Ekim 2022'de Tanzanya Devlet Başkanı Samia Suluhu Hassan, dünyanın en büyük konteyner liman işletmecilerinden Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) merkezli Dubai Ports World (DP World) ile Tanzanya'daki limanların yönetimine ilişkin bir anlaşma imzaladı.
Tanzanya Parlamentosu limanı Dubai firmasına kiralayan anlaşmayı 10 Haziran 2023'te onayladı.
Tanzanya basını uzun süredir bu liman anlaşmasını ve limanların yabancı işletmecilere kiralanmasının doğru olup olmadığını konuşuyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü, Tanzanya hükümetinin haziran ayından bu yana liman anlaşmasını eleştirdiği/protesto ettiği için 20'den fazla kişiyi gözaltına aldığını belirtti.
Baskılara rağmen siyasiler, ekonomistler ve kanaat önderleri konuya dair görüş belirtmekten kaçınmıyor. Nitekim tepkiler sonucunda hükümet geri adım attı.
Nüfusunun yarısı Hristiyan olan Tanzanya'da kiliselerin görüşleri de toplumu etkiliyor.
Darüsselam limanına tek bir yatırımcının değil, çoğu yerli olmak üzere birden fazla yatırımcının konuşlandırılmasını ve limanın geliştirilmesi için yatırım yapabilecek Tanzanyalıların var olduğuna inandıklarını söyleyen Katolik Piskoposlar liman anlaşmasına karşı çıktı.
Evanjelik Lüteran Kilisesi ise hükümetin kararlarına güvendiklerini belirterek liman anlaşmasını destekledi.
Vaktiyle parlamentonun Kamu Hesapları Komitesi'nde (PAC) başkanlık yapan Zitto Kabwe, "15 yıl milletvekilliği yaptım ama bir kez bile hükümetin herhangi bir şirketle/ülkeyle iş anlaşması yapmak istediğinde Parlamento'nun onayını aradığını hatırlamıyorum. Şimdi önemli olan milletvekillerinin ulusal çıkarları gözetmesidir" dedi.
Tanzanya Liman İdaresi Genel Direktörü Plasduce Mbossa, limanın DP World tarafından işletilmesinin bölgede daha fazla sektörün canlanmasına katkı sağlayacağını, dolayısıyla istihdamı da artıracağını söylüyor.
Tanzanya Ulaştırma Bakanı Makame Mbawara önümüzdeki 10 yıl içinde Darüsselam limanından elde edilecek gelirde yüzde 233 oranında artış bekliyor.
Darüsselam Limanı, tam 7 ülkeye giriş sağlayan stratejik önemi hayli büyük bir liman.
Anlaşmayı eleştirenlerin endişeleri ise böylesi önemli bir limanın yabancı yatırımcılara verilmesi durumunda Tanzanya'nın kazancının çok az olacağı yönünde toplanıyor.
Tanzanya Devlet Başkanı Samia Suluhu Hassan ülke içinde tartışmalara neden olan anlaşmalar hakkında şu açıklamalarda bulundu:
Biz limanın kime verileceğini tartışırken, komşularımız bizim tartışmalarımızı gördükten sonra fırsatı değerlendirmeye çalıştılar. Parlamentomuzun tek limanımızın (Darüsselam limanı) işletilmesi için anlaşmayı onayladığı günün ertesi gün komşularımız tüm limanların işletmesini özel sektöre bırakmaya hazır olduklarını açıkladılar ve anlaşmayı tamamlamak için hızla Dubai'ye koştular.
Hassan bu açıklamalarıyla aynı şirketle Mombasa, Lamu ve Kisumu limanları için anlaşma yapmaya hazırlanan Kenya'ya atıfta bulundu.
Ancak halkın çeşitli kesimlerinden gelen yoğun tepkiler sonrası, Tanzanya hükümeti doğal kaynaklarla ilgili iki temel yasada yapılması önerilen değişiklikleri geri çekti.
Yani DP World ile yapılan anlaşmanın şartları yeniden değerlendirilecek.
DP World Afrika limanlarının yeni markası olmak istiyor
1972 yılında faaliyetlerine başlayan ve bugün dünyanın 70 ülkesinde 190 tesis işleten BAE merkezli DP World, Afrika genelinde 10 limanda faaliyet gösteriyor. (Cibuti, Senegal, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Mozambik, Mısır, Cezayir, Ruanda ve Somali)
DP World işletmesini devraldığı limanları çok daha işlek ve verimli hale getirdiği gibi, bölgede istihdamı da artırıyor.
Küçük bir Arap ülkesi olan BAE'nin ekonomik büyümeyi hedeflemesi çok doğal. Bu bağlamda liman sektörü ülke ekonomisine ciddi gelir sağlıyor.
BAE, Afrika limanlarının işletmesini devralarak ticaret ve dağıtım kanallarını da kontrol edebilecek ekonomik koridorlar oluşturmayı hedefliyor. Yani DP World yalnız liman işletmeciliği ile kalmak istemiyor.
Şirket, Afrika'nın önde gelen taşımacılık şirketlerinden biri olarak 26 Afrika ve Avrupa ülkesinde lojistik destek sunan Güney Afrika merkezli Imperial Logistic'i de satın alarak "Afrika'ya açılan kapı" konumunu pekiştirdi.
Milyarlarca dolar değerindeki liman projeleri sayesinde BAE şu anda Çin, Avrupa ve ABD'den sonra Afrika'daki en büyük dördüncü yatırımcı konumunda.
İtalyan Uluslararası Siyasi Araştırmalar Enstitüsü Araştırma Görevlisi Eleonara Ardemagni'ye göre Çin'den çok daha önce Afrika limanlarında varlık gösteren BAE, artık Çin'in en güçlü rakibi olmaya aday.
Çin'in "Tek Yol Tek Kuşak" projesine karşın, dünyanın en işlek 9. limanı olan Jebel Ali limanının sahibi BAE de Afrika'daki tüm limanların işletmesini hedefleyerek "Tek Liman Tek Düğüm" diyor.
Ardemagni, BAE'nin çoğunlukla liman anlaşması yaptığı ülkelerle askeri bağlar da kurduğunu, Afrika'ya yönelik kendi köklü jeostratejik yolunu izlediği için büyük güçlerin ayak izlerini takip etmediğini belirtiyor.
(BAE'nin Eritre, Somali ve Libya olmak üzere üç Afrika ülkesinde askeri üsleri bulunuyor.)
Sonuç olarak, Tanzanya'nın dünya devlerinden DP World ile imzaladığı liman anlaşmasında gelinen nokta belirsizliğini koruyor.
Anlaşmaya karşı çıkanlardan pek azı BAE'yi hedef tahtasına yerleştiriyor.
Eleştiriler, yerel yatırımcılara öncelik verilmesi ve yabancı yatırımcılarla yapılan anlaşmalarda ülke çıkarlarının korunması gerektiği noktasında yoğunlaşıyor.
Kaynaklar:
https://maritime-executive.com/article/uae-s-overarching-role-in-african-ports-development
https://www.thenationalnews.com/opinion/comment/2023/05/29/the-uaes-links-to-africa-are-ever-deeper-and-wider/
https://dailynews.co.tz/tz-dubai-cooperation-to-triple-dar-port-revenue/
https://www.thecitizen.co.tz/tanzania/news/national/why-there-is-debate-on-dubai-firm-s-proposal--4261956
https://www.ispionline.it/en/publication/one-port-one-node-the-emirati-geostrategic-road-to-africa-131893
https://taifadaily.com/tanzania-dubai-collaboration-to-elevate-dar-es-salaam-ports-global-standing/
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
