Bilim insanları, mikroplastik ve nanoplastiklerin (MNP) canlılar için meydana getirdiği tehlikeyi gözler önüne serdi. Fareler üzerinde yapılan araştırma, yutulan MNP'lerin kan-beyin bariyerini aşarak beyne girebileceğini ortaya koydu.

Patojen ve toksinlerin beyne ulaşmasını önleyen hücresel duvara kan-beyin bariyeri deniyor. Önceki araştırmalar mikroplastiklerin vücuttaki hareketini gösterse de bunların beyne geçip geçemeyecekleri bilinmiyordu.

19 Nisan'da Nanomaterials adlı hakemli bilimsel dergide yayımlanan çalışmada çok çeşitli ev eşyalarının üretiminde kullanılan polistiren adlı polimer üç fareye ağızdan verildi. 2-4 saat sonra ilaçla öldürülen hayvanların beyinlerinden alınan örnekler incelendi.

Bulgular, daha küçük MNP'lerin iki saatte kan-beyin bariyerini geçerek beyne ulaştığını gösterdi. Farelere verilen daha büyük parçacıklardan bazılarıysa bariyeri aşamadı. 

Bilim insanları bunun ardından MNP'lerin bariyeri nasıl aştığını detaylıca incelemek istedi. Bilgisayar simülasyonları kullanan bilim insanları, beyne doğru pasif bir taşıma mekanizması belirledi. Böylece yeni bir mikroplastik taşıma mekanizması ortaya çıktı.

Araştırma ekibini yöneten Lukas Kenner, MNP'lerin beyne ulaşmasının iltihaplanma, nörolojik bozukluk ve Alzhemier gibi nörodejenaratif hastalık riskini artırabileceğini söyledi. 

MNP'lerin etkileriyle ilgili daha fazla çalışma yürütülmesi gerektiğini savunan patolog Kenner, bir yandan da bunların kullanımlarının kısıtlanması gerektiğini ifade etti.

Araştırmaya imza atan isimlerden kimyager Oldamur Hollóczki ise "Bilgisayar modelleri yardımıyla, plastik parçacıkların beyne geçmesinde belirli bir yüzey yapısının çok önemli olduğunu keşfettik" dedi.

Hemen hemen her yerde plastiklerin kullanması sebebiyle MNP'ler pek çok canlıda bulunuyor. MNP'ler, bebeklerin plasentasında bile tespit edilmişti.

Gastrointestinal sistemdeki MNP'ler iltihaplanma, bağışıklık tepkisi ve kanserle ilişkili.

Independent Türkçe, IFLScience, Phys.org

Derleyen: Uğurcan Yıldız