Kolombiyalılar perşembe sabahı televizyonlarındaki tanıdık iki yüzle uyandı: Silah bırakmış gerilla grubu Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri'nin (FARC) eski liderleri Ivan Marquez ve Jesus Santrich.

Ama bu sefer durum farklıydı. Kolombiya'da yeni bir savaş çağrısında bulunuyorlardı.

2016 boyunca düzenli olarak ülke ve dünya genelinde televizyonlara çıkan bu ikili, Havana'da 4 yıl süren uluslararası arabuluculuk müzakerelerinin sonucunda hükümetle imzaladıkları tarihi barış anlaşmasının sembolü haline gelmiş beyaz gömlekleriyle görülüyordu. Marquez, FARC'ın müzakere ekibine liderlik ederken, Santrich de masada yer alıyordu.

Şimdi, yalnızca üç sene sonra, Amazon yağmur ormanlarında bulunduğu düşünülen yeni bir orman kampında, üstlerinde askeri yeşil tulumlar ve otomatik tüfeklerle silahlanmış biçimde görülüyorlar.

Ülkedeki barış sürecinin halihazırda ciddi sıkıntıları ve çetin karşıtları vardı ama bu çağrı muhtemelen şu ana kadarki en zor sınav olacak.

Analistler olayların önünde iki yol olduğunu söylüyor: Kırılgan bir barış süreci için zaruri güçlendirmeleri sağlamak ya da süreci tehlikeye atıp ülkenin savaşa sürüklenmesine neden olmak.

Ivan Marquez (bir belge tutan) ve kaçak asi meslektaşı Jesus Santrich (güneş gözlüklü) yeniden silahlandıklarını duyuruyor (AFP)

Videoda etrafında 20 silahlı adamla beraber yer alan Marquez, eski Marksist söylemlerine sanki sivil hayatla hiç ilgilenmemiş gibi geri dönüyor.

32 dakikalık videoda, “Bu, devletin Havana Barış Anlaşmalarına ettiği ihanete cevaben isyancı mücadelenin devamı” diyen Marquez, hükümeti barış antlaşması nezdindeki sözlerini tutmamakla suçladı.

İdeolojik açıdan hiçbir zaman sarsılmadık veya mağlup olmadık, bu yüzden mücadele devam ediyor.

Anlaşma FARC'ın, paramiliterler ve ulusal ordu arasında 52 yıldır süren, 260 bin kişinin canına ve 7 milyon kişinin evine mal olan savaşı resmen sona erdirdiği için dünya çapında takdirle karşılanmıştı.

Fakat anlaşma aksilik çıkarabilecek noktalarla doluydu.

Anlaşmaya desteğini açıklamış toplumsal liderler şok edici bir hızla katlediliyor. Yerel STK Indepaz'a göre, antlaşma imzalandığından bu yana 627 aktivist öldürüldü.

Hükümetin ülkenin ihmal edilen bölgelerini geliştirme taahhütleri, sözden öteye geçemiyor; bu da isyancıları süreci terk etmeye ve savaşa dönmeye teşvik ediyor.

Sızdırılan askeri belgelere göre muhaliflerin sayısı 2 bin 300 civarında.

Ateşli silahların bırakılması için gerçekleştirilen son seansta Funza'da, Bogota'nın gecekondularında FARC tarafından teslim edilen silahlar (John Vizcaino / AFP)

Marquez'in açıklaması anlaşmaya desteğini sürdürenler tarafından, anlaşmaya şüpheci yaklaşan bir platformda seçilen ve anlaşmanın eski asiler için adli cezaların çok hafif kalması gibi noktalarının değiştirilmesini görev edinen Ivan Duque hükümetinin yaptığı hataların bir sonucu olarak görülüyor.

Anlaşmada hükümet tarafı için müzakere eden eski iki yetkili Sergio Jaramillo ve Humberto de la Calle, yaptıkları bir açıklamada, “Barış sürecine yaptığı kalıcı saldırıların ve beraberinde gelen yasal istikrar riskinin, komutanları yanlış kararlar vermeye itebileceği konusunda hükümeti tekrar ve tekrar uyarmıştık” dedi.

Anlaşmayı eleştirenler, asi liderlerin bir kez daha silah kuşanmış görüntülerini en başından beri korktukları şeyin bir kanıtı olarak görüyor: Suçlular eski yöntemlerini asla terk edemez.

Barış anlaşmasınına sertçe karşı çıkan, Cumhurbaşkanı Duque'nin akıl hocalığını yapan eski Cumhurbaşkanı Alvaro Uribe, “Bu öngörülebilirdi” diye tweet attı.

Uribe, “Ülke barış süreci diye bir şey olmadığının, bunun yalnızca adi suçlar işlemiş bazıları için yüksek kurumsal maliyetleri olan bir af olduğunun farkında olmalı” diye ekledi.

Savaşa geri dönüşü ilan eden Marquez ise bazı tavizlerde bulunduklarını açıkladı: Bundan sonra kazançlı fidyeler için kaçırma eylemlerinde veya "toplumsal çıkarlara saygılı olan" askerlere ve polis memurlarına saldırılarda bulunmayacaklar.

Fakat aynı zamanda, FARC'tan sonraki en büyük ikinci gerilla hareketi olan ve son yıllarda FARC'ın yokluğundaki güç boşluğunda ve komşu Venezuela'daki güvenli şartlarda giderek büyüyen Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN) ile ortak hareket etme planları olduğunu da söyledi.

Ocakta Kolombiya hükümeti, son yılların en kötü terör eyleminin, başkentteki bir polis istasyonunda 22 kişinin hayatını kaybettiği bombalı araç saldırısının sorumlusunun ELN olduğunu söylemişti.

Latin Amerika'daki Washington Ofisi adlı insan hakları grubundan Adam Isacson, The Independent'a verdiği demeçte, savaş çağrısının barış sürecine bir “ölüm darbesi” indirmese de, rakiplerine “yeni bir saldırı hattı” vererek süreci zayıflatabileceğini söyledi.

Isacson, bu çağrının eski gerillaların bocalayan barış antlaşmasından ümidini kaybetmesi sürecini hızlandırıp silahlanmalarına neden olursa, Kolombiya'nın “büyük bir güvenlik sorunu” ile karşı karşıya kalabileceğini ekledi.

Eski savaşçıları sivil hayata entegre etmeye adanmış bir bölgede The Independent'a konuşan eski FARC gerillalarıysa yapılan açıklamanın savaşa dönüş konusunda bir “endişeye” neden olduğunu, ama en önemlisi, sözlerinden dönmek gibi bir niyetleri olmadığını söyledi.

Meta bölgesindeki Mariana Paez yeniden entegrasyon bölgesinin temsilcisi Alexander Parra, “Biz eski savaşçılar, 315 nüfuslu bu yerde yaşayan babalar, anneler ve çocuklar… Biz buradayız ve burada kalacağız” dedi.

FARC komünist ayaklanmadan barışçıl bir siyasal parti olmaya geçerken yaklaşık 7 bin savaşçısı antlaşma uyarınca silah bırakmıştı.

Timochenko lakaplı FARC lideri Rodrigo Londono, partiyi yeni isyancılardan uzaklaştırdı ve etkilerini azalttı.

Londono, yasallık yolunu seçenler ve o yolu tercih etmeyenler arasında net ve hoş karşılanan bir ayrım oluştuğunu ima ederek, “Bu talihsiz bir gelişme, ancak aynı zamanda durumu daha net bir hale getiriyor ve belirsizliği yok ediyor; bir süredir karmaşık bir durumla karşı karşıyaydık” dedi.

Eski FARC savaşçılarının sivil hayata dönmesi konusunda eğitim gördüğü ve silahsızlandırılmış bölgede yer alan La Montanita kasabasında bir maymun Kolombiyalı bir güvenlik mensubunun tüfeğiyle oynuyor (Raul Arboleda / AFP)

Kolombiya Risk Analizi danışmanlarının direktörlüğünü yapan Sergio Guzman'sa, kilit roldeki toplumsal ve siyasal kanaat önderlerinin son gelişmelere yaptığı katı eleştirinin sonucunda, barış sürecinin beklenenin aksine güçlenmiş olabileceğini söylüyor.

Guzman, “Hükümeti destekleyen insanların sayısı ve Timochenko da dahil olmak üzere silah bırakan bireylerin sözleşmeye olan bağlılıklarını sürdürmesi (sayesinde), bugün olanların sonucunda barış daha güçlü” dedi.

Öte yandan gerçek etkileri önümüzdeki günlerde hükümet bir sonraki hamlesine karar verdiğinde belli olacak ve herkes bu kadar iyimser değil.

Cumhurbaşkanlığı sarayından heyecanla konuşan Başkan Duque, bu yeni “narko-terörist çeteye” “yasaların tüm ağırlığını” uygulayacağı konusunda söz verdi. Savaşçıları takip etmeye adanmış yeni bir birim oluşturmak isteyen Duque, videoda görünen komutanların başları üzerine 725 bin sterlin (yaklaşık 5 milyon TL) ödül koydu.

Ancak Duque, barış sürecine desteğini yinelediyse de, partisinin çoğu barış sürecinin yırtılıp atıldığını görmek istiyor.

Siyasi analist ve Bogota'daki Los Andes Üniversitesi'nde doçentlik yapan Sandra Borda, bunun ülkenin savaşa dönmesi konusunda elverişli koşullar yarattığını söylüyor.

Borda, “Bu, hükümete güçlü bir uyanma çağrısı olabilir… en büyük başarısının barış ihtimaline son vermek olmasını istiyor mu?” diye sordu.

Eğer buna bağlı kalmazlarsa ve en iyi cevabın barış sürecine bağlılığı sürdürmek olduğunu fark etmezlerse bunun yeni bir çatışmanın başlangıcı olması fazlasıyla yüksek bir ihtimal. (...) Hiç iyimser bakamıyorum.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/world

Independent Türkçe için çeviren: Noyan Öztürk