin gerekliliğini vurgulayan Zamili, "En büyük sorumluluk ise devlette. Bu sorumluluk gençlere iş fırsatları sağlamanın yanı sıra sivil toplumun, dini ve devlet kurumlarının bilinçlendirme rollerini harekete geçirmekte kendini gösterir" diye konuştu.

 

 

Independent Arabia