Sapiens: İnsanlığın Kısa Tarihi ve Homo Deus: Yarının Kısa Tarihi adlı kitaplarıyla tanınan İsrailli tarihçi Yuval Noah Harari, The Economist'te 9 Şubat'ta kaleme aldığı yazıda Ukrayna krizini değerlendirdi.
"Modern uygarlığın en büyük siyasi ve ahlaki başarısının savaşın geçerliliğini yitirmesi" olduğunu söyleyen Harari, Ukrayna krizinde bu ilerlemenin tehlikeye atıldığını dile getirdi.
Moskova'nın Kiev'i "işgal etme tehdidinin" bu sebeple tüm dünyayı ilgilendirdiğini ifade eden tarihçi şunları söyledi:
Güçlü ülkelerin kendilerinden daha zayıf komşularını aç kurt gibi mideye indirmesi yeniden kural halini alırsa, bu durum tüm dünyanın duygu ve davranışlarını derinden etkiler.
Yazısında arkeoloji tarihinden örnek veren Harari, savaşın doğanın bir kanunu olmadığını ve zamanla insanların tercihleri sayesinde savaşların azaldığını ifade etti.
Toplumların organize biçimde savaştığına yönelik kanıtların "sadece 13 bin yıl öncesine" uzandığını söyleyen Harari, dünya barışının sürekli olabilmesi için herkesin doğru tercihler yapması gerektiğini belirtti.
"Tek bir tarafın kötü tercihi savaşa yol açabilir" diyen Harari şunları dile getirdi:
Ukrayna'da ne olacağını bilmiyorum. Ancak bir tarihçi olarak değişim ihtimaline inanıyorum. Bunun saflık değil gerçekçi bir yaklaşım olduğunu düşünüyorum. Öyle ki, insanlık tarihinin tek sabiti değişimin kendisidir. Üstelik bunu belki de en iyi Ukraynalılardan öğreneceğiz.
"Artık, şeker baruttan daha öldürücü"
İç savaş ya da isyan gibi çatışma biçimleri varlığını sürdürse de 45 yaşındaki tarihçi istatistiklerin büyük güçler arasındaki sıcak savaşların azaldığına işaret ettiğini belirtiyor.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Obezite sorununun bu açıdan çok daha tehlikeli olduğu belirten Harari, "Barut artık şekerden daha az öldürücü" dedi.
Harari'ye göre dünyayı uzun süredir savaşı etkili bir araç olarak görmeyen seçkinler yönetiyor ve kamuoyunda saldırgan karakterleriyle tanınan eski ABD başkanları George W. Bush, Donald Trump gibi siyasetçilerin bile fetih yerine reform vaatleriyle iktidara gelmesi bunun bir kanıtı.
Yazısını, "Ukrayna'da ne olacağını bilmiyorum" diye sonlandıran Harari, "Stalinist terörü, Nazi işgalini ve Komünist diktatörlüğü" yaşayan Ukraynalıların tüm engellere rağmen demokrasi inşa ettiklerini ve doğru seçimler yapıldığı sürece bunun korunabileceğini söyledi.
Independent Türkçe, The Economist, Business Times, Serbestiyet
Derleyen: Esra Güngör
