İspanya'nın "çağdışı kaçıkları" iktidara yürüyor: "Aşırı milliyetçi" Vox nasıl yükselişe geçti?

Partiyi yakından takip eden isimler Katalan sorununun İspanyol milliyetçiliğini uyandırdığı görüşünde

Son anketler Vox'un temmuzdaki seçimlerde yüzde 15-16 oy alacağını öngörüyor (Reuters)

Radikal sağ hareketler neredeyse tüm Avrupa ülkelerinde yükselişe geçerken, bir dönem "çağdışı kaçıklar" olarak adlandırılan İspanya'nın radikal sağ partisi Vox da (Latince "ses" anlamına gelen sözcük bu dildeki eski bir deyiş olan "Vox populi/Halkın sesi"ne gönderme yapıyor) yaklaşan genel seçimler öncesinde sağ dalgadan faydalanan hareketlerden biri olmayı başardı.

Birleşik Krallık merkezli Guardian gazetesi, 28 Mayıs'ta yapılan yerel seçimlerden önemli kazanımlarla çıkan Vox'un yükselişini mercek altına aldı.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

İspanya genelindeki yerel yönetimlerde çok daha fazla temsiliyet kazanan Vox'un genel seçimlerde de ulusal hükümetin kurulmasında kilit partilerden biri olması bekleniyor.

Bunun en önemli nedeniyse iktidarı devralmak isteyen muhafazakar Halk Partisi'nin (PP) 23 Temmuz'daki seçimlerde tek başına mutlak çoğunluğu sağlayamayacağını gösteren anketler. 

PP şu ana kadar seçim sonrası Vox'la işbirliği senaryolarını reddeden bir açıklama yapmadı ve bir anlamda böyle bir koalisyon için açık kapı bıraktı.

Guardian'a göre 5 yıl önce, şu anda İspanya Parlamentosu'ndaki en büyük üçüncü parti olan Vox'un bu konumda olması veya hükümetin bir parçası olması düşünülemezdi.

Katalonya referandumu işleri değiştirdi

Vox yaklaşık 10 yıl önce PP içindeki memnuniyetsiz bir grup tarafından kurulmuştu.

Muhafazakarların "fazla yumuşak" olduğunu düşünen bu grup İspanya'daki tüm bölgesel yönetimlerin dağıtılıp, gücün merkezi yönetime devredilmesi gerektiği düşüncesiyle ortaya çıkmış ve o dönem "bir grup nostaljik, çağdışı ve seçilmesi mümkün olmayan kaçık" olarak tanımlanmıştı.

Ancak Vox için işler, 6 yıl önce Katalonya'nın bağımsızlık referandumunun ardından değişti.

İspanya'nın uzun yıllardır gördüğü en büyük siyasi ve bölgesel kriz olan referandum, ülkede unutulmaya yüz tutmuş milliyetçiliğe de yeniden hayat verdi.

El Pais'te Vox üzerine haberler yapan ve parti hakkında bir de kitap yazmış gazeteci Miguel Gonzelez yükselen milliyetçilikle ilgili şu ifadeleri kullandı:

Utanç duyulan bir İspanyol milliyetçiliği vardı. Çünkü milliyetçilik, Franco tarafından tüm dönemi boyunca bir araç olarak kullanılmıştı. Bu milliyetçilik sadece İspanya'nın futbol maçlarında kendini gösteriyordu. Ancak Katalan sorunu siyasi olarak olduğu kadar duygusal olarak da önemliydi. Katalonya'da olanlar nedeniyle kişisel olarak incinen çok fazla insan oldu. Bu durum daha önce gizli kalan İspanyol milliyetçiliğini de uyandırdı.

Vox'un İspanyol siyasetinde yükselişi

Katalan referandumunun etksinin yanı sıra, diğer tüm Avrupa ülkelerinde olduğu gibi yaşlanan nüfus, göçmen korkusu ve birçok insanı geride bırakılmış hissettiren dijitalleşme Vox'un yükselişi için uygun zemini yarattı.

Aynı süreçte Mariano Rajoy'un liderlik ettiği PP iktidarının Katalan bağımsızlık hareketine çok yavaş ve yumuşak şekilde yanıt vermesi ve partinin yozlaştığı düşüncesi de Vox'u ön plana çıkaran diğer faktörler oldu.

Rajoy hükümeti Sosyalist Parti'nin başını çektiği bir güvensizlik oylamasında devrildikten 6 ay sonra, Aralık 2018'de yapılan Endülüs seçimlerinde yerel mecliste 12 sandalye almayı başaran Vox, bu sonuçla birlikte kırılma noktalarından birini başarıyla atlattı.

2019'da İspanya'da yapılan iki genel seçime damgasını vuran partilerden biri yine Vox'tu.

Radikal sağcı parti ilk seçimde meclisteki sandalyelerin 24'ünü kazanmayı başarırken, ikinci seçimde bu rakamı iki katından fazlaya çıkararak 52 sandalyenin sahibi oldu. Her iki seçimde ayrılıkçı Katalan liderlerin yargılandığı ve Katalonya sorununun sıklıkla tartışıldığı bir dönemde yapıldı.

Vox için asıl kırılma noktasıysa Mart 2022'de PP'nin Kastilya ve Leon bölgesinin yönetimi için radikal sağ partiyle koalisyon kurmasıyla yaşandı. Vox'a yönetim gücü veren bu hamle aynı zamanda partinin yönetme iştahını da artırdı.

Partinin seçim stratejisiyle ilgili konuşan Gonzalez, "Vox'un amacı İspanyol hükümetine girmek. Parti lideri Santiago Abascal, İtalya'daki Salvini gibi olmak istiyor. Kurulacak bir Feijoo (PP lideri) hükümetinde başbakan yardımcılığını hedefliyor. Vox'un tüm stratejisi bunun üzerine kurulu" ifadelerini kullandı.

Parti içindeki gruplara da değinen Gonzalez, "Vox aşırı milliyetçi bir parti. Bence en doğru tanım bu. Parti içinde faşist falanjist grupları da kürtaj ve eşçinsel evlilik karşıtı aşırı Katolik grupları da görebilirsiniz" diye konuştu.


Independent Türkçe, Guardian, Spectator

DAHA FAZLA HABER OKU