En güzel sözün sahibi arifler dediler ki:
Coğrafya, Allah'ın yeryüzündeki gölgesi ve tarih de insanın tabiat üzerindeki gölgesidir.
Değil mi ki coğrafya ile tarih arasında insanoğlunun hayatı deveran eder, milletler ve toplumlar ortaya çıkar.
Medeniyetler yükselir, nesiller birbirini izler; bunlar bazen iş birliği yapar, bazen de çatışır.
Özellikle kaderle tayin edilen ve değiştirilmesi mümkün olmayan coğrafi sınırların birbirine bağladığı ülkeler arasında huzur onlarca yıl yaşar, gam yüzyıllar boyu…
Bu noktada tarih, bu komşulara dair bir soru ortaya koyuyor:
Bu coğrafi komşuluk onlara rağmen asırlar boyunca süren, sanki görülebilir bir zamanda takdir edilmiş ve taşa işlenmiş bir kader gibi gözüken ve onları Sisifos'un ne duran ne de sona eren düşmanlık çemberine iten bir nevi intikam mı üretiyor?
Tarih; coğrafyanın komşu ve tarihin düşman kıldıkları arasında savaşın yolları ve barışın sonuçları hakkında da ciddi ve derin sorular sorduruyor:
Aralarında barış zor ele geçen bir şey mi?
ABD'li yazar Robert D. Kaplan, 'Coğrafyanın İntikamı: Yaklaşan Çatışmalar ve Kaderle Savaş Hakkında Harita Bize Neler Söyler' adlı muhteşem kitabında (Küre Yayınları, 2022) bize coğrafyanın etkilerini; sınır çatışmaları ve kaderin tayiniyle komşu olanların tehditleri ortadan kalktığında nasıl müreffeh bir hayat sunduğunu ya da tam tersi olduğunda, yani bazısı sınırlarında yaşayan ve onlara düşmanca yaklaşan devletler ve halklar yüzünden yüzyıllardır inatçı düşmanlıklara maruz kalan milletlerin ve halkların başına nasıl kalıcı bir bela olduğunu anlatıyor.
Kaplan, ünlü İngiliz askerî tarihçi Sir John Keegan'ın şu sözünü aktarıyor:
ABD ve Birleşik Krallık, özgürlükler alanında öncü konumundaysalar bu sadece, deniz onları karaya bağımlı özgürlük düşmanlarından koruduğu içindir.
Bundan hareketle 20'nci yüzyılın ortalarında Kıta Avrupa'sında görülen ve Amerikalıların bu konuda kendilerini her zaman Avrupa'ya üstün hissettikleri askerî eğilimin ve pragmatizmin, nasıl doğal özelliklerden değil de coğrafyadan kaynaklandığını anlayabiliriz.
Rekabet halindeki ülkeler ve imparatorluklar, kalabalık bir kıtada birbirine bitişik halde kaldı.
Avrupa ülkeleri, askerî hesaplarında bir hata meydana gelmesi halinde asla denizlerin arkasına çekilemedi. Dolayısıyla dış politikasını uluslararası ahlaka odaklayamazdı.
Ayrıca İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra tek seferde Amerikan hegemonyasına düşene kadar birbirlerine karşı iyi bir şekilde silahlanmaya devam ettiler.
Bu girizgâh bizi şu soruyu sormaya sevk ediyor:
Doğal coğrafya insanların çatışmalarına mı yol açıyor yoksa insanca yaşam isteği ve barış arayışı, tabiri caizse kaderle tayin edilmiş komşuluk krizlerini aşabilir mi?
Taşın dayatması ve insanların iradesinin ürünü olan çatışmalar
Coğrafyanın, tarih boyunca insanoğlu için pranga haline gelmiş bir laneti var mı?
Cevap kaçınılmaz olarak bizi, belirli nimetler nüfus için bir tehdit oluşturduğunda ve bu durum onları coğrafi komşularıyla sürekli bir savaş durumuna soktuğunda 'coğrafyanın laneti' olarak adlandırılan şeye derinlemesine ve uzun uzun bakmaya sevk ediyor.
İlk göçebelik aşamalarında insanlık; mera, ot ve sular konusunda çatışmalar yaşadı. Sonra bunlar art arda tırmandı ve modern kaynakların en önemli doğal kaynakları, özellikle de petrol, gaz ve diğer enerji kaynakları üzerine yaşanan çatışmalara kadar vardı.
Belirli ülkeleri ve toprakları işgal eden sömürgeci güçlerin sebep olduğu ve bazısı bir veya iki yüzyıl süren çatışmalar var.
Bunun yanı sıra komşu ülkeler arasında, ilgili topraklar üzerinde mutlak bir mülkiyet hakkı inancına ve üstünlük anlayışına dayalı emperyalist bir düşünceden ve silahlı saldırı bağlamında ileri sürülen tarihî gerekçelerden hareketle yaşanan çatışmalar da mevcut. 1989 yılında Irak'ın Kuveyt devletine yönelik hamlesi, bu yönelimin en güzel örneğidir.
Şu an Rusya ile Ukrayna arasında cereyan eden kanlı çatışma da gözlerden kaçmayabilir.
Bu çatışma, Rusya'nın Ukrayna toprakları ve özellikle de Kırım yarımadası üzerinde tarihî hakkı olduğu söyleminden çıktı.
Komünist lider Josef Stalin'in Ukraynalılara bağışlamış olduğu bu toprakları sonra Vladimir Putin çıkıp geri almıştı.
Bugün de Ukrayna, dünya için nükleer bir çatışmaya da mal olsa bu toprakları bir şekilde geri kazanmaya çalışıyor.
Burada şunu merak ediyoruz:
Kaderin komşu kıldığı taraflar arasındaki çatışmalar, coğrafyanın emri mi yoksa tarihin gerekliliği mi?
Coğrafyanın tarihi şekillendirmedeki önemini kavramak ile bu gerçeğin altını çizmede aşırıya kaçmanın tehlikesini nasıl ayırt edebiliriz?
Şundan emin olabiliriz ki 2003'te ABD ve Birleşik Krallık tarafından Irak'a yapılan müdahalenin ilk yıllarındaki felaket, realistlerin 1990'larda idealistler tarafından küçümsenen söylemini güçlendirdi.
Bu söyleme göre coğrafya, tarih ve kültür mirası, herhangi bir yerde yapılabileceklere gerçekten de sınırlamalar getiriyor.
Bundan hareketle kader yoluyla komşu olanların çatışmalarının, coğrafyanın doğası ve insanlarla alay etmesi ile insanların ideolojilerinin, görüşlerinin ve inançlarının bir karışımı olduğu kesin olarak ifade edilebilir.
Öyleyse manzara taşın dayatması ve insanların iradesinin bir araya gelmesinden doğmuş gibi görünüyor…
Bunun örnekleri var mı?
Kadere dayalı ikilikler ve coğrafi çatışmalar
Çağdaş tarih, kaderin tayiniyle komşu olanların meseleleri ve onların bazen varlık sorunu olmaya yüz tutan anlaşmazlıklarıyla dolu. İlginç olan bu anlaşmazlıkların Doğu-Batı sınırlarında durmaması, Arap-Acem (Arap olmayan) ayrımı yapmamasıdır.
Coğrafyanın laneti kaçınılmaz bir gerçeklik ya da taşa kazınmış bir kadermiş gibi, ırkların ve dinlerin de üzerinden atlıyor.
Mesela Sovyetler Birliği'nin çökmesinden sonra Yugoslavya'nın da dağılmasının bir ürünü olan Kosova devletinin yakın zamanda yaşadığı olayı ele alalım.
Birleşmiş Milletler içinde Kosova devletini tanıyan yaklaşık 80 ülke var. Bununla birlikte ona bitişik sınır komşusu olan Sırbistan, Kosova'yı tanımayı reddediyor ve ona 'Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi' adını veriyor.
Bu reddediş, belirli bir tarihî anda, uluslararası koşulların da müsait olması halinde kanlı bir çatışmanın patlak vermesine yol açabilecek derin tehlikeler barındırıyor. Zira közler, küllerin altında bekliyor.
On yıllar boyu devam eden ve halihazırda uluslararası bir tıkanıklık hali yaşatan komşu davalarından biri de Tibet meselesi.
Pekin'in, Çin Halk Cumhuriyeti'nin ayrılmaz bir parçası olduğunu ve MS 13'üncü yüzyıldan beri de ona bağlı bulunduğunu söylediği bu topraklarda bir sınır çekişmesi yaşanıyor.
1950 yılından sonra, özellikle Dalay Lama'nın Çin tarafından önerilen ve Çin'in egemenliğini tanıma karşılığında Tibet halkına özerklik hakkı tanıyan bir sözleşmeyi reddetmesinin ardından çatışma yeniden alevlendi.
Tibet'te her geçen gün bağımsızlık çağrısı yapan ayrılıkçı hareketler başlatılıyor. Gelgelelim bu hareketler, 1989 yılında Tiananmen Meydanı katliamında olduğu gibi, Çin'den gelen şiddet ve zulümden başka bir şey bulamıyor.
Coğrafi komşular arasında yaşanan ezeli çatışmaların örneklerinden bir diğerini de Batı Sahra'da görüyoruz. Bu bölge, BM tarafından 'kendi kendini yönetemeyen bölgeler' listesine dahil edildi.
Bununla birlikte Fas devleti ile bölgeyi yöneten ve küresel tanınırlığı sınırlı olan Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti arasında bu bölge üzerine yaşanan çekişme sürüyor.
Fas ile Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti arasındaki savaş, 1991 yılında BM, ateşkes müzakereleri ilan edip, toprakların üçte ikisinde Fas'a egemenlik ve kalan üçte birini Cezayir'in desteğiyle Sahra Cumhuriyeti'nin yönetimine verene kadar sürdü.
Ancak çekişme, ateşkesle sona ermedi. Zira 37 ülke Batı Sahra Cumhuriyeti'ni tanıdı ve hatta Afrika Birliği'ne üye oldu.
Buna karşılık Arap Devletleri Ligi (Arap Birliği) ve Afrika ülkeleri de Fas'ın Sahra'yı yönetme hakkını destekledi.
Elbette Fas hükümeti, Afrika Birliği'nin Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti'ni tanımasından hoşnut olmadı.
Bu yüzden Birliğe üyeliğini geri çekti. Sahra, iki taraf arasında tartışmalı bir bölge olma özelliğini sürdürüyor.
Kader yoluyla komşu olan halkların, zorlu coğrafyalarda zamansal bir labirent gibi görünen sorunlarını çözmeleri için tek alternatif, savaşlar ve askerî çatışmalar mı yani?
Gelin, cevabı araştırmanın daha sonraki bir aşamasına bırakalım ve Kuzey Amerika ile Güney Amerika arasında kader yoluyla komşu olanlar ve aralarında yaşanan ve yaklaşan çatışmalar üzerinde duralım.
Teksas ve iki Amerika arasındaki ezeli çatışma
Kuzey Amerika ile güney komşusu arasında kaderin tayiniyle komşu olanların krizinden bahseden en iyi fikir adamlarından biri, 1893-1943 yılları arasında yaşayan Nicholas Spykman'dir.
Hollanda asıllı ve ABD kökenli bu meşhur jeostratejist, ABD Dışişleri Bakanlığı'ndaki klasik gerçekçi ekolün kurucularından biri kabul edilir.
Spykman'e göre ABD, büyük bir güçtür. Zira Batı Yarım Küre'ye egemen kutuptur. Ayrıca Yeni Dünya dışında yürütülen faaliyetlere ayıracak yeterli gücü de var ki böylece Doğu Yarım Küre'nin dengesinde de etki sahibi olabiliyor.
Kuzey Amerika'nın coğrafi varlığı, kıtanın güney kısmını ezeli sınır çatışmasından korudu mu?
1846'da başlayıp 1848'de bir ön zaferle sonuçlanan Meksika-ABD savaşının tarihini incelemek lazım.
Bu savaş, yirmi yıl boyunca biriken anlaşmazlıkların bir patlamasıydı.
Kriz, 1835 yılında Teksas bölgesi, Meksika hükümetine karşı isyan edip, 1836 yılında Teksas Cumhuriyeti'ni ilan ettiğinde başladı.
Teksas, ABD'nin bir eyaleti haline geldikten sonra güneybatı sınırının Rio Grande Nehri olmasını talep etti. Ancak Meksika, bu talebe itiraz etti.
Aynı şekilde ABD'li vatandaşlara tazminat ödemeyi veya ödeme yerine daha sonraki herhangi bir topraktan vazgeçmeyi de reddetti.
Washington, Teksas'ın güney sınırlarının Rio Grande olduğunu iddia ederken Meksika ise sınırları Nueces Nehri'nde tutmak istiyordu.
ABD Kongresi, 13 Mayıs 1846'da savaş ilan ederken, Meksika da aynı ayın 23'ünde savaş ilanı yaptı.
General Winfield Scott ve kuvvetlerinin kesin bir askerî işgalle Meksika'ya girip başkent Mexico City'yi işgal etmesi üzerine çatışmalar fiili olarak Ekim 1847'de durdu.
Bu savaş, kaçınılmaz bir coğrafi gereklilik miydi yoksa yeni oluşan Amerikan gücünün üstün iradesi mi?
Azımsanmayacak sayıda tarihçiye göre bu mesele, güçlü bir devletin zayıf bir başka devlete yönelik bir saldırısıydı. Bu saldırı, daha sonra etkileyici sonuçlara yol açtı.
Zira 1848 Guadalupe Hidalgo Antlaşması'yla ABD, Meksika'dan şu toprakları satın aldı: Kaliforniya, Nevada, Utah; Arizona ile New Mexico topraklarının büyük bir kısmı ve Colorado ile Wyoming'in bir kısmı.
Zamansal ve mekânsal sonuçlar, Teksas çekişmesine son verdi mi?
Derin düşünmeye davet eden bir şey var ki o da geçtiğimiz mart ayında Teksaslı Cumhuriyetçi Senatör Bryan Slaton'un, Teksas eyaletinin ABD'den bağımsız olup olamayacağını yoklamak için bir referandum gerektirebilecek bir yasa tasarısı sunmuş olmasıdır.
Teklif onaylanırsa şayet, ABD'den ayrılma yönündeki tercihin ortaya konması için bir oylama tarihi belirlenecek.
Senatör Slaton'un sosyal medya platformu X'te (eski adıyla Twitter) yayınladığı yasa tasarısı resmî olarak 'Teksas Bağımsızlık Referandumu Yasası' başlığını taşıyor.
Bu yasa tasarısı parlamentodan geçerse ne olur?
Bu, başka eyaletlerin ayrılmasına yol açacak bir emsal teşkil edilebilir; özellikle de zaten diğer eyaletlerden bağımsız olmaya çalışan Kaliforniya'nın… Ki bu mevzu zaman zaman gündeme gelip gündemden düşüyor.
ABD bu sefer sadece kader yoluyla komşu olanların değil, aynı zamanda birçok kişinin, 1990'ların başında Sovyetler Birliği'nin başına gelen dağılma senaryosunun aynısını yaşamasını beklediği devletin bizzat kendi unsurlarının da çatışması için dolmuş coğrafi vadelerle mi karşı karşıya?
Slaton, sosyal medya platformu X'te şu paylaşımda bulundu:
Teksas anayasasına göre tüm siyasi yetkiler halka aittir. Haklarımızın ve özgürlüklerimizin onlarca yıl federal hükümet tarafından sürekli ihlal edilmesinden sonra şimdi Teksaslıların seslerini duyurmasına izin vermenin zamanı geldi.
Slaton, 2021 yılında da Cumhuriyetçi arkadaşları Kyle Biedermann ve Jeff Cason ile benzer bir yasa tasarısı sunmuştu.
Bu isimler o dönemde söz konusu yasa tasarısının bir ayrılık projesi olmadığı, ancak bu düşünceye dair bir diyalog başlatmayı hedeflediği konusunda uyardı.
Her halükârda Teksas'a ve bağımsız bir devlet olarak durumunun yeniden teyit edilmesi ihtimaline dair referandumun yapılacağı 7 Kasım 2023'e kadar beklemek gerekebilir.
Kesin olan şu ki Teksas halkı kabul etsin veya etmesin fark etmez, coğrafya ve onun tarihle bağlantısına dair konuşmalar, Birliğin durumu konusunda uyku kaçırmaya devam edecek.
Çok sayıda güvenilir Amerikalı analist, bir tür yıkıcı iç savaş öngörüyor. Böyle bir iç savaş, otuz yıl önce dünyanın kuzeydoğusunda yaşananlardan daha şiddetli ve korkunç bir hale gelebilir.
Kadeş'ten Camp David'e barış görüşmeleri…
Tarih bize ezeli komşuların, bazıları uzun süren ve kan dökülmesiyle sonuçlanan çatışmalarının haberlerini taşıyor.
Ama aynı tarih, aklın hâkim kılındığı ve ne kadar uzarsa uzasın savaşların krizleri sona erdirmeyeceğinin farkına varıldığı anları da içeriyor.
Bu farkındalığa varan birçok millet ve halk, silahlı çatışma zamanlarından kurtulma umuduyla barışçıl anlaşmalar yoluna girmeyi tercih etti.
Bahsettiğimiz barış anlaşmalarının birçoğunun tarihine erişilebilir. Bunların başında insanlık tarihindeki ilk barış anlaşması olan Kadeş Anlaşması geliyor.
Bu ilk yazılı belge, milattan önce 1258 yılında Mısır İmparatorluğu ile Doğu Asya bölgelerinde ve günümüz Türkiye'sinde varlık gösteren Hitit halkları arasında imzalandı ve o dönemde Suriye topraklarında olduğu gibi Mısır'a bağlı coğrafi bölgeler ile Hititler arasındaki silahlı çatışmalara son verdi.
Üç bin yıldan fazla bir süre önceki Kadeş ile 1979 yılında Mısır ile İsrail arasındaki silahlı çatışmayı sona erdiren ve iki kader komşusu arasında kırk yıl sürmüş dört savaşa son veren Camp David Sözleşmesi arasında insanlık, farklı halklar arasındaki coğrafi kader savaşı dönemlerini bitiren barışçıl iradelere tanık oldu.
Tanınmış Amerikan dergisi The National Interest, Eylül 2019'da çıkardığı sayısında dünyanın çehresini değiştiren beş barış anlaşması hakkında bir araştırma yayımladı. Bu anlaşmalar, tarih sırasına göre şöyle özetlenebilir:
Kaderin coğrafya ve topografya bakımından birbirine komşu kıldığı iki ülke Portekiz ile İspanya arasında imzalanan 1494 Tordesillas Antlaşması.
Bu anlaşma, dönemin etkili ve soylu Roma Papası Alexander Borgia gözetiminde gerçekleşti. İlginç olansa bu anlaşma, sadece ortak sınır toprakları için geçerli olmayıp, Avrupa dışında yeni keşfedilen toprakları da kapsıyordu.
1648 Westfalya (Westphalia) Barışı, Katolikler ile Protestanlar arasında dinî bir çatışma yüzünden patlak vermiş 30 yıllık bir savaşı (1618-1648) bitiren ve Avrupa kıtasının çehresini değiştiren en önemli barış anlaşmalarından biri kabul edilir.
Vestfalya Barışı, kaderin isteğiyle komşu olan Avrupa ülkelerinin krizlerini sona erdirmekle kalmadı. Nitekim bu anlaşmanın etkisi, dünyanın geri kalanına da ulaştı.
Bu anlaşma, dünya düzeninin en önemli ilkelerini oluşturması ve yanındaki ülkeye komşu her ülkenin haklarına, topraklarına ve mülkiyetine saygı çağrısı yapmasıyla tanınıyor.
1783 Paris Antlaşması, ABD'nin imzaladığı en eski anlaşmadır ve halen yürürlüktedir. Amerikan Devrimi'ne son veren bu anlaşma, ABD'yi modern görünümüne kavuşturdu.
Anlaşma, ABD ile Birleşik Krallık arasında, yeni keşfedilen Amerikan topraklarında, yani doğuda Atlantik'ten batıda Pasifik Okyanusu sınırlarına kadar çok büyük bir alana sahip olmasına rağmen bütün bir toprak parçası teşkil eden ülkenin vatandaşları arasında yaşanan savaşı sona erdirdi.
Birleşik Krallık yetkilileri, anlaşma imzalayıp güçlü ve başarılı bir Amerikan devletinin ortaya çıkmasını ve böylece vakti gelince Fransızlara karşı kendilerine destek olmasını tercih etti.
Viyana Kongresi (1814-1815) çalışmaları, Napolyon döneminde Avrupa ülkeleri arasında patlak veren birçok anlaşmazlığa son verdi.
Kongrenin faaliyetleri sonucunda Avrupa kıtasının siyasi haritası yeniden çizildi ve bu esnada 1814 Paris Antlaşması başta olmak üzere birçok anlaşma imzalandı.
1919 Versay (Versailles) Antlaşması, insanlığın tanık olduğu ilk dünya savaşının perdesini indirdi. Batılı İtilaf Devletleri ile Almanya arasında imzalanan bu anlaşmanın yanı sıra, kaybeden ülkeler Avusturya, Macaristan, Bulgaristan ve Osmanlı İmparatorluğu bakiyesi ile ayrı ayrı anlaşmalar da imzalandı.
Bu, insanların barış içinde bir arada yaşamasının mümkün ve arzu edilir olduğu anlamına mı geliyor?
Kaderin tayin ettiği coğrafi çatışmaların kaçınılmaz olması, ezeli ve ebedi olmayan bir kabul mü yani?
Barışçıl iradeler mevcut olduğunda bu çatışmalara bir son verilebilir mi?
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
3 Mayıs 2024 - Brezilya'nın Rio Grande do Sul eyaletindeki Eldorado do Sul kentinde bir gönüllü ve belediye görevlisi hayvanları kurtarmaya çalışıyor. Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, çok şiddetli yağmurların sel ve heyelanlara yol açtığı güney bölgelerini ziyaret etti. Lula da Silva'nın ziyaretinin ardından sel faciasının yaşandığı bölgelere Hava Kuvvetleri'ne ait 8 uçak ve 600 askeri personel sevk edildi. Devlet Başkanı, "Tüm ihtiyaçların karşılanması için federal hükümet olarak ne gerekiyorsa yapacağız. Hasarın onarılması için yüzde 100 destek vereceğiz" ifadelerini kullandı. Afet sonucunda en az 29 kişi hayatını kaybetti ve bu sayının yükselmesi bekleniyor (Anselmo Cunha/AFP) -
2/30
2 Mayıs 2024 - Gazze'nin güneyindeki Han Yunus kentinde Filistinli bir adam, yıkılmış binaların arasından geçiyor. Gazze Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 28 kişinin öldüğünü ve 51 kişinin yaralandığını açıkladı. 7 Ekim'den beri Gazze'de hayatını kaybedenlerin sayısı 34 bini aştı (AFP) -
3/30
1 Mayıs 2024 - İtalya'nın orta kesimindeki Cocullo'da geleneksel "Serpari" (Yılan Yakalayıcıları) festivali kapsamında düzenlenen geçit töreni sırasında canlı yılanlar Aziz Dominik heykelinin etrafına dolandı. Festivalden günler önce bulunan tüm yılanlar mikroçiple tanımlanıyor, ölçülüyor, tartılıyor ve yılanların sismik hareketlere duyarlılığı üzerine yapılan bir çalışmanın parçası olarak biyologlar tarafından laboratuvar testlerine tabi tutuluyor. Küçük Cocullo köyü her mayısın ilk günü, yılan sokması ve diş ağrısına karşı koruyucu aziz olan Aziz Dominic di Sora'yı onurlandırıyor. Yılan yakalayıcıları aynı zamanda Bari Aldo Moro Üniversitesi ve Max Planck Enstitüsü'nden araştırmacılardan oluşan bir ekibin yürüttüğü çalışmaya katılarak bölgedeki yılan türlerinin izlenmesine de katkıda bulunuyor. Bazı örneklere, uydu teknolojisi aracılığıyla sismolojik faaliyetlerin izlenmesini sağlamak için küçük bir verici yerleştirildi. Günün sonunda yılanlar doğaya salınıyor (Tiziana Fabi/AFP) -
4/30
30 Nisan 2024 - Fransa'nın doğusundaki Lyon kentinde Siyasi Bilimler Akademisi binasının avlusunda düzenlenen Filistin yanlısı eylemde bir protestocu böyle görüntülendi. ABD'de önde gelen üniversitelerden birçoğunu sarsan ve gerginlik yaratan gösterilerde olduğu gibi, Paris Siyasi Bilimler Akademisi öğrencilerinin düzenlediği birden fazla eylemde öğrencilerden bazıları Gazze Savaşı ve yaşanan insani kriz dolayısıyla son derece öfkeliydi (Olivier Chassignole/AFP) -
5/30
29 Nisan 2024 - Gençler, Kenya'nın Mai Mahiu bölgesi yakınlarındaki Kamuçiri köyünde sel nedeniyle sürüklenen tahrip olmuş arabayı inceliyor. Kenya'nın bu bölgesi son bir aydır sağanak yağış ve ani su baskınlarının etkisi altında. Su baskınlarının başkent Nairobi'yi de etkilediği ve bazı yolların kapatıldığı aktarılırken, birçok mahallenin de sular altında kaldığı kaydedildi. Polis, Rift Vadisi'ndeki bir kasabanın yakınlarındaki barajın çökmesi sonucu en az 45 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Polis sözcüsü, "Durum kontrol altına alınmaya çalışılıyor ancak sel riski devam ediyor" dedi. Yaşanan bu son can kayıplarıyla birlikte marttan bu yana şiddetli yağış ve seller sebebiyle ölenlerin sayısı 100'ü aşmış oldu (Luis Tato/AFP) -
6/30
28 Nisan 2024 - Yunanistan'ın Olimpiyat meşalesini Fransız organizatörlere teslim etmesinin ardından Fransa'ya doğru yola çıkan Belem, meşaleyle birlikte Korint Kanalı'ndan geçiyor. 2024 Olimpiyat Oyunları'na ev sahipliği yapacak olan Paris'ten organizatörler, 1896'daki ilk etkinliğin düzenlendiği Panathinaiko Stadyumu'nda meşaleyi cuma günü devraldı. Meşaleyi taşıyan 127 yaşındaki Fransız gemisi Belem dün Atina yakınlarındaki Pire Limanı'ndan yelken açtı. Akdeniz'deki yolculuğunun 8 Mayıs'ta tamamlanması beklenen gemi, yaklaşık 2 bin kilometre yol kat ettikten sonra Marsilya'ya varacak. Daha sonra çeşitli kasaba ve şehirler üzerinden yolculuğuna devam edecek meşale, Paris Olimpiyatları'nın 26 Temmuz'daki açılış törenine taşınacak (Aris Messinis/AFP) -
7/30
27 Nisan 2024 - Ukrayna'nın Harkiv kentinde Rusya'nın gerçekleştirdiği füze saldırısında isabet alan hastanede bir kadın enkaz temizliyor. Rus füzeleri bugün Ukrayna'nın orta ve batı kesimlerindeki enerji tesislerini vurarak, ABD'nin askeri yardımına rağmen hava savunma sistemi sıkıntısı çeken Ukrayna'nın zor durumdaki enerji sistemi üzerindeki baskıyı artırdı. Ukraynalı yetkililer, son haftalarda ağır bombardımana maruz kalan kuzeydoğu şehri Harkiv'de bir füzenin 60 hastanın bulunduğu bir hastaneye isabet ettiğini, bir kadının yaralandığını ve binaya, yakındaki su borularına ve elektrik hatlarına zarar verdiğini açıkladı (Vyacheslav Madiyevskyy/Reuters) -
8/30
26 Nisan 2024 - Almanya'nın başkenti Berlin'de polis, Federal Meclis'le Başbakanlık arasında kurulan "Gazze'ye destek" kampını tahliye etmek istedi, eylemcilerin direnişi üzerine arbede yaşandı. Polis, çadırları sökerek kamp alanının dışına çıkardı. Alman Polisi, X'te yayımladığı açıklamada protesto kampındakilerin polis memurlarına yönelik şiddet eylemleri dahil olmak üzere "tekrarlanan suçlar" işlediğini yazdı (Odd Andersen/AFP) -
9/30
25 Nisan 2024 - Portekiz'in başkenti Lizbon'da, Karanfil Devrimi'nin 50'inci yıldönümünü kutlamak için gerçekleştirilen askeri geçit töreninde askeri araçlar 25 Nisan Devrimi'ne katılan eski askerleri taşıyor. Portekiz, Avrupa'nın en uzun süreli diktatörlüğüne ve Afrika'da 13 yıl süren sömürge savaşlarına nokta koyan askeri darbenin 50'inci yılını kutladı. Cumhurbaşkanı Marcelo Rebelo de Sousa, ülkesinin kölelik ve sömürgecilik döneminde işlediği suçların bedelini ödemesi gerektiğini söyledi (Patricia De Melo Moreira/AFP) -
10/30
24 Nisan 2024 - Almanya Şansölyesi Olaf Scholz ve Birleşik Krallık Başbakanı Rishi Sunak, Berlin'de düzenlenen askeri karşılama töreninde. Bugün gerçekleştirdikleri görüşmede daha yüksek savunma işbirliğinde fikir birliğine varan iki lider, Avrupa'nın bir araya gelip Ukrayna'yı Rus istilasına karşı sonuna kadar desteklemesi gerektiğini belirtti. Almanya'nın başkentinde düzenlenen karşılama töreninde iki ülkenin ulusal marşları çalarken küçük bir protesto grubundan "Filistin'e Özgürlük" sloganı atıldı. Bu, Sunak'ın Ekim 2022'de başbakanlık koltuğuna oturduğundan beri Almanya'ya yaptığı ilk ziyaret (Liesa Johannssen/Reuters) -
11/30
23 Nisan 2024 - Fransa'nın başkenti Paris'te hayvan hakları organizasyonu PETA'dan aktivistler, Mısır Büyükelçiliği'nin önünde Mısır'ı protesto etti. Gize Piramitleri'ne turist taşımak için hayvanların kullanılmasını durdurma çağrısı yapan eylemciler, "Mısır, develere ve atlara kötü muameleyi durdur", "Gize'de hayvanların çektiği araçları yasakla" ve "Hayvanlar araç değildir" yazılı dövizleri taşıdı (Antonin Utz/AFP) -
12/30
22 Nisan 2024 - Eylemciler, Kolombiya'nın Cali kentinde Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro hükümetini sağlık ve emeklilik reformları nedeniyle prostesto ediyor. Başta başkent Bogota'nın tarihi Bolivar Meydanı olmak üzere birçok kentte sokaklara dökülen ve çoğunluğu sağ görüşlü grupların oluşturduğu kalabalık, Petro'yu "diktatörlük"le suçluyor. Ayrıca muhalifler, bu reformların ülkenin halihazırda zor durumdaki ekonomisine zarar vereceğini öne sürüyor. Devlet Başkanı Gustavo Petro, muhalefetin ülkedeki değişime karşı çıktığını iddia etmişti. Bu, 2022'de iktidara geldiğinden bu yana Gustavo Petro hükümetinin karşı karşıya kaldığı en büyük protesto (Joaquin Sarmiento/AFP) -
13/30
21 Nisan 2024 - Çin Grand Prix'sinde Red Bull'un Hollandalı sürücüsü Max Verstappen yarışırken görevli sarı bayrak sallıyor. Çin'in 2019'dan beri ilk kez ev sahipliği yaptığı grand prix yarışını Verstappen kazandı. Formula 1 Dünya Şampiyonası'nın 5. etabında McLaren'dan Britanyalı Lando Norris ikinci olurken Verstappen'in Meksikalı takım arkadaşı Sergio Perez ise yarışı üçüncü sırada tamamladı. Son üç yıldır dünya şampiyonu olan Hollandalı pilotun bu yılın şampiyonasında halihazırda en yakın rakibi Perez. Şanghay'daki yarışın ardından Verstappen'in 110, Perez'inse 85 puanı var. Sezonun 6. yarışı Miami Grand Prix'si 5 Mayıs'ta düzenlenecek (Pedro Pardo/AFP) -
14/30
20 Nisan 2024 - ABD merkezli uluslararası yardım kuruluşu World Central Kitchen'ın üyesi Damian Sobol'un cenazesi, Polonya'nın Przemyśl kentinde düzenlendi. Sobol, İsrail'in Gazze'de düzenlediği saldırıda öldürülmüştü. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, World Central Kitchen'ın 7 personelinin hayatını kaybettiği İsrail bombardımanını kınamıştı. İsrail'in 7 Ekim'de Gazze'ye başlattığı saldırıda hayatını kaybedenlerin 34 bini geçti ve yaralıların sayısı 77 bine yaklaştı (Sergey Gapon/AFP) -
15/30
19 Nisan 2024 - Eski ABD Başkanı Donald Trump, evlilik dışı ilişkilerle bağlantılı sus payı ödemelerini örtbas ettiği iddiasıyla yargılandığı davada öğle yemeği molasının ardından New York'taki Manhattan Ceza Mahkemesine giriyor. Eski bir ABD başkanının ilk kez ceza davasında yargılandığı mahkemede 12 jüri 18 Nisan'da yemin etmişti. Öte yandan Trump'ın yargılandığı tarihi "sus payı" davasının görüldüğü mahkeme binasının önünde bir kişi kendini yaktı. Görgü tanıkları, havaya broşürler atan bir erkeğin bir tenekeden kendisini yakıta buladığını ve ateşe verdiğini söyledi (Spencer Platt/AFP) -
16/30
18 Nisan 2024 - Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) Dubai kentinde sağanak yağışların ardından arabalar sular altında kalmış caddede böyle görüntülendi. Ortadoğu'nun finans merkezi olan kentin devasa otoyolları sel yüzünden tıkandı ve büyük havalimanında kaos yaşandı. Kayıtların tutulmaya başlandığı 1949'dan beri görülen en şiddetli yağışlarda BAE'de bir, Umman'da 20 kişi hayatını kaybetti. Afetin ardından aşırı yağışların bulut tohumlamadan kaynaklanıp kaynaklanmadığına dair tartışma başladı (Giuseppe Cacace/AFP) -
17/30
17 Nisan 2024 - Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin Goma kentinin dış kesimlerindeki Bulengo kamponda savaştan kaçan çocuklar bulaşık yıkıyor. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, silahlı çatışmaların pençesindeki bölgeyi 16-18 Nisan'da ziyaret ediyor. Ruanda ordusunun desteklediği M23 isyancıları 2021'in son aylarından bu yana doğudaki Kuzey Kivu bölgesinin büyük kısımlarını ele geçirdi ve yaklaşık 2 milyon kişinin yerinden olmasına yol açtı (Alexis Huguet/AFP) -
18/30
16 Nisan 2024 - Danimarka'nın başkenti Kopenhag'da 17. yüzyıldan kalma tarihi borsa binası bu sabah alevlere teslim oldu ve binanın simge kulesi yıkıldı. Başkentteki en eski binalardan olan yapı, nedeni henüz bilinmeyen bir şekilde alev aldığında yenileme çalışmaları yapılıyordu. Danimarka parlamentosunun yanında yer alan bina, 1620'ler Kral IV. Christian tarafından inşa ettirilmişti (Emil Helms/AFP) -
19/30
15 Nisan 2024 - Tarihte ilk kez eski bir ABD Başkanı'nın yargılandığı ceza davası bugün başladı. New York'taki Manhattan Ceza Mahkemesi'nde görülen ilk duruşmada hakim karşısına çıkan eski Başkan, "Suçsuz olduğum için burada olmaktan gurur duyuyorum. Siyasi saiklere açılmış bu dava Amerika'ya hakarettir. Buna benzer bir olay daha önce hiç görülmedi. Buraya asla getirilmemeliydim" dedi. "Sus payı davası" diye bilinen yargılamada, Trump'a evlilik dışı ilişkilerini örtbas etmek için "sus payı" ödemeleri yapmak da dahil olmak üzere 34 ayrı suçlama yöneltiliyor. Skandallarla boğuşan 77 yaşındaki Trump, suçlu bulunması halinde 4 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilir. Trump, hakkındaki suçlamaları reddediyor ve suçsuz olduğunu savunuyor (Michael Nagle/AFP) -
20/30
14 Nisan 2024 - İran'ın İsrail'e drone ve füze saldırısı düzenlemesinin ardından bugünün erken saatlerinde başkent Tahran'daki Filistin Meydanı'nda toplanan göstericiler İran ve Filistin bayrakları sallıyor. İran'ın Şam'daki konsolosluk binasına İsrail'in 1 Nisan'da düzenlediği hava saldırısında İran Devrim Muhafızları Ordusu'ndan 7 kişinin ölmesinin ardından İran dün İsrail'e yüzlerce kamikaze drone'u, balistik ve seyir füzesiyle saldırı başlattı. İran bazı askeri hedefleri vurduğunu, İsrail ise saldırıların çoğunun hava savunma sistemlerince önlendiğini fakat bir askeri üsse füze isabet ettiğini bildirdi. Dün geceki saldırı, İran'ın kendi topraklarından İsrail'e düzenlediği ilk saldırı olma özelliği taşıyor (Atta Kenare/AFP) -
21/30
13 Nisan 2024 - Avustralya'nın Sidney kentindeki Westfield Bondi Junction alışveriş merkezinde meydana gelen bıçaklı saldırıdan sonra polis binaya giriyor. Saldırıda 6 kişiyi öldüren erkek saldırgan polis tarafından vurularak etkisiz hale getirildi. Hastaneye kaldırılan yaralılar arasında 9 aylık bir bebeğin de olduğu bildirildi. Britanya Kralı III. Charles, saldırı karşısında şoke olduğunu ve dehşete kapıldığını belirtti. New South Wales polisi ilk belirtilere göre bunun bir terör saldırısı olmadığını açıkladı (David Gray/AFP) -
22/30
12 Nisan 2024 - Myanmar'ın Myawaddy kasabasının cunta karşıtı direnişçilerin eline geçmesinden sonra ülkeden kaçmak için sınır kapısında kuyruğa giren insan seli karşısında Tayland'ın Tak eyaletinde yer alan ve Myanmar'a sınırı olan Mae Sot kentinde askeri personel nöbet tutuyor. Stratejik öneme sahip Myawaddy kasabasının gittkçe güçlenen cunta karşıtlarının eline geçtiği dün bildirilmişti. Myawaddy'de çatışmalar devam ederken, Tayland ordusu askeri devriyeleri artırmıştı. Şubat 2021'de Myanmar ordusunun yönetime el koymasının ardından ülke çapında protestolar patlak vermiş ve silahlı direniş başlamıştı (Athit Perawongmetha/Reuters) -
23/30
11 Nisan 2024 - Rusya, yörüngeye ağır yükler taşıması için tasarlanan Angara-A5 uzay aracını Vostoçni Uzay Üssü'nden fırlattı. 9 ve 10 Nisan'da çeşitli arızalar sebebiyle iptal edilen deneme saat 12.00'de gerçekleşti. Gelecekte Angara-A5 roketinin Rus yörünge istasyonunun modüllerini uzaya göndermek ve insanlı uzay araçlarını fırlatmak için kullanılması bekleniyor (AFP/ROSCOSMOS) -
24/30
10 Nisan 2024 - ABD Başkanı Joe Biden ve Japonya Başbakanı Fumiyo Kişida, Beyaz Saray'daki resmi karşılama töreninde. Çin'in askeri ve ekonomik bakımdan atağa kalktığı ortamda Biden, Hint-Pasifik'teki hayati ortaklıkları güçlendirme kararlılığını pekiştirmek adına ağırladığı Kişida'yla önemli bir Oval Ofis toplantısı da gerçekleştirecek. Biden ve Kishida arasındaki ikili görüşmenin bir parçası olarak çok çeşitli kritik sektörleri kapsayan 70'in üzerinde maddenin açıklanması bekleniyor (Andrew Caballero-Reynolds/AFP) -
25/30
9 Nisan 2024 - Nepal'in başkenti Katmandu'da güvenlik güçleri, Ulusal Demokratik Parti'nin (RPP) organize ettiği protestoda eylemcilere müdahale etti. RPP, monarşinin geri gelmesini ve Güney Asya ülkesinin bir Hindu eyaleti olmasını talep ediyor. Polis, yüzlerce kişinin katıldığı eyleme müdahale ederken göz yaşartıcı gaz ve tazyikli su kullandı. Parti, olaylarda kurmaylarından bazılarının yaralandığını açıkladı. 2008'de tahttan indirilen Kral Gyanendra'nın destekçileri, polis barikatlarını aşıp başbakanlık ve bakanlıkların olduğu alana erişmeye çalışıyordu (Prakash Mathema/AFP) -
26/30
8 Nisan 2024 - Kurtarma ekipleri Rusya'nın Orenburg bölgesinde, Ural Dağları'nın güney ucunun güneydoğusunda yer alan Orsk şehrinin sular altında kalan kısmındaki sakinleri tahliye ediyor. Rusya Acil Durumlar Bakanlığı'nın yaptığı açıklamaya göre, ülkenin 39 bölgesinde 10 bin 400'den fazla ev su altında kaldı. Orsk'taki barajın patlamasıyla 230 bin nüfuslu kentte 6 bin 100 kişi tahliye edildi. Kremlin tarafından yapılan açıklamada, Urak’daki Kurgan ve Siberya’ya bağlı Tümen bölgesindeki sellerin kaçınılmaz olduğu kaydedildi. Bu nedenle bölgede acil durum ilan edilmesi kararı alındığını duyuran Tümen Bölge Valisi Aleksandr Moor, "Acil durumu tedbiren devreye sokuyoruz" ifadesini kullandı (Anatolii Zhdanov/AFP) -
27/30
7 Nisan 2024 - RB'nin Avustralyalı pilotu Daniel Ricciardo ve Williams'ın Taylandlı pilotu Alexander Albon, Suzuka'da düzenlenen Formula 1 Japonya Grand Prix'de kaza yaptı. Yarış başladıktan saniyeler sonra yaşanan kazada Ricciardo'nun aracının tekerleği Albon'un aracına çarparak onu pist dışına itti. Sürücüler araçlarından tek başlarına çıkmayı başarırken durumlarının iyi olduğu bildirildi. Kazanın ardından tekrar başlatılan yarışı Max Verstappen birinci sırada tamamladı (JIJI/AFP) -
28/30
6 Nisan 2024 - Ekvador'un başkenti Kito'da polis ve askerler, eski Ekvador Devlet Başkanı Yardımcısı Jorge Glas savcılıktan çıkarken güvenlik operasyonu gerçekleştirdi. Dün Ekvador'da yetkililer, Kito'daki Meksika Büyükelçiliği'ne baskın düzenleyip Meksika hükümetinin siyasi sığınma hakkı vereceğini duyurduğu Glas'ı gözaltına almıştı. Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador söz konusu hareketin ulusal egemenliğin "açık" ihlali anlamına geldiğini söyledi. Eski Ekvador Devlet Başkanı Yardımcısı Glas, hakkında yürütülen rüşvet soruşturması kapsamında 3 Ekim 2017'de tutuklanmış, Aralık 2022'de Meksika'nın Kito Büyükelçiliği'ne sığınmıştı (Rodrigo Buendia/AFP) -
29/30
5 Nisan 2024 - Doğu Kudüs'teki Mescid'i Aksa'da Ramazan ayının son cuma namazı yaklaşık 120 bin kişiyle kılındı. İsrailli yetkililer, yalnızca kısıtlı sayıdaki Müslümanın Batı Şeria'dan gelerek Mescid-i Aksa'da cuma namazı kılmasına izin verdi. Sabah saatlerinden bu yana şehrin sokaklarına çok sayıda güvenlik gücü konuşlandırılmış ve Doğu Kudüs'ün Eski Şehir bölgesi çevresindeki birçok cadde kapatılmıştı (Ammar Awad/Reuters) -
30/30
4 Nisan 2024 - Tayvan'ın doğusundaki Hualien kentinde meydana gelen şiddetli depremin ertesi günü bir yapı mühendisi, eğilmiş bir binadan örnek alıyor. Doğu Asya ülkesinde gerçekleşen afet sonrası en az 10 kişi hayatını kaybetti ve binden fazla da yaralı var. 7,4 şiddetindeki depremin hasar verdiği bina sayısıysa 125. Adada son 25 yıldır görülen en şiddetli depremin merkez üssü Hualien'de 300 bin kişi yaşıyor (Chiang Ying-ying/AP)
Barış içinde bir arada yaşama, yok olmanın değil, hayatta kalmanın bir yoludur
Gariptir ki barış içinde bir arada yaşam kavramı, Sovyet kökenlere sahiptir. Nitekim bu kavram, Sovyet lider Stalin'in ölümünden ortaya atan Sovyet lider Kruşçev'e atfedilir.
Bu politika; ideolojik görüş çeşitliliği fikrinin kabulü ve uluslararası meselelerde Doğu-Batı kampları arasında anlaşma esasına dayanıyordu.
Aynı fikir, tüm dinlere kendi aralarında barış içinde yaşama ve milletler arasında diyalog, anlayış ve iş birliği dilini teşvik etme çağrısı da yapıyordu.
Çok geçmeden barış içinde bir arada yaşam, dünya halklarının pek çoğunda karşılık bulan bir istek haline geldi.
Soğuk Savaş'la geçen kırk yıl da ne galibin ne de mağlubun olduğunu ve bu ikisi için herhangi bir nükleer savaşla sonuçlanabileceğini kanıtladı.
Aynı şekilde 20'nci yüzyılın ikinci yarısındaki büyük geleneksel savaşlarla da silahın çatışmaları bitirmeyeceği, aksine kalıcı ve kapsamlı bir barışa varmak için adaletin gerçekleştirilmesi gerektiği sonucuna varıldı.
Barış içinde bir arada yaşamın farklı düzeyleri olduğunu söylemeye gerek bile olmayabilir.
Bu barış, siyasi ve sosyal düzeyde başlar ve bu düzey gerek bölgesel gerek uluslararası çerçevede farklı türden gruplar arasında çıkabilecek herhangi bir çatışmayı ve anlaşmazlığı azaltan ve önleyen toplumsal adaletin sağlanmasında durur.
Ekonomik, kültürel ve dinî düzeyleri de vardır ve bunların hepsi de ötekinin kabulü, hukuka saygı, kamu yararının tercih edilmesi ve olumluluk, otorite ile vatandaşlar arasındaki güvenin güçlendirilmesi başta olmak üzere barış içinde bir arada yaşam değerlerinin teşvik edilmesi doğrultusunda ilerler.
Sonuç olarak?
Taşa kazınmış bir kader yok. Güçlü bir insan iradesi ve barışçıl makul yönelimler olduğu takdirde milletler ve halklar, 'kaçınılmaz çatışma' sendromunu aşıp, varoluş ruhu içinde 'barış içinde bir arada yaşamaya' ikna olabilirler.
