Şirket yetkilileri ve CEO'lar, ABD Donanması'nın insansız deniz araçlarından (İDA) oluşan bir filo kurma çabalarının, ABD Savunma Bakanlığı’nın (Pentagon) büyük gemiler inşa etme projelerine bağlı kalması nedeniyle sekteye uğradığını ve İDA’ların deniz savaşlarının şeklini değiştirdiği bir dönemde bunun bir zayıflık olarak ortaya çıkardığını söylediler.

İDA'ların etkinliği, Ukrayna’nın bu araçları 2022 yılı sonlarından bu yana Karadeniz'de Rus savaş gemilerini ve mayın tarama gemilerini batırmak için kullanmasıyla kanıtlandı.

Yemen'deki Husiler de geçtiğimiz aylarda Kızıldeniz’deki ticari gemileri hedef almak için benzer araçlar kullanmış, ancak başarılı olamamıştı.

Pentagon Sözcüsü Eric Pahon, Reuters’a yaptığı açıklamada, bu taktiklerin Ukrayna savaşından ve Kızıldeniz’deki seyrüsefer özgürlüğünü hedef alan saldırılardan çıkarılan dersleri, Çin'in Pasifik Okyanusu’nda artan deniz gücüne karşı koyma planlarına dahil eden Pentagon'un dikkatini çektiğini söyledi.

Savunma Bakan Yardımcısı Kathleen Hicks’in Çin'in Pasifik’te artan askeri tehdidine karşı önümüzdeki 18 ila 24 ay içinde yüzlerce küçük, nispeten ucuz insansız hava aracı (İHA) ve İDA konuşlandırmak üzere ‘replicator’ adında bir girişim başlattıklarını duyurması Pentagon'un niyetinin bir işareti olarak görüldü.

Aralarında donanma subayları, Pentagon yetkilileri ve İDA üreten şirketlerin yöneticilerinin de bulunduğu, ABD'nin İDA planları hakkında doğrudan bilgi sahibi olan onlarca kişiyle yapılan görüşmeler sonucu alınan karar, ABD Donanması'nın deniz savaşlarının geleceğinde etkili olduğuna dair defalarca yapılan uyarılara rağmen İDA’lardan oluşan bir filo kurma konusunda yıllardır gösterdiği isteksizliğin üstünü örttü.

ABD Donanması’ndan iki kaynak ve denizcilik sektöründe faaliyet gösteren üç şirket yöneticisi, İDA filosu oluşturmanın önündeki en büyük engelin Pentagon’un bütçesinde geleneksel savunma sanayi üreticileri tarafından inşa edilen büyük gemilere ve denizaltılara öncelik verilmesi yönündeki eğilim olduğunu söyledi.

ABD Donanması'na WAM-V model İDA’lar tedarik eden New Jersey merkezli Ocean Power Technologies (OPT) şirketinin CEO'su Philipp Stratmann, Washington’daki karar mercilerine atıfla, “Bir noktada Washington sorunuyla karşı karşıya kalacaksınız” dedi. Stratmann, sözlerini şöyle sürdürdü:

En iyi lobicilerin olduğu ve Pentagon’daki para akışının ve sözleşmelerin nasıl yapıldığını tam olarak bilen bir savunma sanayi ittifakı olduğu gerçeğiyle yüzleşeceksiniz.

ABD Donanması’ndan bir sözcü, Merkez Komutanlığı’nın donanma komutanlarından aldığı mesajlara atıfla ‘filoların talepleri doğrultusunda deniz yeteneklerini geliştirdiklerini’ söyledi.

Sözcü, Donanmanın bu yıl küçük ve orta ölçekli insansız araçlar için 172 milyon dolarlık bir bütçeye ayırdığını ve bu rakamın önümüzdeki yıl 101,8 milyon dolara düşeceğini açıkladı. Bu rakam, ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin 2025 yılı için Donanmaya ayırdığı 63 milyar dolarlık bütçenin çok küçük bir kısmını oluşturuyor.

İDA’lar, füzelerle donatılmış hızlı botlardan, deniz mayınlarını imhaya yönelik küçük denizaltılara, yüksek çözünürlüklü casus kameralar, su altı sensörleri ve düşman gemilerine uyarı vermek için kullanılan hoparlörlerle donatılmış güneş enerjili yelkenlilere kadar çeşitlilik gösteriyor.

Ancak konunun hassasiyeti nedeniyle isimlerinin açıklanmasını istemeyen ABD Donanması’ndan iki kaynak, Donanmanın son birkaç yıl içinde keşif görevlerinde kullandığında İDA’lar konusunda yeterli deneyime sahip olmadığını söyledi.

Kaynaklar, İDA'ları kullanacak ya da aracın kameraları ve sensörleri aracılığıyla gönderilen büyük miktardaki verileri analiz edecek yeterli sayıda deniz piyadesi olmadığını belirttiler.

Buna karşın ABD Donanması Sözcüsü, Donanmanın veri toplama ve analiz yeteneklerini geliştirdiğini açıkladı.

Pentagon Sözcüsü Pahon ise Pentagon’un ‘son üç yıldır İDA’ların kullanımı da dahil olmak üzere yenilikçi yöntemlere hız vermeye odaklandığını’ söyledi.

Bütçe bakımından birtakım zorluklarla karşı karşıya olduklarını itiraf eden Pahon, Pentagon'un ‘ölüm vadisini’ aşmak için yenilikçi yöntemler kullandığını da sözlerine ekledi. Ölüm vadisi ifadesi, yeni araçların topluca satın alınmasına karar verilene kadar geçtiği zorlu onay sürecini tanımlamak için kullanılıyor.

Replicator Programı Girişimi

Pahon’un yenilikçi yöntemlere verdiği örneklerden biri, bürokrasiyi aşmak ve binlerce ucuz maliyetli İHA ve İDA'nın konuşlandırılmasını hızlandırmak için tasarlanmış, yılda 500 milyon dolarlık kısa vadeli bir proje olan Replicator Programı’ydı.

Girişim, ağustos ayında başlatıldığında Savunma Bakan Yardımcısı Hicks yaptığı açıklamada, insansız araçlar, Çin'in Asya-Pasifik bölgesinde hızla büyüyen hava ve deniz gücüyle rekabet için kullanılacak. Hicks, Replicator Programı’nın temelde Pentagon'un mevcut bütçesinden yeniden tahsis edilen fonlarla finanse edildiğini de sözlerime ekledi.

Pentagon, girişim çerçevesinde geçtiğimiz ocak ayında özel şirketlere Donanma için küçük İDA’lar üretmeleri talebinde bulunurken teslimatları 2025 yılının nisan ayında başlamak üzere yılda 120 adete kadar üretim yapılmasını istedi.

ABD'nin en büyük askeri gemi üreticisi Huntington Ingalls Industries'in Görev Teknolojileri Başkanı Duane Fotheringham, Pentagon ve Donanma'nın İDA'ların konuşlandırılmasını hızlandırma ‘niyeti’ olduğunu, ancak savunma sanayinin de savunma bütçesinde uzun vadeli finansman görmek istediğini söyledi. Fotheringham, “Bir talep olduğuna dair sinyaller görüyoruz, ama bu talebin ne olduğunu ve ne zaman hazır olacağını anlamak için hep birlikte çok yakın bir iş birliği içinde çalışmamız gerekiyor” yorumunda bulundu.

Donanma ve Pentagon ile sözleşmeleri olan kaynaklara göre her biri 1 milyon ile 3 milyon dolar arasında bir maliyete sahip olan İDA'lar, yeni bir fırkateyn sınıfı gibi birçok büyük geleneksel gemi inşası projesinin planlanandan yıllarca geride kalmış olması nedeniyle Donanmanın filosunu genişletmek için ucuz ve nispeten hızlı bir yol sunuyor.

ABD, gerçek savaş senaryolarında robotik gemilerin kullanımını test etse de en acil kullanım alanları, insanlı deniz filoları için çok pahalı ve çok sayıda olan görevler olmaya devam ediyor.

İDA üreticisi dört şirket, söz konusu görevler arasında deniz gözetimi, deniz mayınlarının yer tespiti ve doğalgaz boru hatları ve fiber optik kablolar gibi kritik denizaltı altyapısının korunmasının yer aldığını belirtti.

ABD Donanması İnsansız Araçlar danışmanı ve Washington merkezli düşünce kuruluşu Hudson Enstitüsü'nde araştırmacı olan Brian Clark, bu küçük boyutlu insansız araçların uçak gemileri ve denizaltılar gibi pahalı insanlı araçlar için bir kalkan görevi görebileceğini ve Çin'in Tayvan'ı işgal etmeye çalışması durumunda asker taşıyan gemileri durdurabileceğini söyledi.

ABD Donanması’nın okyanus yüzeyinde kullanılmak üzere 100 ve su altında kullanmak üzere 100 olmak üzere küçük İDA’lara sahip olduğunu tahmin eden Clark, Çin’in de benzer miktarda insansız araca sahip olduğunu ve sayılarının hızla arttığını belirtti. ABD Donanması Sözcüsü ise aktif hizmetteki insansız araçların sayısı hakkında yorum yapmaktan kaçındı. Clark, sözlerini şöyle sürdürdü:

Ukrayna, İDA’ların ne kadar etkili olduklarını ve mevcut operasyonlarda nasıl kullanılabileceklerini gösterdi. ABD Donanması'nın bundan ders çıkarması ve İDA’ları sahada kullanmak üzere derhal donatması gerekiyor.

ABD’nin Bahreyn'de konuşlu 5. Filosu, Görev Gücü 59 (TF-59) öncülüğünde üç yıldır İDA’ları test ediyor.

Projede, Lockheed Martin ve Huntington Ingalls Industries gibi savunma sanayinin ağır topları tarafından desteklenenlerin yanı sıra yeni kurulan şirketler de dahil olmak üzere özel şirketler tarafından üretilen İDA’lar kullanıldı.

TF-59’un Komutanı Tuğamiral Colin Corridan, “Kızıldeniz'deki durum TF-59’un çalışmalarını daha da acil hale getiriyor. Husilerin davranışlarını ele almaya yardımcı olacak çözümler bulmayı sabırsızlıkla bekliyoruz” açıklamasında bulundu.

Roketlerin test edilmesi

ABD Donanması, geçtiğimiz ekim ayında Arap Yarımadası’da yüksek hızlı bir İDA’dan ilk gerçek füze atışı denemesini gerçekleştirdi.

Donanma tarafından bir video ile birlikte yapılan açıklamaya göre Florida merkezli Maritime Tactical Systems (MARTAC) tarafından üretilen Devil Ray T38 model bir İDA, kıyıda komut veren bir operatörün gözetiminde hedef tekneyi imha etmek üzere minyatür bir füze sistemini başarıyla fırlattı.

MARTAC Pazarlama Müdürü Stephen Ferretti, operasyonla ilgili soruları yanıtlamaktan kaçınarak sorunların muhatabı olarak Donanma'ya işaret etti.

ABD Donanması’nın İDA kullanımı geçtiğimiz yıl Orta Amerika'da konuşlu 4. Filosu'na kadar genişletildi. İDA’lar, Orta Amerika ülkelerinden Haiti'nin kuzey kıyılarında insan kaçakçılığıyla mücadelede kullanıldı.

Bu alanda faaliyet gösteren şirketlerden biri de Saildrone. Kaliforniya merkezli şirket, kameralar ve sensörler kullanarak görüntü ve veri toplayan rüzgar, güneş ve benzinle çalışan İDA'lar üretiyor.

Washington'un finansman politikasıyla ilgili engellerin üstesinden gelen Saildrone, kendi araçlarını kullanıyor, bakımını yapıyor ve topladığı veriler için bir hizmet bedeli alıyor. Bu sayede Donanma, İDA’ların kullanım bedelini İDA satın alma bütçesinden değil, operasyonel giderler için ayrılan bütçeden karşılayabiliyor.

Saildrone, geçtiğimiz mart ayında ABD Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Lisa Franchetti’nin de katıldığı bir etkinlikte ABD ordusuna özel üretilen en büyük aracı Surveyor'u tanıttı.

Saildrone’un kurucusu ve CEO’su Richard Jenkins, Sahil Güvenlik ve Okyanus Araştırmaları Dairesi'ne hizmet veren şirketinin 130 araçlık bir filosu olduğunu ve her ay daha fazlasını ürettiğini açıkladı.

Saildrone’un ABD Donanması’ndan ne kadar ücret talep ettiği konusunda yorum yapmaktan kaçınan Jenkins, “Şu anda talebi karşılamakta zorlanıyoruz” dedi.

Ocean Aero Şirketi ise sensörler kullanarak veri toplayan ve deniz mayını taraması için hem su yüzeyinde hem su altında gidebilen Triton adlı bir İDA modeli üzerinde çalışıyor.

Lockheed Martin tarafından desteklenen şirket, geçtiğimiz ekim ayında Mississippi eyaletinin Gulfport şehrinde yılda 150 Triton üretme kapasitesine sahip 63 bin metrekarelik bir üretim tesisi kurdu.

Lockheed Martin, şirketin çalışmalarıyla ilgili yorum talebine yanıt vermedi.

Huntington Ingalls Industries, geçtiğimiz ekim ayında ABD Donanması'nın Lionfish Programı için dokuz adet küçük boyutlu sualtında gidebilen İDA üretmek üzere bir sözleşme imzaladı. Önümüzdeki beş yıl içinde bu sayının 200'e çıkması bekleniyor. Sözleşmenin toplam değeri 347 milyon dolara kadar çıkabilir, ancak kesinleşmiş değil.

ABD ve Çin'in nüfuz ve kontrol için rekabet ettiği Hint-Pasifik bölgesine odaklanan Lionfish Programı, Huntington Ingalls Industries'in mürettebatlı bir gemi ya da denizaltıdan torpido fırlatılabilen, deniz mayını taraması yapabilen ve sualtında gidebilen bir İDA modeli olan Remus 300'ü temel alıyor.

Tüm bu programların Pentagon'un İDA’lar konuşlandırmak için daha hızlı hareket etmeye çalıştığının kanıtı olduğunu söyleyen Pentagon Sözcüsü Pahon, “Bir adım önde olmak için ilerlemeye devam etmemiz gerektiğini biliyoruz” ifadelerini kullandı.

 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

 

Şarku'l Avsat'ın haberlerine ulaşmak için tıklayın