Bilim insanları canlıların tarihinde sıcakkanlılığın ilk ne zaman ortaya çıktığını belirlemek için bugün yaşayan veya soyu tükenmiş memelilerle bunların yakın akrabalarının kulak anatomisini inceledi.

Saygın bilimsel dergi Nature’da yayımlanan araştırma, sıcakkanlılığın kabaca 233 milyon yıl önce, Triyas Dönemi’nde ortaya çıktığını gösterdi.

Vücut sıcaklığı ortama göre değişmeyen hayvanlar sıcakkanlı diye niteleniyor. Memeliler ve kuşlar sıcakkanlı, yılan gibi sürüngen ve omurgasız hayvanlar ise soğukkanlı diye sınıflandırılıyor.

Biyologlar sıcakkanlı hayvanları endotermik diye niteliyor çünkü bunların vücutlarında ısı üretiliyor. Soğukkanlı hayvanlar vücut sıcaklıklarını kontrol etmek için çevrelerine güvenmek zorunda kalırken, sıcakkanlı hayvanlar bunu doğal olarak yapıyor.

Araştırmacılar, memeli atalarının fosillerinde iç kulaktaki yarım daire biçimli kanalları incelendi.

Bu kanallar, endolenf adı verilen viskoz bir sıvıyla dolu. Bu sıvı hareket ederken kanalı kaplayan minik tüyleri titreştiriyor. Tüyler de beyne mesajlar ileterek vücudun nasıl dengede tutulacağına dair talimatlar veriyor.

Bal benzeri yoğunluğa sahip endolenf, daha sıcak olduğunda daha akıcı hale geliyor ve sıvının işini yapabilmesi için yarım daire şeklindeki kanalların şeklini değiştirmesini gerektiriyor.

Ektotermik diye adlandırılan soğukkanlı hayvanlarda ise bu kulak sıvısı daha soğuk. Bu nedenle akması için daha geniş alanlar gerekiyor. Sıcakkanlı hayvanlarda sıvı daha akışkan olduğu için küçük alanlar yeterli oluyor.

İşte bu yapıları incelemek, canlılarda sıcakkanlılığın ne zaman ortaya çıktığına dair önemli ipuçları sunuyor.

Söz konusu evrimsel değişimin yaşandığı anı keşfetmek isteyen araştırmacılar, 341 hayvandaki (243 canlı tür ve 64 soyu tükenmiş tür) iç kulak kanalı örneklerini inceledi.

Analiz, araştırmaya dahil edilen 54 soyu tükenmiş memelinin, 233 milyon yıl önce sıcakkanlı hayvanlara uygun dar iç kulak kanalı yapılarını geliştirdiğini ortaya koydu.

Bu çalışmadan önce, memelilerin sıcakkanlılığı, 252 milyon yıl önce bir grup pullu, sıçan benzeri kertenkeleden (cynodontlar) miras aldığı düşünülüyordu.

Ancak yeni bulgular başka bir tabloya işaret etti. Aynı zamanda sıcakkanlılığın çok daha hızlı gerçekleştiği görüldü. Buna göre sıcakkanlılık, ilk memelilerin bıyık, kürk ve özel omurgalar geliştirmeye başladığı sıralarda ortaya çıktı.

Portekiz'deki Lizbon Üniversitesi'nde görev alan, araştırmanın ortak yazarı Ricardo Araújo, "Mevcut bilimsel düşüncenin aksine, makalemiz şaşırtıcı bir şekilde endoterminin kazanılmasının jeolojik açıdan çok hızlı, yani bir milyon yıldan daha kısa sürede gerçekleştiğini gösteriyor" diye konuştu:

Bu, önceden düşünüldüğü gibi 10 milyonlarca yıl süren kademeli ve yavaş bir süreç değildi.

Independent Türkçe, Livescience, Euronews, Evrimağacı

Derleyen: Çağla Üren