Eski Başbakan Navaz Şerif’in 2024 genel seçimlerindeki zaferini ilan etmesiyle Pakistan siyasi arenası oldukça önemli bir dönüm noktasına sahne oldu. Haber dünyanın dört bir yanında yankı bulurken, çeşitli başkentlerdeki uluslararası gözlemciler de gelişmeleri Güney Asya bölgesindeki bu seçim olayının ne kadar önemli olduğunun bilinciyle gözlemliyorlardı.
Çalkantılı bir geçmişe sahip kıdemli siyasetçi Navaz Şerif, Pakistan Seçim Komisyonu’nun açıklamasına göre Pakistan Müslüman Ligi-Navaz (PML-N) bayrağı altında en büyük oyu aldı ve seçimden zaferle çıktı. 74 yaşındaki lider, partisinin müttefik partilerin desteğiyle yoğun nüfuslu Pencap eyaletinde federal düzeyde bir hükümet kurma niyetini açıklarken kendinden emin görünüyordu. Açıklama yaptığı esnada ona küçük kardeşi ve eski başbakan Şahbaz Şerif ile kızı Meryem Navaz da eşlik etti.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Şerif, küçük siyasi partilere ve bağımsız kazananlara zeytin dalı uzattı ve onlara Güney Asya’nın Müslüman ülkesi olup, çoğunluğu Müslüman olmak üzere 240 milyon nüfusa sahip Pakistan’ın genel çıkarı için birlik olma çağrısı yaptı.
En güncel sonuçlara göre Navaz Şerif’in partisi, en yoğun nüfuslu bölge olan Pencap’taki en büyük parti olarak öne çıktı. Ancak ülke genelinde kazandığı 70 sandalyeyle ikinci sırada yer aldı. Birinci sırada ise 96 sandalye kazanan bağımsızlar yer alıyor. Pakistan Halk Partisi’nin ise 53 sandalyesi var. Geri kalan sandalyeleri de Şerif’in koalisyon ortakları kazandı. Bu rakamlarla Navaz Şerif, koalisyon ortaklarının desteğiyle merkezde bir sonraki hükümeti kurmak için uygun bir konuma geldi.
Pakistan’ın parlamenter sisteminde bir siyasi partinin ulusal hükümeti kurabilmek için parlamentodaki 342 sandalyenin 169’unu kazanması yeterli. Milli Meclis olarak bilinen temsilciler meclisinde seçilen başbakanın Milli Meclis üyesi olması şart. Dört eyalet meclisi de eyalet başbakanlarını benzer prosedürleri izleyerek seçiyor.
Pakistan’daki parlamenter sisteme göre bir siyasi partinin hükümet kurabilmek için 342 sandalyenin 169’unı alması yeterli.
Ancak insan hakları örgütlerinin ve uluslararası denetim kurumlarının seçim sürecinin yürütülmesine ilişkin ve özellikle de oylama süreci boyunca internete getirilen kısıtlamalarla ilgili endişeleri, kutlamaların ve siyasi manevraların coşkusunu gölgeledi. Geçici hükümet, bu önlemlerin terörist unsurlardan gelebilecek güvenlik tehditleriyle mücadele için gerekli olduğunu belirtirken, eleştirmenler bu ihlallerin seçim sürecinin şeffaflığı ve dürüstlüğü üzerindeki etkisini sorguladı.
Özellikle Hayber-Pahtunhva ve Belucistan gibi bazı bölgelerde ölümle sonuçlanan şiddet eylemlerinin görüldüğüne dair haberlere rağmen, Pakistan Silahlı Kuvvetleri seçimlerde genel olarak barışçıl davranılmasını takdir etti. Güvenlik güçlerinin yoğun bir şekilde konuşlandırılması sayesinde ülke, zorluklarla dolu olsa da seçim sürecini aşmayı başardı. Nihayetinde bu, demokratik ilkeleri destekleme konusunda kitlesel bir kararlılığın göstergesi oldu.
Dördüncü başbakanlık dönemine hazırlanan Navaz Şerif, acil ve üzerinde düşünülmüş çözümler gerektiren bir dizi zorlukla karşı karşıya. Zorluklar listesinin başında Pakistan’daki ekonomik kriz yer alıyor. Bu sorun, bir kurtarma paketine ilişkin olarak yakında Uluslararası Para Fonu (IMF) ile yapılacak görüşmelerden dolayı da öne çıktı. Bununla birlikte Şerif’in Washington, Riyad, Abu Dabi ve Doha gibi önemli uluslararası aktörlerle olan köklü ilişkileri ona, Pakistan’ın ekonomik istikrarı için bir anahtar mahiyetinde olan bu hayati müzakerelere katılma konusunda ayrıcalıklı bir konum sağlıyor.
Diğer yandan silahlı grupların güvenlik ve istikrar için büyük bir tehdit oluşturan saldırılarının yeniden başlamasıyla birlikte aşırılık hayaleti, milletin peşinden ayrılmıyor. Geri çekilen uluslararası güçlerin geride bıraktığı gelişmiş silahların yanı sıra, Pakistan Taliban’ı gibi yasaklı örgütlerin komşu Afganistan’da yeniden örgütlenmesi de bu tehditle acilen başa çıkılması gerektiğini gösteriyor. Üstelik bilhassa Belucistan’daki etnik-milliyetçi isyan hareketleri de çok yönlü bir yaklaşım gerektiren karmaşık güvenlik sorunları oluşturuyor.
Uluslararası ilişkilerin karmaşık manzarası karşısında da Pakistan, bölgesel gerilimleri ve karmaşık bir jeopolitik meseleler ağını yetenekli diplomasi ve stratejik girişimler yoluyla ele alma konusunda büyük bir zorlukla karşı karşıya. Mesela Afganistan’la sınır ötesi aşırılık sorunları yüzünden daha da gerginleşen ilişki, güven ve iş birliği inşa etmeye yönelik dikkatli ve özenli bir strateji gerektiriyor. Aynı şekilde Hindistan’la devam eden çatışmalar da gerilimin tırmanmasını önlemek ve bölgede barış ve istikrarın güçlenmesini sağlamak üzere çatışmaları çözmek için ciddi bir diyaloğa ve etkin stratejilere duyulan ihtiyacın altını çiziyor.
Pakistan, bölgesel gerilimleri ve karmaşık bir jeopolitik sorunlar ağını yetenekli diplomasi ve stratejik girişimler yoluyla ele alma konusunda büyük bir zorlukla karşı karşıya.
Navaz Şerif’in yönetimi bir kez daha devralmasıyla Pakistan’ın siyasi hayatında, ekonomik toparlanma taahhütleri, önleyici diplomatik çabalar ve ulusal birliği sağlamaya dönük kararlı çabalarla karakterize edilen yeni bir aşama başlıyor. Şarku’l Avsat’ın Majalla’dan aktardığına göre Şerif’in Pakistan’ı ekonomik bir merkeze dönüştürmeye ilişkin cesur vizyonu, halkın beklentileriyle örtüşüyor ve devam eden zorluklar karşısında bir iyimserlik ışığı sunuyor. Ancak bu hedeflerin başarısı, hükümetin doğru politikalar uygulama, kapsayıcılığı teşvik etme ve daima demokratik değerlere ve hukukun üstünlüğüne bağlı kalma becerisine bağlı.
Navaz Şerif, bu yolda ilk adımlarını atarken heybesinde geçmişteki başarılardan ve yarım kalan eylem planlarından oluşan bir birikimi taşıyor. Bu da beklentilerin ağırlığını ve omuzlarındaki sorumluluğun büyüklüğünü gösteriyor. İleriye giden yol, engeller ve belirsizliklerle dolu olabilir, ancak aynı zamanda Pakistan ve halkı için daha parlak bir gelecek umudu da barındırıyor.
Şerif’in iktidar koridorlarında ve halkın sokaklarında yankılanan ifadeleriyle, ‘Pakistan’ı yeniden kurgulamanın’, yani ilerleme, refah ve barışla tanımlanan bir gelecek tasavvur etmenin ve bu vizyonu adım adım gerçekleştirmeye doğru topluca bir yolculuğa çıkmanın zamanı geldi.
Pakistan siyasi söyleminin dinamik sahnesinde Navaz Şerif, değişim vaat eden bir vizyonla öne çıkıyor. Onun Pakistan’ı Asya’da öncü bir ekonomik güce dönüştürme yönündeki iddialı gündemi, ülkenin ilgisini çekti. Bu, onun siyasi kariyerinde bir kez daha başbakanlık rolünü üstlenme ihtimali doğuran büyük bir yükselişe işaret.
Şerif, seçim kampanyası boyunca acil sorunlar için pratik çözümlere odaklı bir vizyonu anlattı. Seçim konuşmasında enflasyonla mücadele, ihracat üzerinden ticareti artırma ve komşu ülkelerle barışçıl ilişkileri güçlendirme vaatleri yer alıyordu. Bunu, istikrarsızlıktan usanmış ve ilerleme hasreti çeken bir halkta derin yankı uyandıran bir vizyonla formüle etti.
Pek çok Pakistanlının gözünde Navaz Şerif’i diğerlerinden ayıran özellik, sözlerine sadık olma konusundaki sicilidir. Şöyle ki partisi PML-N, 2013 yılında hükümet başkanlığı görevini devraldığında ülke, boğucu krizlerle karşı karşıyaydı; ülkede terörle mücadelenin etkileri sürüyor ve geniş çaplı elektrik kesintileri ve doğalgaz sıkıntısı nedeniyle vatandaşların gündelik yaşamı ciddi anlamda sekteye uğruyordu. Önceki hükümetler, bu sorunlarla yeteri kadar başa çıkamamış ve eski askerî diktatör Müşerref döneminde enerji altyapısının ihmal edildiği yönündeki suçlamalarla yetinmişlerdi.
Ancak Şerif’in yönetiminde büyük ilerleme kaydedildi. 2018 yılına gelindiğinde elektrik ve doğalgaz kesintileri önemli ölçüde azalarak, çok sayıda ailenin ciddi anlamda rahatlaması sağlandı. Hükümetin Karaçi’deki kötü şöhretli çetelerin savaşına karşı etkili mücadelesi de ülkenin ekonomik merkezine duyulan güveni geri getirdi. Dahası, Şerif’in yönetimi uzun süredir beklenen nüfus sayımını da tamamlayarak, Federal Yönetilen Kabile Alanları (FATA) ile Hayber-Pahtunhva eyaletindeki Bata bölgesinin dahil edilmesi sorununu çözdü. Ayrıca altyapının geliştirilmesinde de kayda değer bir ilerleme kaydedildi.
Şerif’in kapsamlı stratejisini somut sonuçlara dönüştürüp dönüştüremeyeceği belli değil.
PML-N hükümeti, ekonomik olarak da önemli başarılara imza attı. Mesela ülkenin altyapısına 10 bin kilometreyi aşkın otoyol ekledi ve bu da iletişimi ve ticareti kolaylaştırdı. 11 bin 500 megavat elektriğin çeşitli kaynaklar üzerinden ulusal şebekeye verilmesi de enerji krizini hafifleterek, endüstriyel büyümeyi hızlandırdı.
Hükümetin, Çin’in iddialı ‘Bir Kuşak Bir Yol’ girişiminin başlıca projesi olan Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru’nun desteklenmesinde de çok önemli bir rol oynadığını belirtmek lazım.
Ancak bu başarılara rağmen daha sonra hükümetteki değişiklik, birçok zorluğu da beraberinde getirdi. Nitekim Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru’nun ilerleme hızı yavaşladı ve bu da bu koridorun Pakistan’a sağlayabileceği ekonomik faydalara gölge düşürdü.
Pakistan, siyasi sahnede ilerlerken halk, Şerif gibi liderlere biraz iyimserlik, biraz da ihtiyatla yaklaşıyor. Şerif’in ülkenin ekonomik ilerlemesine ilişkin planları, öngörülemeyen böylesi zamanlarda bir umut kaynağı oluyor.
Önümüzde halen pek çok engel mevcut. Şerif’in kapsamlı stratejilerini somut sonuçlara dönüştürüp dönüştüremeyeceği de belli değil. Ama yine de onun başarılı sicili, pek çok kişi için çok şey ifade ediyor ve Pakistan’ın ekonomik bir güç olmaya doğru yolculuğunun onun yönetimiyle bu sefer ulaşılabilir olacağına dair bir güven duygusu veriyor.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
