Geçtiğimiz iki günde Kahire'de gerçekleşen, bir yandan Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDGB) Merkez Konseyi, diğer yandan da Demokratik Blok'un aktif olduğu Sudan siyasi hareketinden bahsetmeden önce, belki de Sudan siyasi seçkinlerinin kanaatlerini savaştan sonra doğru yönde değiştirmek için hangi yolu izleyebileceğimizi düşünmeliyiz.
Bu anlamla ilgili soru, Sudan'da yarım asırdan fazla süren, son Hartum savaşından önce güneyde, ardından batıda ve doğuda başlayan iç savaşların, bu siyasi ve partizan seçkinler için önemli bir şey ifade edip etmediğidir.
Bu sorunun cevabını incelemek, Sudan siyasi güçlerinin bu savaşa yönelik tepkilerinin doğasını, sonrasında inançlarının ne ölçüde değiştiğini bize gösterebilir.
Elitlerin kanaatleri
Bu konuda bize bir yorum sağlayacak olan şey, savaştan önce var olan siyasi koşulların doğasındaki tahminimiz.
Kahire'de bir araya gelen tarafların bazı açıklamaları, ne yazık ki, son iki gündür Kahire'de buluşan partizan güçlerin kanaatlerinde hiçbir şey olmadığına, siyasi polemiklerinin savaş öncesindeki tonda olduğuna işaret ediyor.
Kahire toplantılarının ardından, bölgesel ve uluslararası baskılar yatıyor. Bu baskıları Mısır’ın savaşın Mısır ulusal güvenliğini tehlikeye atacağı endişeyi pekiştiriyor olabilir. Afrika'nın merkezi bir bölgesi için jeopolitik bir tehdit oluşturduğu düşünülürse, Mısır'ın Sudan'daki merkezi devleti çökertmemek isteyen güçlerle hemfikir olduğu husus bu.
Siyasi baskı
Siyasi elitler, Sudan'daki savaşın ve buna yol açan tıkanıklıkların bugün bölgesel ve uluslararası güçlerin her şeyden önce kendi çıkarlarına hizmet edecekleri bir baskı kartı olacağını şimdiye kadar fark etmiş değil. Bu, Sudan partizan güçlerinin siyasi durumunun zayıf olacağı, yalnızca en zayıf taraf oldukları bir kriz durumu olarak koşullarını iyileştirmeleri gerektiği anlamına geliyor.
Mısır'da karşı karşıya gelen Sudan güçlerinin aralarındaki fark, vatanın kimliği, anlamı ve ondaki güç algısının doğası konusunda niteliksel ve bölücü bir farklılık. Sudan'daki siyasi çatışmanın iki tarafının da vatan ve güç kavramları hususunda farklı anlatıları mevcut.
Savaşa yol açan ve savaşın nedeni olan tıkanıklık, Sudan siyasi güçlerinin, aralarında herhangi bir uyum olasılığını reddeden gönülsüz sistemik çelişkileri yeniden üretmeye devam eden bölünmesinde yatıyor.
Sudanlı siyasi güçlerin savaş nedeniyle aralarındaki bu tür isteksizlik, Sudan krizindeki uluslararası ve bölgesel aktörlere kendi gündemlerini dayatma alanlarında daha fazla yetki verilmesi anlamına gelebilir. Aynı zamanda kazanan tarafın kendi gündemini dayatmasını sağlayabilir.
Medya ikliminin savaş koşullarına eşlik eden olguları ve siyasi yorumları, sosyal medyanın etki araçlarının büyük bir bölümünü kapsıyor. Burada en çok etkiye sahip olan, en çok harcama yapan ve bu platformları kullanma yeteneğine sahip olan galip geliyor.
Savaş sonrası siyasi performansların doğası gereği dağılmış ve karışmış olan bu koşullar ışığında, bugün bu savaşı reddetme konusunda hemfikir olmalarına rağmen, Sudanlıların hemfikir olduğu bir siyasi çizgiyi keşfetmek çok zor olacak.
Burada bir ikilem yatıyor. Herkes bunu reddettiğini fark ettiğinde, alternatif için bir vizyonları ve asgari düzeyde bir siyasi uzlaşma olmadığından Sudan'da savaş öncesine göre daha karmaşık bir durumuyla karşı karşıyayız.
Karşılıksız tutumlar
Bugün belki de bazı siyasi güçler, bilhassa kendilerini radikal değişimin güçleri olarak tanımlayanlar, savaş öncesi ve darbe sırasında iç barış durumunun ciddiyetinden ve kırılganlığından habersiz bir şekilde, ifade ettikleri karşılıksız tutumların lüksünün farkına vardılar. Ancak bunun yanı sıra önemli bir çoğunluğunun bugüne kadar yararsız ve zararlı bir siyasi performansta ısrar ederken siyasi ifadelerinde büyük riskler içerdiğini söyleyebiliriz.
Sudanlı siyasi elitin bugün bu savaş neticesinde içinde bulunduğu açmaz, kırılganlığı açısından daha fazla açığa çıkıyor. Ancak siyasi yaklaşımları hala rasyonalizasyon ve değişikliklerin farkındalığını içeren ve siyasi güçlerin savaş sonrası herhangi bir siyasi çözüme katılımını memnuniyetle karşılayan partizan güçler var.
Gündemlerin çekimi
Günü ertelenen bu savaş, Sudan devleti dahilinde kötü niyetli rollerle devrimci güçleri manipüle edenlerin varlığını ortaya çıkardı. 3 Haziran 2019'da düzenlenen eylem dağıtıldığında bunu biliyorduk. 25 Ekim 2021 darbesinde Abdulfettah el-Burhan liderliğinde yenilenmişti. Son olarak patlak veren bu savaşın zamanı ve devrimci güçleri manipüle etme rollerinin sona ermesi ardından iktidarı zorla ele geçirme girişimlerinin son bölümü olduğu anlaşıldı. Zayıflığı, görmekteki acziyeti ve keskin ayrımları, 19 Aralık 2019 devriminin başardıklarını atlatmak için irtidat güçlerine ölümcül bir fırsat verdi.
