Araştırmacılar, doğa belgesellerinin, vahşi yaşamı insan tarafından tahrip edilmemiş ve bozulmamış gibi göstererek, “izleyiciyi bifiil yanlış yönlendirebildiği” konusunda uyarıyor.

Bilim insanları anlatıcılığını David Attenborough’un üstlendiği, BBC ve Netflix’te yayımlanan son 4 belgeseli inceledi. Bunun sonucunda belgesellerin, insan faaliyetlerinin doğaya yönelik tehdidinin derecesini yansıtmadığını söyledi.

Araştırmacılar People and Nature’da yayımladıkları makalede, “Doğa çoğunlukla hiç bozulmamış gibi yansıtılıyor ve insanların doğal dünyadaki varlığı ve etkileri nadiren gösteriliyor” ifadelerini kullandı.

Oxford, Newcastle, Kent ve Bangor üniversitelerinden bilim insanları, Netflix dizisi Our Planet’in senaryosunun yüzde 15’inin çevresel tehditlere ve korumaya ithaf edildiğini belirtti. Bu oran, BBC dizileri Planet Earth II ve Dynasties’e kıyasla epey yüksek.

Ancak araştırmacalara göre bu belgesel de doğal dünyanın ne denli tehdit altında olduğunu görsel açıdan göstermede hala başarısız.

Bangor Üniversitesi'nden baş araştırmacı Julia Jones, “Doğa belgeseli yapımcıları, kamera açılarını insana dair herhangi bir iz göstermeyecek şekilde ayarlayarak, kurnazca davranıyor ve izleyiciyi bifiil yanıltıyor” diye konuştu.

“Ekranda gördükleri şey, doğanın çoğunlukla iyi işlediğini gösterirken, izleyici de durumun biyolojik çeşitlilik için o kadar da kötü olmadığına inanmaya yönlendirilebilir” diyen Jones, sözlerine şöyle devam etti:

Ticari tarım, madencilik ve ulaştırma altyapısının varlığı -hatta egemenliği- ekranda daha belirgin olsa ve dehşet uyandıran vahşi görüntüler için ayrılan alan azaltılsa, doğal yaşama yönelik tehditlerle Batılı yaşam tarzlarındaki yüksek tüketim arasındaki kaçınılmaz bağlantıyı görmezden gelmek daha zor olur.

Öte yandan bilim insanları doğa belgesellerinin, çevreyi koruma desteğini ne kadar artıracağı konusunda bölünmüş durumda. Önceki araştırmalar, insanların kişisel yaşamlarında değişiklik yapmaya ve doğayı koruma desteğini artırmaya istekli olduğunu ileri sürmüştü. Bu genellikle, politika değişikliğinin daha muhtemel olduğu anlamına geliyor.

Ancak çalışmanın yazarlarından ve Kent Üniversitesinde doktora öğrencisi Laura Thomas-Walters, “Bu değişikliklerin gerçekleştiği mekanizmaları hala anlamıyoruz” dedi:

Bir belgeselde doğayı tehdit altındaymış ya da hiç bozulmamış gibi göstermenin, nihayetinde insanları doğayı korumaya katkıda bulunabilecek şekillerde nasıl etkilediğini incelemek için kayda değer sayıda araştırmaya ihtiyaç var.

 

 

Bilim insanları, film yapımcıları ve araştırmacılar arasındaki işbirliğinin, izleyicilerin doğal dünyanın yıkımıyla ilgili sorunları daha iyi anlamalarına yardımcı olabileceğini söyledi.

Bahsi geçen makalede, konuyla ilgili şu ifadeler yer aldı:

Doğaya yönelik tehditleri Our Planet gibi ana akım belgesellere sokmak, biyoçeşitliliğin ve karşı karşıya olduğu baskının yurttaşların kafasında biraz daha fazla yer edinmesine yardımcı olur. (...) Doğayı koruma belgesellerinin yaban hayatına dair tutumumuzu olumlu yönde etkilediği defalarca gösterildi. Ancak sanatsal ve anlatısal kararlılığın davranış değişimini nasıl etkilediğine dair detaylı bir kavrayışımız yok.

Makalede ayrıca, “Bu nedenle doğanın ekrandaki temsilinin, nihayetinde insanları doğayı korumaya katkıda bulunabilecek şekillerde nasıl etkilediğine dair soruları ele almanın tam zamanı” ifadeleri yer aldı.

The Independent’a konuşan BBC Studios Doğa Tarihi Birimi Başkanı Julian Hector ise “Hepimiz dünyanın çevresel bir iklim krizinde olduğunun farkındayız. BBC Studios Doğa Tarihi Birimi, doğal dünyayı savunmak adına daha fazlasını yapmak için çaba gösterdi ve hep gösterecek” dedi.

Hector sözlerini şöyle sürdürdü:

Dünya genelinde bir milyardan fazla insan Planet Earth II ve Blue Planet II belgesellerini izledi. Son zamanlardaki hangi David Attenborough programının çevre sorunlarına ve korunmasına dair farkındalığı artırmak için daha fazla şey yaptığını bu izleyicilere sorarsanız, çoğunun cevabı Blue Planet II olacaktır.

 

 

* İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/environment

Independent Türkçe için çeviren: Çağla Üren