ABD’nin ‘ekonominizi mahvederiz, kitleriz’ tehdidiyle başlayan ve yaptırımla devam eden baskısına karşın, vatandaşların döviz hesaplarında panik havası yaşanmadı.
Hatırlanacağı gibi ABD Başkanı Donald Trump, 7 Ekim’de ekonomiyi hedef alan bir tweet atmış, 14 Ekim’de ise üç maddeden oluşan bir yaptırım açıklamıştı.
Bu kapsamda bazı bakanlar bireysel olarak yaptırım listesine alınmıştı.
Türkiye ile ABD arasında 100 milyar dolarlık ticaret hacmi planı ise dondurulurken, çelikte yüzde 25’e inen gümrük vergisi yeniden yüzde 50’ye çıkartılmıştı.
Öte yandan Halkbank yeniden hedefe alınmıştı.
Ekonomi yönetimi de gelişmeler üzerine harekete geçmişti.
İlk tedbir hisseler üzerinden bankalara geldi.
Banka hisselerine manipülasyon önlemi
ABD tehditleriyle banka hisseleri üzerinde manipülasyonu önlemek için Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), 7 banka hissesi için depo şartı getirdi.
Yani, yatırımcıların, aldıkları hisseleri aynı gün satışına izin verilmedi.
İki gün sonra satış yolu açıldı. Böylelikle oluşabilecek değer kayıpları önlenmeye çalışıldı.
Piyasaların ABD’den gelen yaptırımlara tepkisi ise sınırlı oldu.
Öncesinde kur hareketi 5,65 - 5,75 bandındaydı.
Açıklamayla 5,92-5,94 aralığında hareket ettikten sonra 5,90’a geri çekildi.
Euro da 6,55 liraya kadar yükseldikten sonra 6,51’e düştü.
Ancak borsada kayıplar var. Borsa İstanbul 102 bin 993 puandan 93 bin 981 puana geriledi.
Borsa dışında, yaptırım baskısının döviz piyasasına etkisi sınırlı oldu.
Benzer bir durum vatandaşın döviz hesaplarında görüldü.
Vatandaş sattı şirketler topladı
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerinden yapılan belirlemelere göre, 7-14 Ekim tarihleri arasında vatandaşın bankadaki 137 milyar 736 milyon dolar olan döviz hesapları 137 milyar 321 milyon dolara geriledi.
Söz konusu tarihlerde 415 milyon dolar bozdurulduğu hesaplandı.
Vatandaşlar döviz bozdururken, şirketler tam tersi alıma geçti.
Yine, 7 Ekim’de şirketlerin 80 milyar 995 milyon dolar olan hesapları, 14 Ekim’de 81 milyar 609 milyon dolara çıktı.
Bu dönemde yapılan alım 614 milyon dolar oldu. Toplama bakıldığında yabancı para hesaplar 218 milyar 731 milyon dolardan, 218 milyar 931 milyon dolara yükseldi.
Yaptırım baskısının arttığı söz konusu haftada, toplama bakıldığında döviz hesaplarındaki artış 200 milyon dolarda kaldı.
| Vatandaş döviz bozdurdu | |
| Tarih | Gerçek kişi döviz hesapları (Milyon dolar) |
| 7 Ekim 2019 | 137,736 |
| 8 Ekim 2019 | 137,183 |
| 9 Ekim 2019 | 137,210 |
| 10 Ekim 2019 | 137,408 |
| 11 Ekim 2019 | 137,514 |
| 14 Ekim 2019 | 137,321 |
| Kaynak: BDDK | |
Şirketlerin TL mevduatları 32.8 milyar TL arttı
Döviz bozduran vatandaşın TL hesaplarında ise artış görüldü.
Yine, 7-14 Ekim tarihleri arasında, vatandaşın 716 milyar 704 milyon lira olan TL mevduatları, 717 milyar 560 milyon liraya yükseldi. Yani, 856 milyon TL’lik artış yaşandı.
Ancak asıl rekor şirketlerden geldi. Şirketlerin TL mevduatları 413 milyar 952 milyon TL’den, 446 milyar 779 milyon liraya çıktı.
Böylelikle TL mevduatları 7 günlük sürede 32,8 milyar lira artış kaydetti.
Bankacılık sektöründeki toplam TL mevduatlar ise 1 trilyon 130 milyar 657 milyon liradan, 1 trilyon 164 milyar 340 milyon liraya çıktı. Bakıldığında, aynı hafta toplamda 33,7 milyarlık artış hesaplandı.
TL hesaplarda ‘faiz düşerse’ artışı
Bankacılık çevrelerinden edinilen bilgilere göre, döviz tevdiat hesaplarında (DTH) artış hızı yavaşladı. Çünkü kurda sınırlı yükseliş dolara yatırımı da sınırlandırıyor.
Öte yandan TL mevduatındaki artış, faizden kaynaklanıyor. Merkez Bankası son iki toplantıda toplam 750 baz puan faiz indirse de mevduat faizleri yüzde 12-15,50 aralığında. Hatta bazı bankalar yüzde 16’ya kadar faiz veriyor.
Yine, Merkez Bankası’nın faiz düşüreceği beklentisinden dolayı, mevcut faiz oranlarını yakalamak isteyen vatandaş ve şirketler TL mevduatını büyütüyor.
Bozdurulan altın toplamı 88 milyon dolar
Doların yanı sıra vatandaş altın da sattı. Merkez Bankası’nın verilerine göre, 4-11 Ekim tarihleri arasında gerçek kişilerin kıymetli maden depo, yani altın hesapları 11 milyar 60 milyon dolardan 10 milyar 975 milyon dolara geriledi.
Söz konusu haftada 85 milyon dolar değerinde altın bozduruldu.
Şirketler de altın sattı. Ticari kurumların 727 milyon dolar olan altın hesapları, 724 milyon dolara geriledi.
Yani 3 milyon dolarlık altın bozdurdu. Böylelikle hem vatandaşın, hem şirketlerin toplamda 11 milyar 787 milyon dolarlık altın hesaplarının 11 milyar 699 milyon dolara gerilediği hesaplandı.
Bu dönemde bozdurulan altın tutarı ise 88 milyon dolar oldu.
Ambargoya piyasalar inanmadı
Piyasaların ambargoya çok inanmadığını, bu nedenle dolarda yoğun bir talep yaşanmadığına işaret eden Altın ve Para Piyasaları Uzmanı Mehmet Ali Yıldırımtürk, “Bilhassa 5.65 seviyesinden 5.94’e gelince satışlar oldu, ancak koşup döviz alan olmadı” değerlendirmesinde bulundu.
Öte yandan piyasalarda, “Bankalardan döviz temin etmek mümkün olmayacak” şeklinde söylentiler çıktığını, şirketlerin de dolar temini için alım yapmış olabileceğini ifada eden Yıldırımtürk, ayrıca pozisyon kapatmak isteyenlerin de dolar alımına geçmiş olabileceği öngörüsünde bulundu.
Yıldırımtürk, şöyle devam etti:
Şirketlerin yıl sonuna doğru açık pozisyonlarını kapatma işlemi oluyor.
Her ayın 1-10’u arasında. Bu tarihlerde bankalardan kullandığı kredi karşılığı döviz açık pozisyonları kapatılıyor.
ABD’den gelen açıklamaların bu döneme denk gelmesinden şirketlerin döviz alımları artmış olabilir.
Anlaşmanın etkisiyle dövizde istikrarlı bir seyir beklediklerini dile getiren Mehmet Ali Yıldırımtürk, doların 5,75-5,86 bandında biraz daha kalacağı tahmininde bulundu.
Piyasalar gelişmeleri izliyor
Independent Türkçe’ye konuşan bir bankacı, döviz hesaplarında çok hareket olmadığını belirterek, “Yatırımcılar izliyorlar şu anda, ‘ne olacak bakayım’ diyor. Döviz satın alıp bekleyenler de var. Şu an için piyasa sakin. Bir de Merkez Bankası’nın faiz toplantısı var. O da bekleniyor. Bu toplantıda da 100-200 baz puan aralığında bir indirim beklentisi var, o nedenle herkes izlemede şu anda” değerlendirmesinde bulundu.
| Şirketler 1 haftada 614 milyon dolar aldı | |
| Tarih | Ticari kuruluş döviz hesapları (Milyon dolar) |
| 7 Ekim 2019 | 80,995 |
| 8 Ekim 2019 | 80,960 |
| 9 Ekim 2019 | 81,104 |
| 10 Ekim 2019 | 81,393 |
| 11 Ekim 2019 | 81,555 |
| 14 Ekim 2019 | 81,609 |
| Kaynak: BDDK | |
© The Independentturkish
