2021'in haziran ayında Marmara Denizi’nin tehdit eden müsilaj kirliliğine karşı temizlik seferberliği başlatıldığında İstanbul'da iki figür dikkatleri çekmişti: İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ve dönemin Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum.

İstanbul Caddebostan sahilinde "Marmara Hepimizin!" sloganı ile proje başlatıldığında ikili yan yanaydı.

Süreci belediyelerle birlikte, ortak akılla yöneteceklerini söyleyen Kurum'a, İmamoğlu yine ortak akıl ışığında sağlıklı bir rehberlik yolu çizilmesi gerektiği yanıtı vermiş, bakanlıkça başlatılan süreci desteklediğini söylemişti.

Şimdi iki isim resmen İstanbul özelinde rakip.

Erdoğan'ın sırasından aday oldu, belediye için bakanlıktan vazgeçti

2019'da İstanbul adayını 92 gün kala duyuran AK Parti 31 Mart yerel seçimleri için merakla beklenen İstanbul adayını 84 gün önce açıkladı: Murat Kurum.

Artık Twitter biyografisinde "İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Yüksek İnşaat Mühendisi" yazıyor.

Aslen Konyalı olan Kurum Ankara doğumlu.

48 yaşında. 

Geçtiğimiz yıl mayıs ayında oluşturulan kabinede yer almadı.

Bunun ardında yatan nedenin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na adaylığı olduğu konuşulmuştu.

Kurum'un isminin 14 Mayıs seçimlerinde İstanbul 1. bölge 1. sıraya yazılması bir başka işaretti. 

Zira söz konusu sıra Erdoğan'ın sırasıydı. 

Seçim sürecinde İstanbul adaylığı ile ilgili kampanya yürütürken bakanlık imkanlarını kullanmakla eleştirilen Kurum "Bakanlık gücü eğer yetkilerse yetkilerimi kullanıyorum" demişti.

Kurum, 14 Mayıs seçimlerinden bu yana geçen sürede Meclis Genel Kurul'unda hiç söz almadı, sadece yemin etmek için kürsüye çıktı.

Kısa süreli milletvekilliği görevini sessizce geçiren Kurum, adaylığının duyurulduğu toplantıda da konuşmadı.

Erdoğan: İstanbul muradına kavuşacak

Yerel seçimlere yaklaşılırken AK Parti'nin İstanbul'un 39 ilçesinde 3 bin kişiyi kapsayan bir ankette elde edilen sonuçlar halkın yüzde 18,1'inin Murat Kurum'u tercih ettiği ortaya koyuyordu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İstanbul'daki temayül yoklaması öncesi "Aralık ayının sonuna doğru birinci derecede büyükşehirlerimizin adaylarını açıklayacağız" dese de aday ilanı yeni yılın ilk haftasına kaldı.

İstanbul’un üç bölgesinde temayül yoklaması AK Parti buralardaki ilçe başkanları, ilçe belediye başkanları, ilçelerden sorumlu il yönetim kurulu üyeleri ve milletvekillerinin bulunduğu 338 kişinin fikrine başvurdu.

Kurum, AK Parti'nin, 18 Aralık’ta yapılan temayül yoklamasında Esenler Belediye Başkanı Tevfik Göksu, Eski Ulaştırma ve Altyapı Bakanı, Trabzon Milletvekili Adil Karaismailoğlu, Fatih Belediye Başkanı Mehmet Ergun ve İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya ile birlikte en çok tercih edilen ilk 5 isim arasındaydı.

İBB adaylığıyla ilgili son sözü Cumhurbaşkanı Erdoğan söyledi.

"Beklentimiz yok" deyip kampanyaya başladı, adaylığı Erdoğan'ın açıklamasından önce duyuruldu

Murat Kurum nisan 2023'te Habertürk'te katıldığı yayında "Belediye ile ilgili hiçbir beklentimiz yok" dese de İstanbul kampanyasının başlangıcını geçen yılın temmuz ayında verdi. 

İstanbul'un ilçelerine özel ziyaretlerde bulundu, her gün ekibiyle belirlediği bir ilçede bir gününü geçirdi. 

Dahası "İstanbul'u Yeniden İnşa Etmek" sloganıyla sosyal medya hesaplarında profesyonel anlamda hazırlanan videolarla çalışmalarını duyurdu.

Adaylığı resmileşmeden önce düzeni olarak kentteki Karadeniz dernekleri, gençlik grupları ile bir araya geldi, Dirençli Şehirler panellerinde kentsel dönüşüm üzerine konuşmalar yaptı, taksiciler ve esnafla sık sık buluştu, kıraathaneleri ziyaret etti, İstanbul Ticaret Odası ve MÜSİAD ile daha sık temas sağladı.

Kısacası kamuoyunda AK Parti'nin İstanbul adaylığı için başkaca birçok isim dillendirilse de, Kurum uzun süredir adaylık üzerine nabız yokluyor, çalışmalarını bu bağlamda yürütüyordu.

Kurum AK Parti çevrelerinde çözüm odaklı, iletişim kabiliyeti yüksek bir siyasetçi olarak tanınıyor. 

Bakanlığı boyunca Türkiye'nin farklı bölgelerinde meydana gelen doğal afetlerde sürekli sahada olan birkaç bakandan biriydi.

Kısacası AK Parti Binali Yıldırım bu kez Binali Yıldırım gibi siyasette eskimiş bir adayla değil (Yıldırım adaylığı ilan edildiğinde 63 yaşındaydı) 48 yaşında genç bir isimle İstanbul yarışına giriyor.

Dikkat çekici bir başka unsur ise Kurum'un adaylığı her ne kadar resmen Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından duyurulsa da, Haliç Kongre Merkezi'ndeki törenden saatler önce Kurum'un adaylığının internete sızdırıldığı söylenen bir videoyla bir anlamda kendisinin ilan etmesi oldu.

Yüksek lisans tezi kentsel dönüşüm üzerine

Murat Kurum, Selçuk Üniversitesi İnşaat Mühendisliği bölümü mezunu.

Yüksek lisansını kentsel dönüşüm üzerine yaptı. 

"İstanbul'da arazi yönetimi gerekliliği ve 1/25.000 ölçekli arazi kullanım planları" başlıklı tezinde İstanbul'un bütünü için Coğrafi Bilgi Sistemi yaklaşımı ile "arazi envanter çalışması" gerçekleştirdi.

İstanbul'un tüm arazi varlığının tek elden yönetimine üretilecek politika ve stratejilere yanıt aradı.

Kentleşme, barınma, gecekondulaşma, göç, altyapı gibi sorunlara değindiği tezinde Kurum özetle şöyle diyordu: 

Kentleşme süreci, ülkemizde özellikle 50'li yıllardan itibaren devlet eliyle gerçekleştirilen sanayi hareketleri ve yatırımları ekseninde hızla gelişmiştir. Bu dönemde hızla gerçekleşen bu faaliyet, beraberinde nüfus artışını ve göç olgusunu gündeme getirmiş, kentlerimizdeki planlı ve altyapılı arsaların "barınma ihtiyacını" karşılamaya yetecek büyüklükte olmamasından dolayı göç ile gelen nüfus bu ihtiyacını "gecekondulaşma" ile çözmeye çalışmıştır. (...) Altyapı ve teknik yeterlilikler gözetilmeksizin yapılan yapılar bugün ekonomik ömürlerini tamamlamış, bu yapıların bulunduğu alanlar ise kentin gelişen ve değişen dinamiklerine de uyum gösterememesinden dolayı sosyal çöküntü alanları haline gelmiştir.  (...) Ülkemiz doğal, ekolojik, kültürel varlıklarının korunması ve kaynaklarının sürdürülebilir gelişmesinin sağlanması için ekonomik ve sosyal gelişmeyi temin edecek altyapı, hizmet ve üretim faaliyetleri, kentsel ve kırsal tüm arazi parçalarını kapsayan hakkaniyetli politikalar doğrultusunda dağıtılmalıdır. Bu dağıtım ancak arazinin planlı bir şekilde yönetilmesiyle sağlanabilir" 

Kurum, İstanbul'un deprem sorununu çözmeyi vadediyor

"16 milyon İstanbullu için" yola çıktığını söyleyen Kurum, adaylığı açıklanmadan önce sızdırılan kısa videoda da kentin deprem sorununu çözeceğini bir kez daha vadetti.

Bakanlık döneminde yapı stoku ile ilgili çalışmalar kimi kesimlerce eleştirildi, iktidara yakın çevrelerce ise alkış topladı.

Kurum söylemlerinin odağına dirençli kentler ve depremle mücadeleyi alsa da, 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli depremlerde 35 kişinin hayatını kaybettiği Ezgi Apartmanı'nın yıkılmasından sorumlu olan eski Kahramanmaraş MÜSİAD Başkanı Sami Kervancıoğlu ile Kurum'un fotoğrafı tartışma konusu olmuştu. 

Söz konusu binanın yıkılmasıyla ilgili Cumhuriyet Başsavcılığı Deprem Suçları Soruşturma Bürosu tarafından yürütülen soruşturma kapsamında görevlendirilen bilirkişiler, apartmanın zemin katında bulunan pastanede 40 santimetre çapında kolon kesildiğini tespit etmişti.

Yıllar önce kaleme aldığı yüksek lisans tezinde hakkaniyetli politikalar ve sosyal çöküntü ile ilgili tespitler yapan Kurum, meclisten geçen Kentsel Dönüşüm Yasası'ndaki değişikliklerin de savunucusu.

Kurum yasanın meclisten geçmesinin ardından yaptığı açıklamada "Başta İstanbul olmak üzere her bir şehrimizi afetlere karşı dirençli hale getirene kadar çalışmaya devam edeceğiz" demişti.

İktidara göre Marmara Depremi'ni bekleyen İstanbul başta olmak üzere tüm illerde kentsel dönüşüm hızlanacak, bina sahiplerine mali avantaj sağlanacak, dönüşümde yarısı bizden kampanyası uygulanacak. 

Muhalefet ise söz konusu yasada kentlerin ve yapıların depreme hazırlıklı hale getirilmesine dair bir hüküm bulunmadığı gibi, barınma, mülkiyet, konut, savunma ve hak arama haklarının ihlali niteliğinde düzenlemeler yapıldığı savını ortaya sürüyor.

Dahası rezerv alan tanımı değiştirilerek her yerde ve herkesin mülküne el konulabilmesinin önü açılmış oluyor.

İktidar ise bu iddiaları kesin bir dille reddediyor.

Asgari ücretli için sosyal konut projesi açıklaması: Biraz dişlerini sıksınlar

Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ), 12. Kalkınma Planı kapsamında 2024'ten 2028'in sonuna kadar dar ve orta gelirlilere yönelik 500 bin konut yapacağını duyurmuştu.

Dönemin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, eylül 2022'de yeni konutların 50 binini İstanbul'un her iki yakasında yapacaklarını belirtmişti. 

Ancak Kurum'un sosyal konut projesine ilişkin asıl dikkat çekici açıklaması CNN Türk'te yaptığıydı. 

48 yaşındaki siyasetçi canlı yayında asgari ücretlilere değinip "Hem ev kirası ödüyor, hem buraya taksit ödeyecek, hem de evini geçindirecek. 5 bin 500 lirayla bunu yapabilmesi için ilave mesai ve kazanç sağlaması gerekiyor. Biraz dişini sıkarak biraz eşinden dostundan borç alarak bu bedeli karşılayabilir" ifadelerini kullanmıştı.

Bu sözler kamuoyunda tartışmaları beraberinde getirmişti.

İnşaat mühendisliğinden siyasete...

Murat Kurum'un elbette siyasetten önce de bir kariyeri var. 

1999-2005 yılları arası özel sektörde inşaat mühendisi olarak çalıştı.

2005'te TOKİ'ye uzman olarak girdi. 

2006-2008 arasında TOKİ İstanbul Uygulama Daire Başkanlığı Avrupa Yakası Uygulama Şube Müdürü oldu.

2009-2018 yılları arasında TOKİ iştiraki Emlak Konut GYO A.Ş.'de Genel Müdür ve Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev yapan Murat Kurum, cumhuriyet tarihinin en büyük iki halka arz faaliyetlerini gerçekleştirdi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın güvenini burada gösterdiği faaliyetlerle kazandı.

Onu Ankara'daki diğer isimlerden ayıran bir başka unsur ise Emine Erdoğan'ın özel önem atfettiği sıfır atık ve çevre meseleleriydi.

Paris İklim Anlaşması Kurum'un döneminde yürürlüğe girdi, bakanlığının adına bir de iklim değişikliği eklendi.
 

Ancak görevi boyunca Türkiye, Avrupa'nın plastik çöpünü en çok alan ülkelerden biri olduğu iddia edildi.

Adana'nın Seyhan ilçesine bağlı Kuyumcular ve Yenidam mahallesinde, Yüreğir ilçesinin İncirlik mahallesi ile Çukurova’nın Karahan ilçesindeki iki atık bölgesinin İsrail, Kanada ve İngiltere'den gelen çöplerle dolduğu öne sürüldü.

Kurum "Çöp değil hammade" çıkışıyla "Çöp ithal etmiyoruz, ham madde ithal ediyoruz. O yüzden sıfır atık projesi önemli. Sıfır atıkla biz, geri kazanım oranımızı yüzde 35’lere çıkardık" diyerek eleştirilere yanıt vermişti.

Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin ilk kabinesinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın koltuğuna oturan Kurum, bakanlık görevi boyunca kentsel dönüşüm, afet konutları, millet bahçeleri gibi konularda çalışmalar yürütmüştü.

Kurum, 2035 yılına gelindiğinde Türkiye'nin deprem bölgelerinde kentsel dönüşüme girmemiş hiçbir binası kalmayacağını,  İstanbul'un 39 ilçesinin tamamında on binlerce konutun dönüştürüldüğünü belirtip "Ne bir saat ne bir dakika ne de bir saniye kaybetmeye hiçbir şekilde tahammülümüz yok" sözleriyle kendisi ve hükümetin planlarını defalarca tekrarlamıştı.

Kurum, Türkiye'de 6.7 milyon; İstanbul’da ise 1.5 milyon riskli konut olduğunu söylüyor.

"Tek bir riskli yapı kalmayana kadar bunları dönüştürmek zorundayız. Ve bu dönüşümü yapacak gücümüz de, irademiz de, planımız da var!" diyor.

İmamoğlu'na salvolar

Murat Kurum, 2019'daki yerel seçimler sonrası İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ile bir araya gelip kentsel dönüşüm konusunda iş birliği yapacaklarını açıklamıştı.

Sonrasında İstanbul'da kentsel dönüşüme CHP ve İBB'nin engel olduğunu, bin 563 tane dava açtıklarını, bu davaların bin 200'ünü kazandıklarını ifade etmişti.

Ekrem İmamoğlu'nun İstanbul yönetimini eleştiren bazı sosyal medya hesaplarının yayınladığı videoları "Bu İstanbul'da karmaşa zamanı! Umarım sona erer. İstanbul eski güzel günlerine dönecek" gibi notlarla paylaşan Kurum'un İmamoğlu ile ilk bilindik tartışması ise Kanal İstanbul projesi üzerinden olmuştu.

Aralık 2019'da Kanal İstanbul İşbirliği Protokolü'nden çekileceğini açıklayan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'na "Süreci birlikte yönettik. İBB'nin tek taraflı protokolden çekilme hakkı yoktur" diye seslenmişti.

Kurum'un İBB Başkanı İmamoğlu'na yönelik salvoları ise geçen yıl iyice artışa geçti.

8 Mayıs 2023'te "Biz afet olduğu zaman hiçbir zaman tatile çıkmadık. Yani afette sen milletin yanında olacaksın. Şimdi İstanbul'a bakıyorsunuz, İstanbul'un belediye başkanı, İstanbul dışında her şeyle ilgileniyor" diyen Kurum, Kasım 2023'te ise İstanbul'daki mevcut yönetimin verdiği konut sözünü yediğini söyleyerek, "İmamoğlu, söz verdiği 100 bin konutun sadece 6 binini yaptı" diye konuşmuştu.