Gabon'da yarım asırdır süren Ondimba ailesi iktidarı bir darbeyle sona erdi

Gabonluların hafızasında Ondimba ailesi hakkında birçok hikaye yer alıyor

Fotoğraf: AFP

Gabon, yaklaşık 60 yıldır yalnızca üç cumhurbaşkanı değişti. Bunlardan ikisi vefat dolayısıyla iktidara veda ederken, diğeri Ali Bongo Ondimba ise bugün bir askeri darbe ile karşı karşıya kaldı.

2009'da iktidarı vefat eden babasından alan Ondimba, beyin felcinden ve askeri darbeden kurtulmuştu.

Ancak özel Fransız korumalarıyla çevrelenen bu lider, petrol zengini bu küçük ülkedeki yaygın yolsuzluğa öfkelenen 12 subayın darbesinden kaçamadı.

Alanı çeyrek milyon kilometrekareyi geçmeyen Gabon, yaklaşık bir buçuk milyon nüfusa sahip.

İnsani kalkınma endeksi ise Sahra Altı Afrika'da en yüksek seviyelerde seyrediyor. 
 

Gabonluların hafızasında Ondimba ailesi hakkında birçok hikaye yer alıyor AFP.jpg
Gabonluların hafızasında Ondimba ailesi hakkında birçok hikaye yer alıyor / Fotoğraf: AFP

 

Tek aile iktidarı

Ağustos 1960'ta Fransa'dan bağımsızlığını kazanan Gabon, başkent Librevil'in ortasından geçen nehrin şekli dolayısıyla adını Portekizce 'şapka' anlamına gelen bir kelimeden alıyor.

Ondimba ailesi, Orta Afrika'nın en küçük ve en zengin ülkesinin iktidarında uzun süredir yer alıyor.

Afrika meseleleri konusunda uzman gazeteci Mahfuz es-Salik, bu ailenin Gabon'daki yönetiminin tarihi hakkında "İlk cumhurbaşkanının ölümü ardından iktidara gelen Omar Bongo Ondimba, 2009'da vefat edene kadar iktidarda kaldı. Ardından oğlu Ali Bongo Ondimba iktidara geldi. Üçüncü başkanlık dönemi için zaferini ilan edişinin saatler ardından askeri darbeyle devrildi" ifadelerini kullandı. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Gabonluların hafızasında Ondimba ailesiyle ilgili birçok hikaye yer alıyor. 42 yıl ülkeyi yöneten Omar, Hava Kuvvetlerinde teğmen olarak mezun olduğu askeri kuruma kaderin getirdiği bir postacıdan başka bir şey değildi.

Daha sonra İslam'a geçerek Omar adını alan Albert Bernard Bongo, Gabon iktidarına ulaşmak için uzun bir yol kat etti. Bu yolda cumhurbaşkanının yardımcılığı görevinde bulundu.

Yalnızca iki gün süren 1994 darbesinde Cumhurbaşkanı Leon M'ba'ya (Gabon'un ilk lideri) karşı çıkan isyancı askerler tarafından tutuklandı.

Fransız paraşütçüler, Omar ve M'ba'yı kurtarıp tekrar iktidara getirdi. 1967 yılı sonrasında ise Omar, iç savaşların harap ettiği bu petrol zengini ülkeye liderlik etti.

Ali Bongo Odimba, soyadını dünyanın hemen hemen her kıtasından evlenen babasından kalan 30 erkek ve kız kardeşiyle paylaşıyor.

Nitekim Odimba ailesi, geniş ve iyi eğitimli bir aile. Çocuklarının çoğu Fransız okullarında ve üniversitelerinde okuyor.

Mahfuz, kendilerini diğerlerinden ayıran bu özellik sayesinde iktidarda yer edinebildiklerini söylüyor. 

Ali Bongo Odimba, 10 yıllık iktidarının ardından 2019'da darbe girişimine maruz kaldığı haberiyle uyandı, ancak o dönemde şans ondan yanaydı.

Odimba'nın sağlığı, modern çağda herhangi bir Afrika ülkesinin en uzun süre hizmet veren liderinin oğlunun hırslarını boşa çıkardı.

Ancak dört yıl sonra, iki nesildir iktidarda kalan en eski ailelerden birinin dönemi kapandı.


Kanayan darbeler

Afrika meseleleri konusunda uzman Salik, "Gabon'da yaşananlar, Fransız nüfuzu alanındaki ülkelerde yaşanan darbe dizisinin bir devamı. Gabon'da yüzlerce askerin bulunduğu büyük bir askeri üs var. Gabon'un 2020'den bu yana darbelere tanık olan diğer ülkelerden farklı olarak hiçbir zaman cumhurbaşkanını deviren bir askeri darbeye tanık olmadığı doğru. Ancak darbecilerin eli güçlendi. Ali Bongo, 2018'de geçirdiği beyin felcinin ardından iktidarda istenmiyor" ifadelerini kullandı.

Muhalefet ülkede yapılan seçimlerin sonuçlarını reddederken darbecilerin ise Mali, Burkina Faso, Nijer ve Gine Konakri'deki darbe dalgasından yararlandığı biliniyor. 

Gabon'un bugünkü darbesiyle Afrika bölgesinde beşinci başarılı darbe kaydedildi.

Anayasal sistemin dışına çıkan Mali, Burkina Faso, Gine, Nijer ve Gabon, Batı'nın Sahra Altı Afrika'daki varlığını tehdit edebilecek yönde Rusya ile özel bir ortaklık peşinde.

Gabon darbesi hususunda yeni yöneticilere dair pek bir ayrıntı yayınlanmadı; ancak Afrika'nın bazı yeni yöneticileriyle ortak noktalarının genç yaşları ve düşük askeri rütbeleri olduğu biliniyor. 
 


En çok kaybeden 

Gabon'da bugünkü darbe, Fransa'nın Afrika'da nüfuz alanındaki yaralarını derinleştiren bu dramatik değişim karşısındaki tutumuna ilişkin soruyu gündeme getiriyor.

Salik, bu hususta şöyle söyledi:

Ali Bongo'yu bölgede kendine bağlı başkanlardan biri olarak gören Fransa, babası Omar Bongo Ondimba iktidarının devamını temsil ettiğini, babasının daha önce yaptığı gibi çıkarlarını koruduğunu söylüyor. Bu nedenle cumhuriyet sisteminde 56 yıl süren hanedan yönetimine sessiz kalındı. Gabon'un yeni yöneticileri, Paris'e ve varlığına karşı olduklarını gösteren bir açıklama henüz yayınlamadılar. Bu, bu darbenin Gine Konakri'dekine benzer olabileceği anlamına geliyor.

Gine'de askeri cuntanın lideri Yarbay Mamady Doumbouya Fransa'ya sadık. Aynı zamanda Çad davasına da benzeyebilir. Geçiş Dönemi Başkanı Muhammed İdris Debi, Fransa'ya olan bağlılığını sürdürdü. Babası İdris Debi Itno da öyleydi. Diğer yandan Gabon'da darbeciler Fransa'ya düşman olup Fransa'nın ayrılmasını talep edebilir, bu darbe de Afrika'daki diğer darbelere benzeyebilir.


Seyrek nüfuslu küçük bir ülke olan, petrol, mineral ve kereste bakımından zengin sayılan Gabon, Paris'in ilgisini özellikle çekiyor.

Tüm bu zenginlikler, 20. yüzyılın başından bu yana, hatta ülkenin Fransa'dan bağımsızlığını kazanması ardından dahi Fransız şirketleri tarafından sömürülüyor.

Bu durum Fransa'yı ayrıcalıklardan mahrum bırakabilecek yeni darbecilerden düşmanca bir tavır ile karşı karşıya bırakabilir.

Afrika meseleleri uzmanı Şeyh Muhammed Hurma, "Gabon, yakın zamanda yaşadığı siyasi çalkantıya rağmen ekonomik refah ve büyük bir toparlanma içerisinde yaşıyor. Sahra Altı Afrika'nın en büyük beş ham petrol üreticisi arasında yer alıyor. Yıllık 454 milyon metreküp doğal gaz üretiyor, doğalgaz rezervlerinin 26 milyar metreküpten fazla olduğu tahmin ediliyor" ifadelerini kullandı. 

 

 

Independent Arabia

DAHA FAZLA HABER OKU