Geçen perşembe sabahı Brezilya'da 9 eyalette eski devlet başkanı Jair Bolsonaro ve ona bağlı askerler ile siyasilere yönelik dev bir operasyon yapıldı.
Federal polis Bolsonaro'nun evi, aday olduğu Liberal Parti'nin başkent Brasilia'daki genel merkezi dahil 33 arama emri, 4 tutuklama ve 48 gözaltı uyguladı.
Tutuklananlar arasında evinden başkası adına silah ve kayıtsız külçe altın çıkan Liberal Parti'nin başkanı Valdemar Costa Neto da vardı.
2 gün gözaltında kalan Liberal Parti başkanı denetimli serbestlik şartıyla bırakıldı.
Tutuklananlardan diğeri de Bolsonaro'nun uluslararası İilişkiler danışmanı ve Trump çevresi ile güçlü bağlantıları olan Filipe Martins.
Martins'in yanı sıra, hâlâ görevdeki iki eski Bolsonaro danışmanı Albay Marcelo Câmara ve Binbaşı Rafael Martins de Oliveira da önleyici tedbir olarak tutuklandı.
Evi basılan askerlerden biri olan Goiânia'daki Ordunun 1'inci Psikolojik Harekat Taburu komutanı Yarbay Guilherme Marques Almeida'nın heyecandan bayıldığı basına yansıdı.
Yarbay seçimlerin itibarını sarsmak ve darbeyi teşvik etmek amacıyla dezenformasyon yapan Bolsonaro trol şebekesine dahil olmakla suçlanıyor.
Polis zaten ülkeden çıkış yasağı olan Bolsonaro'nun pasaportuna, bilgisayar ve telefonuna da el koydu.
Bolsonaro "Folha de Sao Paulo" gazetesine verdiği demeçte kendisine zulüm edildiğini söyledi.
Her ne kadar eski başkan mağdur olduğunu söylese de operasyon herkesin gözü önünde gerçekleşen siyasi eylemlerin bir neticesi.
Soruşturma geçen yıl 8 Ocak'ta binlerce Bolsonaro taraftarlarının ordu garnizonu karşısında günlerce karargâh kurduktan sonra meclis ve senatonun bulunduğu binaya saldırıp işgal etmesine dayanıyor.
Hatırlayacak olursak Başkan Luiz Inácio Lula da Silva'nın göreve başlamasından 8 gün sonra, binlerce Bolsonaro militanı ordunun hükümeti devirmesini talep ederek kongre binasını basmıştı.
Fakat bu olay Washington'daki gibi Kongre binası önünde yapılan bir mitingin ani bir sonucu değildi.
Bolsonaro taraftarları ülkenin en merkezi noktalarında binlerce kişilik kamplar kurmuş, garnizonların önünde darbe çağıran slogan ve pankartlar açmıştı.
Ülkenin iç kesimlerinden büyük toprak sahiplerinin tuttuğu otobüslerle binlerce kişi başkente taşınmıştı.
Ordu ve güvenlik güçleri meclis baskınına kadar bu harekete hiç müdahale etmemişti.
Bütün bu olaylar olurken Bolsonaro ABD'de Trump ve damadıyla beraberdi.
Kongre baskını başarısız olunca da bir bahaneyle hastaneye yatmıştı.
Ama herhangi bir rahatsızlığı olmadığı için ertesi günü gönderilmişti.
Biden yönetimi ondan ülkeyi terk etmesini istemek zorunda kalınca Brezilya'ya dönmüştü.
Esasında 8 Ocak Brasilia Kongre baskını Bolsonaro'nun darbe girişiminin en son adımıydı.
Daha önceki adımları başarısız olduğu için bundan bir netice alamamıştı.
Bolsonaro bir yıl öncesinden Brezilya'da 30 yıldır sorunsuz işleyen dijital seçim sisteminin hileli olduğunu yüksek sesle söylemeye başlamıştı.
Kuşkusuz bu Trump'un ABD'deki seçim öncesi yaptığı propagandanın bir kopyasıydı.
Ancak Bolsonaro seçim sistemini değiştiremeyeceğini gayet iyi bildiğinden "kendisine karşı bir seçim hilesi hazırlandığı" propagandası üzerinden orduyu ve taraftarlarını darbeye hazırlıyordu.
İşin ilginci sadece orduyu ve taraftarlarını değil başka ülkeleri de buna ikna edebileceğini düşünüyordu.
18 Temmuz 2022'de Bolsonaro Brezilya'daki seçim sistemine karşı yürüttüğü kampanya kapsamında yabancı büyükelçileri davet etti.
Diplomatların şaşkın bakışları arasında hiçbir kanıt sunmadan oylama sistemi hakkında atıp tuttu.
(Bu toplantı yüzünden daha sonra Bolsonaro'nun 2030 yılına kadar seçime katılması Yüksek Mahkeme tarafından yasaklanacaktı.)
Seçimlere son 6 ay kala Bolsonaro artık bundan başka bir şey konuşmuyordu.
Ve artık açık açık "hileyi" önlemenin tek yolunun darbe olduğunu dillendirmeye başlamıştı.
Geçen hafta ev baskınlarında ele geçen bir video Yüksek Mahkeme tarafından basına verildi.
Söz konusu video, polis tarafından Bolsonaro'nun sekreterinin evinde tuttuğu bir bilgisayarda bulundu.
Video seçimlerin ilk turuna üç ay kala 5 Temmuz 2022'de yapılan bir bakanlar kurulu toplantısını gösteriyor.
Toplantıda Bolsonaro iktidarı elinden almak için bir komplo olduğunu iddia ediyor ve bakanlarından kendisi gibi elektronik seçim sistemine karşı konuşmalarını istiyordu.
Videoda Bolsonaro'nun öfkeli bir şekilde el hareketleri yaparak peş peşe küfürler savurarak bağırdığı görülüyor.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Fakat Bolsonaro'nun bu görüşünde yalnız olmadığı anlaşılıyor.
Zira Savunma Bakanı General Paulo Sérgio Nogueira Yüksek Seçim Mahkemesi'ne atıfta bulunarak "Düşmanla temas hattındayım", Gizli Servis Başkanı General Augusto Heleno ise, "Eğer masaya vurmamız gerekiyorsa bu seçimlerden önce olmalı" diyor.
İddianameye göre, eski Güvenlik Bakanı General Augusto Heleno ve iki eski Savunma Bakanı General Paulo Sérgio Nogueira ve o dönemde Bolsonaro'nun başkan yardımcısı adayı olan Walter Braga Netto darbenin baş sorumluları.
General Braga Netto'nun seçimden sonra darbeye karşı çıkan subaylara baskı yapılması emrini verdiği biliniyor.
General Netto, Bolsonaro'nun seçim mitingini Bağımsızlığın 200. yılı anma töreniyle birleştirerek gerçekleştirdiği askeri geçide komutanlık yaptığı için görevi kötüye kullanmaktan 8 yıllığına kızağa çekildi.
Videosu yayımlanan toplantıda "Düşmanla temas hattındayım" diyen Bolsonaro'nun son savunma bakanı General Nogueira seçimlerin ardından Yüksek Seçim Mahkemesi'ne elektronik sandık sisteminin "risklerine" işaret eden bir rapor göndermişti.
Emekli General Heleno ise Bolsonaro'nun en üst düzey güvenlik danışmanıydı.
Yargıç Moraes onun darbenin gerçekleştirilmesinde Bolsonaro'ya için "istihbarattan sorumlu" olduğuna işaret ediyor.
Soruşturmadan sorumlu Yargıç Alexandre de Moraes'e göre operasyon bu yüzden 8 Ocak 2023'te yaşananlarla bağlantılı.
Yargıç 135 sayfalık iddianamede "darbe girişimi ve hukukun üstünlüğünün şiddet yoluyla ortadan kaldırılması" ile ilgili bir dizi olaydan bahsediyor.
Bunlardan en önemlisi ise Bolsonaro'nun seçimi kaybettikten sonra hazırladığı bir kararnamedir.
Edinilen bilgilere göre genelkurmay başkanı ve donanma komutanı Amiral Ailton Garnier darbe yanlısıydı.
Fakat 7 Aralık 2022 yapılan toplantıda hava kuvvetleri komutanı Carlos Baptista ve kara kuvvetleri komutanı General Marco Antonio Freire Gomes ikna edilememişti.
Ayrıca Biden yönetimi hem askeri kanaldan hem de Blinken'in ağzından Bolsonaro yönetimini kesin bir dille uyarmıştı.
Washington Brezilya'da bir darbe istemiyordu. Bana göre bu Brezilya ordusunun darbeden uzak durmasını sağlayan esas faktördü.
Bolsonaro, kendisine bağlı generaller aracılığıyla orduyu darbeye sürüklemeye çalışmış fakat bunu başaramayınca seçimi iptal etmek için bir kararname hazırlamıştı.
Üstelik kararname şu anda yürüyen soruşturmadan sorumlu Moraes dahil iki Yüksek Mahkeme yargıcı ve Senato başkanının tutuklanmasını da öngörüyordu.
Yargıcın operasyon için düğmeye basmasını sağlayan gelişme Bolsonaro'nun özel sekreteri 44 yaşındaki Teğmen Mauro Cid'in itirafçı olmasıydı.
Teğmen Cid aşı kayıtlarında tahrifat yaptığı için 4 aydır tutukluydu.
Bu sırada Cid'in telefonunu inceleyen polis önemli ipuçlarına ulaştı.
Kayıtlar bu subayın darbe planı şüphelileri arasındaki koordinasyonda kilit noktada olduğunu gösteriyor.
Köşeye sıkışan Teğmen de itirafçı olmaya karar vermiş.
Seçimi iptal etmek için hazırlanan kararname Bolsonaro kabinesinin Whatsapp grubunda paylaşılmış.
WhatsApp yazışmaları sadece kararnameyle sınırlı değil.
General Walter Braga Netto, kara kuvvetleri komutanının darbeye katılmayı reddetmesinden sonra ordudan atılmış bir subayla yaptığı yazışmada şöyle diyor:
General Freires Gomes'in olanlardan ve olacaklardan sorumlu olduğunu söylemek zorundayım. Bir savaşçıda ihmale ya da kararsızlığa yer yoktur.
Karşısındaki kişi de "Onun kellesini aslanlara sunacağız" cevaplıyor.
General Netto "O kellesini sunuyor. O sıçtı" diyerek onaylıyor.
Aynı gün Bolsonaro'nun trolleri sosyal medyada kara kuvvetleri komutanı aleyhinde bir karalama kampanyası başlatıyor.
Aralık'ın 7'sinde yapılan bu konuşmadan iki gün sonra 9 Aralık 2022'de Teğmen Cid, Kara Kuvvetleri General Freires Gomes'e sesli bir mesaj göndererek onu darbeye zorluyor.
Aynı gün, ordunun kara operasyonları komutanı General Theophilo de Oliveira, Bolsonaro ile bir araya gelmiş ve iddianameye göre başkanın darbeyi onaylayan bir kararname imzalaması koşuluyla darbeye katılmayı kabul etmiş.
Özel Kuvvetlerin başında olan bu komutanın Yüksek Mahkeme üyelerini tutuklamayı planladığı da iddianamede yer alıyor.
Teğmen Cid'le yapılan konuşmada şu anki soruşturmayı yürüten yargıcın özel olarak hedef alındığı ve "öğretmen" adıyla kodlanarak takip edildiği anlaşılıyor.
Şu anda Bolsonaro başta 28 kişi darbeyi yönetmekle suçlanıyor.
Önceki hafta da ulusal istihbaratı kişisel amaçları için kullandığı için Bolsonaro'nun oğlunun evi polis tarafından aranmıştı.
Sık sık öfke nöbetlerine giren ve komplocu bir kafa yapısına sahip olan Bolsonaro bu yaşananlardan sonra kendini Sezar gibi hissediyordur.
Haksız da sayılmaz; çünkü Brezilya kıtada kalan son imparatorluk.
Brezilya meclisinin de Roma Senatosu'ndan pek farkı yok.
Brezilya hep bir imparatorluk gibi hareket ediyor.
Bolsonaro ise hala iktidarı darbeyle elinde tutmayı düşünen tipik bir Güney Amerika askeri kafasında.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
