Sudani, muhalefet boşluğundan daha önemli Irak dosyalarını açıkladı

Sudani hükümetinin mevcut oturumda karar almayı amaçladığı konuların başında birçok dosya yer alıyor

Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, ülkede askıdaki dosyaları ilerletmeye çok yakın / Fotoğraf: AFP

Muhammed Şiya Sudani liderliğindeki Şii Koordinasyon Çerçevesi hükümetinin son hamleleri, yıllardır askıda olan çeşitli stratejik sorunları çözmek için Irak'taki siyasi muhalefetin etkisizliğinden yararlanma girişimlerine ilişkin endişeleri artırıyor.

Sudani hükümetinin mevcut oturumda karar almayı amaçladığı konuların başında birçok dosya yer alıyor.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

İran ile demiryolu bağlantısı sorunu, Kuveyt sınırının çizilmesi, 2008'den bu yana ertelenen petrol ve gaz yasası, Irak topraklarındaki İran Kürt muhalefeti sorunu, Bağdat ile Irak Kürdistan Bölgesi (IKB) arasındaki tartışmalı bölgeler bu konulardan bazıları. 

Bu ayın başlarında Irak hükümeti, İran'ı güney Irak'taki Basra Valiliği'ndeki Şelemce geçişine bağlayacak olan demiryolu bağlantısı projesinin temel taşının atıldığını duyurmuştu. 

Başta demiryolu bağlantısı, sınırların çizilmesi ve ihtilaflı bölgeler meselesi olmak üzere bu dosyalar Irak'ta yaygın tartışmalara yol açıyor. 2003'ten bu yana iktidara gelen hükümetlerin hiçbiri bu konulara bir çözüm bulamadı. 

Gözlemciler, İran yanlısı hareketlerin bu dosyaları araya kaynatmak için Irak parlamentosunda ciddi bir muhalefetin olmayışını istismar etmeye çalıştığını düşünüyor. Ancak pek çok engel bu dosyaların çözümünü engelleyebilir.


Demiryolu bağlantısı amaçları

Demiryolu bağlantısı projesinin temellerinin atılması konusunda Irak ve İran'ın açıklamalarındaki tutarsızlık, birçok gözlemcinin endişelerini artırıyor.

Projenin mal taşımacılığına tahsis edilmesi halinde bunun Grand Faw Limanı'nın fizibilitesini etkileyeceğine inanıyorlar.

Böylece Basra Körfezi'ndeki su platformlarının önemi azalırken Bağdat ise önemli ekonomik faydalardan mahrum kalabilir.

Irak hükümeti projenin yalnızca yolcu taşımayı amaçladığını savunurken Tahran ise projenin Akdeniz'e bağlanması için bir başlangıç noktası olduğunu söylüyor.

Irak Başbakanı'nın medya ofisi, X (eski adıyla Twitter) platformunda yaptığı açıklamada, "Şelemce geçişi üzerinden geçen demiryolu bağlantısı, gezginleri ve ziyaretçileri kutsal türbelere ulaştırmak için kullanılan birçok bağlantıdan biri. Necef ve Kutsal Kerbela eyaletlerine ulaşması planlanıyor" ifadelerine yer verildi. 

İran topraklarını Irak üzerinden Akdeniz'e bağlama niyetinden bahseden İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Muhbir ise projenin iki ülke arasındaki ticaret alışverişinde 30 milyar euro değerine ulaşacak bir atılım yaratacağına dikkat çekti. 

Irak hükümeti sözcüsü Basım el-Avadi, hükümetin ülkenin ekonomik ve siyasi güvenliğini sağlamak amacıyla fizibilite çalışmasının ardından projeyi başlattığını söyledi.


Tekrarlanmayacak bir fırsat

Gözlemciler, Sadr hareketinin Ağustos 2021'de siyaset sahnesinden çekilmesinin ve İran yanlısı hareketlere karşı gösteri dalgalarının azalmasının İran'a sadık parlamento bloğu Şii Koordinasyon Çerçevesi için bir fırsat sağladığına inanıyor. 

Kulvada Araştırma Merkezi başkanı Basil Hüseyin, "Koordinasyon çerçevesi, Irak'ın mevcut durumunu tekrarlanmayacak bir fırsat penceresi mantığıyla ele alıyor. Bu da onu, benimsediği hususları yürütme ve yasama kararlarına aktarmaya sevk ediyor. Bu güçlerin şuana dek pek çok stratejik sorunu kendi lehlerine çözmeyi başardıklarını gösteriyor. Bunlardan belki de en öne çıkanı, bütçelere üç yıllık bir süre içinde onay verilmesi ve İran ile demiryolu bağlantısının hayata geçirilmesinin onaylanmasıdır. Bu konular yaygın tartışmalara yol açtı. Burada durmayacak, yürütme ve yasama kararlarıyla önümüzdeki dönemde yapılabilecekleri yapmaya çalışacak" ifadelerini kullandı. 


Koordinasyon Çerçevesi taahhütleri

Gözlemciler, Sudani hükümetinin çözmeye çalıştığı meselelerin çoğunun, Koordinasyon Çerçevesi'nin 2021'de ettiği taahhütlerle ilgili olduğuna inanıyor. 

Independent Arabia'ya konuşan Siyasi işler araştırmacısı Mustafa Nasır, "Uluslararası güçlerin çözümünü talep ettiği dosyaların başında Kürdistan bölgesiyle ilgili dosyalar, Şii egemenliğinden şikayetçi olan Sünni cepheye ilişkin genel af dosyası, ifade ve basın özgürlüğünün korunması hususları yer alıyor. Sünni bölgelerdeki bazıları bunu adaletsiz buluyor. Başbakan, parlamentodaki siyasi iradenin, ayrıca parlamento gündemine alınan kanun tasarıları haritasını kontrol eden Koordinasyon Çerçevesi'nin baskısı altında görünüyor" açıklamalarında bulundu. 

Bu, parlamentonun önümüzdeki dönemde çıkarmayı planladığı yasa tasarılarından öne çıkanlarından birinin ifade özgürlüğü ve barışçıl gösteriyle ilgili olduğunu gösteriyor.

Nasır, "Koordinasyon Çerçevesi bunu sivil topluma karşı bir silah olarak kullanmak isterken, bu güçler ise hükümetin parlamentoya gönderdiği bilgiye erişim hakkına ilişkin yasa tasarısının tartışılmasını engelliyor" şeklinde konuştu. 

Bu verilerin Başbakan'ın yükümlülüklerini ve vaatlerini yerine getiremediğini ortaya koyduğuna değinen Nasır, "Sahneyi siyasi irade kontrol ediyor, Sudani değil" dedi. 

Geçen dönem Sudani'nin İran yanlısı güçlerin siyasi iradesiyle çatışma konusundaki yetersizliğini kanıtladığı sonucuna varan Nasır, "Mevcut hükümeti şu üç iradenin tuzağına düşüren şey de bu: Siyasi bloklar, uluslararası toplum ve onu bu sorunları erken çözmeye iten Tahran" vurgusunda bulundu. 
 


Anayasa hükümlerinin uygulanması

Birçok araştırmacı bu dosyaların çözümlenmesiyle ilgili endişelerini dile getirdi.

Diğerleri ise Sudani hükümeti bu sorunları çözdüğü taktirde ABD'nin Irak'ı işgali ardından gelen hükümetlerin elde edemediği büyük bir başarıyı elde edeceğine inanıyor.

Irak hükümetinin çabalarında benzeri görülmemiş bir ilerleme kaydetme çabalarının, oluşumuna yol açan ittifakların sağlamlığını temsil ettiğini söyleyen siyaset bilimi profesörü İsam el-Fili, "Sudani hükümeti bu dosyaları çözmeyi başardığı taktirde, sonraki hükümetlerin çözemediği anayasal maddeleri hayata geçirmeyi başaran ilk hükümet olacak" dedi. 

Hükümetin halletmeyi amaçladığı beş sorunun, özellikle de petrol ve gaz yasasıyla ilgili sorunların çözümünde bir takım zorluklarla karşılaşılacağına inanan Fili'nin ifade ettiğine göre, bölgesel güçlerin desteklediği bazı siyasi güçler, ülkede federalizm fikrini pekiştirebileceği göz önüne alındığında, yasanın çıkarılmasının birçok ilin bağımsızlık arzusunu pekiştirebileceğine inanıyor.

Irak'ta İranlı Kürt muhalefeti hususunda ise "Bu, İran'ın Kürdistan bölgesine ve Bağdat hükümetine karşı kullandığı bir baskı kartını temsil ediyor. Kürt muhalefetinin başlattığı operasyonlar İran sınırları dahilinde başlıyor; ancak Tahran, Irak'taki bölgelere yönelik saldırılarını meşrulaştırmak için bu operasyonları kullanıyor" ifadelerini kullandı. 

Sudani hükümetinin Kuveyt ile sınırın çizilmesi meselesini üstlenemeyeceğini öngören Fili, yasal muameleye tabi tutulacağını, uluslararası hukukun Federal Mahkeme'nin kararını dikkate alıp almayacağına bakılacağını ifade etti. 

 

 

Independent Arabia

DAHA FAZLA HABER OKU