İran Cumhurbaşkanı’nın Siyasi İşlerden Sorumlu Yardımcısı Muhammed Cemşidi, İran’ın ‘ABD tarafından istenen tutukluları, İran fonlarının transferi tamamlandıktan sonra’ serbest bırakacağını açıkladı. İran İslam Cumhuriyeti Haber Ajansı (IRNA), dondurulmuş İran varlıklarının serbest bırakılması karşılığında ABD ile yapılması muhtemel tutuklu takasına üçüncü bir ülke olarak Katar’ın aracı olacağını bildirdi.

Karmaşık bir dizi adımı da beraberinde getirebilecek ilk aşamada İran, Tahran’daki Evin Hapishanesi’ndeki dört ABD’li tutuklunun ev hapsine geçiş yapmasına izin verdi. Bu bilgiyi açıklayan tutuklulardan birinin avukatına göre böylece bu dört kişi halihazırda ev hapsinde olan beşinci bir tutukluya katılmış oldu.

Beyaz Saray, söz konusu beş kişinin ‘serbest bırakılması için müzakerelerin hassas bir şekilde devam ettiğini’ açıkladı.

İran hükümetinden bir yetkili ilk kez bu konu hakkında yorumda bulundu. Cemşidi, X platformundan (eski adıyla Twitter) yaptığı açıklamada “Irak’taki İran fonlarının serbest bırakılmasının ardından, Güney Kore’de dondurulan tüm İran varlıklarının serbest bırakılması sürecinin başladığını” duyurdu. “Fonlar tamamen tamamlanana kadar ABD tarafından istenen tutuklular İran’da kalacak” ifadelerini kullandı.

Cemşidi’nin bu açıklamasından saatler önce İran’ın Birleşmiş Milletler (BM) misyonu, Tahran ile Washington arasındaki bir tutuklu takası anlaşması uyarınca, Evin Hapishanesi’ndeki Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) tarafından yönetilen bir hücrede tutuklu bulunan ABD vatandaşlarının serbest bırakılacağını doğruladı.

İlgili bir bağlamda IRNA’ya konuşan ‘güvenilir bir kaynağa’ göre şu an müzakere sürecinde olan anlaşma, ABD’deki beş İranlı tutuklunun serbest bırakılması karşılığında beş ABD’li tutuklunun serbest bırakılmasını içeriyor. Kaynak ayrıca, Irak Ticaret Bankası’ndaki (Trade Bank of Iraq) İran fonlarının büyük bir kısmının yanı sıra Güney Kore’de dondurulan altı milyar dolarlık İran fonunun serbest bırakılacağını da sözlerine ekledi. Kaynak İran fonlarının Avrupa bankalarında serbest bırakılması sürecinin ilk aşamalarının başladığına işaret etti. Kaynağa göre bu çerçevede, İran’ın Güney Kore’deki paralarının won (Güney Kore para birimi) cinsinden euroya dönüştürülmesiyle İsviçre’deki bir bankaya aktarılması planlanıyor. Oradan da fonlar Katar’daki bir banka hesabına taşınacak. Böylece İran’ın bu paraları tahsil etmesi sağlanacak.

IRNA, İran fonlarının tamamı Katar’a aktarılana kadar ABD’li tutukluların serbest bırakılmayacağını bildirdi. Kaynak, ‘mahkum takası sürecinin, İran’ın Katar’daki bir İran hesabından paralarını çekebileceğini doğrulamasının ardından Katar’da gerçekleşeceğini’ aktardı.

İran nükleer müzakere ekibinin danışmanı Muhammed Merendi, mahkum takası süreciyle ilgili ‘iddiaları ve şüpheleri’ azaltarak ‘İran’ın dondurulan ve serbest bırakılan tüm paraları üzerinde tam ve doğrudan tasarruf hakkına sahip olduğunu’ belirtti. Bu bağlamda, Washington Yakın Doğu Politika Enstitüsü’nden analist Henry Rome, anlaşmanın, Tahran’ın nükleer programını kısıtlamayı hedefleyen 2015 nükleer anlaşmasından çekilen Cumhuriyetçi ABD Başkanı Donald Trump’un ardından artan gerginliğin azaltılmasına katkıda bulunabileceğini söyledi. Rome, beş ABD’li mahkumun muhtemel serbest bırakılmasını, ‘ABD’nin nükleer bir anlaşmanın yokluğunda gerginliği azaltmaya yönelik geniş kapsamlı çabalarının ilk adımı’ olarak nitelendirdi ve “Beyaz Saray siyasi tepkileri kaldırabileceğine güvenmese anlaşmaya girmezdi” dedi.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre ABD kuvvetlerinin İran tehditlerini caydırmayı amaçlayan son takviyesi kapsamında, bir amfibi hücum gemisi ve bir çıkarma gemisi bu haftanın başlarında, bölge sularına ulaştı. ABD ordusu daha önce bir F-35 ve F-16 savaş uçağı filosu göndermişti.

Buna karşılık DMO, Arap Körfezi’nde deniz tatbikatları gerçekleştirdi ve deniz birimine seyir füzeleri ve balistik füzeler eklediklerini duyurdu. Ayrıca 600 kilometreye kadar menzile sahip füzelerle donatılmış hızlı botları da suya indirdiler.

Bu arada, İran Genelkurmay Başkanlığı Sözcüsü Ebulfazl Şikarçi, “ABD bizi Körfez’deki istikrarı bozmakla suçluyor (...) Ancak onlara ‘Siz burada ne yapıyorsunuz?’ diye sormalıyız. Bu soruyu ABD, İngiliz ve Fransız medyası da sormalı” dedi.

İranlı Öğrenciler Haber Ajansı’nın (ISNA) aktardığına göre Şikarçi açıklamasında şu ifadeleri kullandı:

“Bölgedeki ülkelerle iş birliği yaparak bölgesel güvenliği sağlamak için varımızı yoğumuzu koyarken, ABD ve müttefikleri bizi istikrarı bozmakla suçluyor (...) Bizi uluslararası sularda istikrarı sarsmakla suçluyorlar.”

Şikarçi, İran’ın askeri hamlelerinin ‘güvenliği sağlamak amacıyla olup istikrarı bozma amacı taşımadığını’ belirtti. “Bölge ülkelerine tehdit oluşturmuyoruz. Çünkü onlarla ortak çıkarlarımız var. Şayet gerçekten bir tehdit kaynağıysak, sadece ABD, İngiltere ve Siyonist varlık için bir tehdit kaynağıyız” ifadesini kullandı.

Şarku’l Avsat