ABD, İsrail Devleti'nin kuruluşundan bu yana geçen 75 yıl boyunca İsrail'in en yakın müttefiki oldu.

Ancak ilerici çizgideki Demokratlar partinin içgüdüsel olan İsrail yanlısı duruşunu yeniden değerlendirdikçe, bu ilişki göreceli olarak bir değişime uğramış gibi görünüyor.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun tartışmalı yargı reformları, Beyaz Saray ve ABD'de nüfuz sahibi olan Yahudi kuruluşları tarafından açıkça reddedildi.

Peki, ABD-İsrail ilişkilerini 75 yılın ardından ne bekliyor?

İki tarafı birbirine bağlayan yakın bağ ne kadar güvenli?

Netanyahu'nun yargı reformu planları ABD-İsrail ilişkileri üzerinde ne kadar etkili?

ABD'li Yahudilerin İsrail siyasetindeki etkisi ne ölçüde devam edebilir?

Yakın bağ

David Ben-Gurion, 1948 yılında İsrail devletinin kurulduğunu duyurdu.

Bu duyurudan sadece 11 dakika sonra dönemin ABD Başkanı Harry Truman, ABD'nin İsrail hükümetini tanıyan ilk ülke olacağını açıkladı ve o tarihten bu yana ABD, İsrail'in en güçlü müttefiki olmaya devam ediyor.

İsrail, büyüklüğüne ve nüfusuna kıyasla çok büyük bir rakam olan 160 milyar doların üzerinde askeri ve ekonomik yardımla dünyada ABD'den en büyük yardımın alıcısı konumunda.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) 2015 tarihli raporuna göre İsrail'in BMGK'daki en önde gelen savunucusu olan ABD, 1972 yılından bu yana BMGK çatısı altında Yahudi devletini korumak için 53 kez veto oyu kullandı.

İsrail, Ekim 1973'teki Yom Kippur (Arap-İsrail) Savaşı, 1982'de Lübnan'a karşı yürüttüğü savaş, 1995 yılında Başbakan Yitzhak Rabin'in suikast sonucu öldürülmesi ve Filistinlilerle sonu gelmeyen başarısız barış görüşmeleri sırasında yaşadığı en karanlık, en rahatsız edici ve bölücü günlerinde ABD'nin yardımıyla uyum sağlamayı ve yeni bir siyasi ve sosyal çözüm bulmayı başardı.

ABD merkezli özellikle Yahudilerin kurduğu birçok kuruluş, yetmiş yılı aşkın bir süredir, İsrail toplumuna ve kurumlarına büyük destek verdiler.

Kültürel ilişkiler, en yüksek siyasi ve ekonomik düzeylerdeki şahsi ilişkiler de dahil olmak üzere on yıllarca açık bir iş birliği içinde sürdürüldü.

ABD başkanlığına adaylığını haftalar içinde açıklamaya hazırlanan Florida Valisi Ron DeSantis'in geçtiğimiz hafta İsrail'e yaptığı ziyaret bunun işaretlerinin sonuncusuydu.

Bunun yanında ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Kevin McCarthy ve Temsilciler Meclisi'nin mevcut azınlık lideri Demokrat Hakeem Jeffries'in yakında Kudüs'e gelmesi bekleniyor.

Tüm bunlar, iki ülke arasındaki güçlü bağın bir yansımasıdır.

Güçlü dinamizm

ABD Başkanı Joe Biden, İsrail'in kuruluşunun 75'inci yıldönümü vesilesiyle yaptığı açıklamada, kendisini "İsrail'in ömür boyu dostu ve destekçisi" olarak tanımladı.

Biden, daha barışçıl ve müreffeh bir Ortadoğu için yönetiminin İsrail hükümeti ile çalışmalarını sürdürdüğünü vurguladı.

Ancak açıklamanın üslubu geneldi ve iki ülke arasındaki ilişkiyi vurgulamayı amaçlıyor, mevcut Demokrat yönetim ile İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun katı çizgideki hükümeti arasında yargı reformu ve Filistinlilere yönelik politikalar konusunda artan gerilimlerin ötesine geçiyor gibiydi.

Biden'ın bizzat Netanyahu hükümetinin yargı reformunu açıkça eleştirmesi ve İsrail parlamentosu Knesset'in, İsrail'in 2005 yılında abluka altındaki Gazze Şeridi'nden çekildiği sırada boşaltılan Batı Şeria'daki 4 yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerinin yeniden açılmasını öngören değişiklikleri onaylaması üzerine İsrail'in Washington Büyükelçisi'nin ABD Dışişleri Bakanlığına çağrılması da dahil olmak üzere iki hükümet arasındaki bazı gerginliklerin yaşanmasına rağmen anlaşmazlıklar, eski ABD Başkanı Barack Obama yönetimi sırasındaki düşmanlık düzeyine ulaşmadı.

Başkan Biden'ın Yahudi devletiyle uzun süredir devam eden yakınlaşması, özellikle 2024 başkanlık seçimlerinin yaklaşması ve Biden'ın geçtiğimiz Salı günü yeniden başkanlığa aday olacağını açıklamasıyla birlikte iki ülke arasındaki birçok anlaşmazlığı kapalı kapılar ardında çözülmesini sağladı.

Ortadoğu meseleleri uzmanı Charlotte Howard, ABD-İsrail ilişkilerinin güçlü bir dinamiğe sahip olmaya devam ettiğini, çünkü demokrasinin değerleriyle ilgili anlaşmazlığın, iki tarafın Netanyahu'nun defalarca övündüğü güvenlik ve stratejik düzeydeki ilişkiler, savunma alanında istihbarat bilgisi alışverişi ve siber güvenlik alanlarındaki çıkarlarını ortadan kaldırmadığını düşünüyor.

Tehditsiz

Ama İsrail'in tehdit edildiği günler geride kaldı... İsrailli generaller, 1948 yılında, İsrail'e yalnızca 50 yıllık bir ömür biçmişlerdi ve bununla ilgili uyarmışlardı.

Ancak tarihi boyunca komşularıyla savaş halinde olan İsrail, olduğundan daha güvenli bir konuma ulaştı ve çok az doğal kaynakla savaşların, kuraklığın ve yoksulluğun üstesinden geldi.

Sayısı daha fazla olan Arap komşularına karşı askeri üstünlüğe sahip olan İsrail'in, 400 binden fazla iyi eğitimli yedek askerden oluşan bir ordusu var.

Belki de bu yüzden İsrail'i sürekli hayatta kalma mücadelesi içinde tasvir eden Amerikan siyasi söylemi artık uygun değil.

Öyle ki demokratik sol kanatta artık İsrail'in kendisini savunması gerektiğine dair sesler yükselirken özellikle Filistinlilerle yaşanan gerilimlerde bazen İsrail'i saldırgan olarak tanımlıyorlar.

Bu da İsrail'in her zamankinden daha iyi bir stratejik konumda olmasından, Mısır ve Ürdün ile barış anlaşmaları ve Bahreyn, Fas, Sudan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile ilişkilerinin normalleşmesinden ve hatta diğer Arap ülkeleriyle de gayrı resmi ilişkilerinin varlığından kaynaklanıyor.

Türkiye ve İsrail yıllarca süren ayrılığın ardından barıştı. Lübnan ve İsrail, ortak kıyılarındaki doğal gaz rezervlerini kullanmak için deniz sınırları oluşturdu.

Suriye ise son on yıldır süregelen iç savaşla harap hale geldi ve İsrail'in kendi topraklarındaki saldırılarına yanıt veremez duruma düştü.

Diğer ülkeler, İsrail'in güvenliğini tehdit etmekten halen çok uzaklar. Irak, istikrarsız ve içe dönük olmaya devam ediyor.

İran, İsrail için büyük bir meydan okuma olsa da İsrailliler, analistlerin 'gölge savaş' olarak adlandırdıkları durum çerçevesinde Suriye'de, Irak'ta ve bizzat İran topraklarında İranlılara bazı darbeler vurdular.

Ancak söz konusu gölge savaşı, Steven Cook'un ABD merkezli Foreign Policy dergisinin internet sitesinde yer alan makalesinde belirttiği üzere eşit bir savaş gibi görünmüyor.

İranlılar, Umman Denizi'nde İsrail'e ait gemileri hedef almakta bir miktar başarılı olsalar da İsrail ordusuyla oldukça zor boy ölçüşebildiler.

İranlılar bir nükleer bomba elde etseler bile İsrail'in 90 silaha ve 100 ila 200 bombaya yetecek plütonyum stoğuna sahip olduğuna inanıldığından caydırıcılık için nükleer yeteneklerini güçlendirerek, nükleer güç bir haline gelmesi halinde İran'la uğraşmak zorunda kalabilir.

İsrailliler muhtemelen cephaneliklerine daha fazla silah ve füze ateşleme sistemleri ekleyecekler. Bu da karamsar olmak için bir neden olsa da öleceklerinin işareti olarak görülemez.

Ekonomi alanında ise İsrail'in ABD'ye çok ihtiyacı varmış gibi görünmüyor. İsrail'de kişi başına düşen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) 1980 yılında Almanya'nın kişi başına düşen GSYİH'sının neredeyse yarısıyken, şimdi Almanya'nınkinden yüzde 12 daha yüksek.

İsrail'de kişi başına düşen GSYİH, 2021 yılında 52 bin dolar olarak kaydedildi. İsrail, Ortadoğu'daki diğer ülkelerinden daha fazla teknoloji girişimine sahip ve bilim adamları Çin'den daha fazla Nobel Ödülü kazanıyor.

Soğuk Savaş sonrası jeopolitik kaymaları aşmayı başardı ve Sovyetler Birliği'nden bir milyon Yahudi göçmeni kabul etti.

Destekte değişiklik

Son zamanlardaki gelişmeler çerçevesinde İsrail'e verilen destek, ABD içinde yaklaşık on yıl önce, özellikle Demokratlar ve birkaç bağımsız arasında ve daha çok gençler açısından nispeten değişmeye başladı.

ABD merkezli Gallup Enstitüsü'nün yıllardır yaptığı anketler, Demokratların Filistinlilerle olan yakınlaşmasının geçtiğimiz Şubat ayında daha da arttığını gösteriyor.

İsraillilere sempati duyanların oranı yüzde 38'ken, Filistinliler sempati duyanların sayısı 11 puanlık bir farkla yüzde 49 oldu.  

Bağımsızlar arasında Filistinlilerin destekçilerinin oranı da 6 puan artarak yüzde 32'ye ulaştı. Yine de yüzde 49 ile İsrail'i destekliyorlar.

Cumhuriyetçilerin yüzde 78'i İsraillilere sempati duyup yüzde 11'i Filistinlileri desteklerken bu kanatta bir değişiklik olmadı.

Bunun yanı sıra bu yıl partizan kaymaların bir sonucu olarak ulusal boşluk daralmaya başladı.

Genel olarak ABD'liler arasında Filistinlilere sempati duyanların sayısı yüzde 31'e yükselirken, İsraillilere sempati duyanların sayısı yüzde 54 oldu.

Bu da 2005 yılından bu yana İsraillere sempati duyanların oranında kaydedilen en düşük seviye.

İsrail ilk kez Filistinlilere sempati duyan ABD'lilerin sayısının iki katına ulaştığı bir dönemde destek avantajına sahip değil.

Anket ayrıca, 42 yaşına kadar ABD'li gençlerin, İsraillilere sempati duyan yüzde 40'a kıyasla Filistinlilere yüzde 42 ile daha fazla sempati duyduklarını ortaya koyuyor.

Oysa ABD'liler arasında üç eski kuşak boyunca İsrail'e duyanların sayısı daha fazla ve daha istikrarlıydı.

Partizan bir mesele

Son on yıllarda İsrail'e hem Cumhuriyetçilerin hem de Demokratların tam destek vermesine rağmen, İsrail artık partizan bir mesele haline geldi.

Eski ABD Başkanı Donald Trump, İsrail'i daha önce eşi benzeri görülmemiş bir şekilde destekledi. Öyle ki BMGK'nın bazı kararlarını ve önceki ABD başkanlarının politikasını ihlal etti.

Cumhuriyetçi Parti'nin en büyük seçmen bloğunu oluşturan ve İsrail'i güçlü bir şekilde destekleyen ABD'deki evanjelik seçmenleri elinde tutmak amacıyla Netanyahu'ya hayalini kurduğu her şeyi verdi.

Buna karşı özellikle kuruluşunun ilk 30 yılında İsrail'i destekleyen Demokratlar, desteğe ihtiyaç duyan ve ABD'nin değerlerini paylaşan genç, demokratik sosyalist bir ülke olan İsrail'in, Amerikan toplumunun özellikle gençlerin hafızasında Nazi Almanyası'ndaki Holokost (Yahudi Soykırımı) meselesinin zayıflamaya başladığı, Ortodoksların sayısının giderek arttığı ve dini milliyetçiliğin yükselişe geçtiği bir dönemde zengin ve aşırı sağcı bir kapitalizme dönüştüğünün farkındalar.

Demokrasiyle ilgili şüpheler

ABD'li politikacılar sık sık İsrail'in Ortadoğu'daki tek demokrasi ya da komşularından daha demokratik olduğunu söyleseler de İsrail, tarihi boyunca demokrasiyi etnik, dini ve ulusal kökleriyle bağdaştırmakta başarısız oldu.

İsrail'de resmi olarak Yahudi olan ve Yahudi olmayan vatandaşlar aynı haklara sahipse de uygulamada bu durum farklılık gösteriyor.

Örneğin İsrail'deki Filistinliler, İsrailli Yahudilerden daha fakir, daha az eğitimli ve daha az fırsata sahipler.

İsrail Arapları, hükümete katılmadan Knesset'e girebiliyorlardı. Ortak Arap Listesi'nin, Naftali Bennett'in ömrü bir yıl süren önceki hükümetine katılması sadece bir istisnaydı.

İsrailli milletvekilleri, geçtiğimiz yıllarda, Yahudilerin birinci sınıf vatandaş ve Arapların ise ikinci sınıf vatandaş olduğunun resmileştiği 'ulus devlet yasasını' çıkardılar.

Bu adım, medya ABD Kongresi üyeleri tarafından büyük ölçüde göz ardı edildi. Tüm bunlarla birlikte, mevcut İsrail hükümeti, İsrail siyasi sistemindeki denetim ve dengeleri zayıflatarak İsrail'in demokratik açığını görmezden gelmeyi zorlaştırıyor.  

Ayrıca Batı Şeria'ya getirilen bazı kısımlar da İsrail'i daha az demokratik hale getiriyor.

ABD'li Yahudilerin etkisi

İsrail'in gelişimi, özellikle dünyadaki Yahudilerin yüzde 40'ının yaşadığı ABD'deki Yahudi diasporasıyla güçlü bir şekilde ilişkili.

Kudüs'teki İbrani Üniversitesi Yahudi Tarihi ve Çağdaş Yahudilik Bölümü Başkanı Prof. Uzi Rebhun, ABD'li Yahudilerin sayısının yaklaşık olarak İsrail'deki Yahudilerin sayısına eşit olduğunu ve bu ilişkinin birbiriyle bağlantılı üç ana temele dayandığını söyledi.

Prof. Rebhun'a göre bunların ilki, Holokost ve ABD'li Yahudilerin, gelecek nesilleri tehlikede olan Yahudilere yardım edemeyeceklerini hissetmeleridir.

Bu onların askeri güce sahip ve sınırsız Yahudi göçüne açık bir Yahudi devletinin önemine olan ilgilerini artırdı.

İkinci temel, İsrail'in etnik ve dini aidiyetin bir sembolü olarak merkezi bir yer olması ve sürgündeki Yahudilerin buluşup bütünleştiği yer olarak Yahudi kültürünün burada gelişmesidir. Üçüncü temel ise anti-semitizmdir.

ABD'li Yahudiler, ABD'ye sıkı sıkıya bağlı olsalar da, Amerikan toplumu genel olarak Yahudilere karşı önyargıyla yaklaşıyorlar.

Bugün her 10 Amerikan Yahudisinden 9'u ABD'de bir dereceye kadar anti-semitizm olduğuna inanıyor.

Her 4 Amerikan Yahudisinden 3'ü son yıllarda antisemitizmin kapsamının arttığını düşünüyor ve bu koşullarda bazıları İsrail'i bir sığınak olarak görüyor.

Amerikan Yahudilerinin 1948'den bu yana İsrail ile ilişkileri, İsrail'i ziyaret eden Amerikan Yahudilerinin yüzdesinin 1970'lerin sonlarından bu yana İsrail'in siyasi yöneliminde soldan sağa kayması, İsrail'in Batı Şeria üzerindeki kontrolünün devam etmesi, Ortodoks olmayan akımların tanınmaması ve bunun bazen gerçek çatışmalara dönüşmesiyle birlikte önemli ölçüde arttı ve bu artış bugüne kadar istikrarlı bir şekilde sürdü.

Amerikan Yahudileri, özellikle İsrail'deki mevcut yargı reformunun gündeme gelmesinden sonra İsrail'i açıkça eleştirdiler.

ABD'deki Yahudi iş ve bilim insanları, yazılı bir anayasanın olmadığı bir ülkede güçler dengesini sağlamak için hayati önem taşıyan İsrail Yüksek Mahkemesi'nin yetkilerini sınırlayan bu değişiklikler nedeniyle İsrail'e yatırımlarını geri çekmekle ve yaptıkları iş birliğine son vermekle tehdit ettiler.

Bu durum, temelde İsrail halkını etkileyecek bir iç mesele olsa da yüzde 70'i Demokrat olma eğiliminde olan ve korkuları büyüyen Amerikan Yahudilerinin gözünde Tel Aviv'in imajına zarar verecektir.

Bir yandan da Kuzey Amerika Yahudi Federasyonu (UJC), Amerikan Yahudi Komitesi (AJC) ve İftira ve Karalama ile Mücadele Birliği (ADL) gibi ABD merkezli nüfuz sahibi Yahudi örgütleri tarafından İsrail'deki azınlıklar ve medeni haklar için olduğu kadar demokrasi için de elzem olan bağımsız mahkeme sisteminin devam etmesi amacıyla baskı uygulanıyor.

Eğer İsrail hükümeti, özellikle Yahudilerin soyundan gelenlerle ilgili Geri Dönüş Kanunu'nda değişikliğe giderse ya da İsrail'deki çoğulcu topluluklara yönelik kısıtlamaları sıkılaştırırsa bu, Amerika Yahudilerine karşı yeni bir cephe açacak ve o zaman İsrail kendisini, kendi Yahudiliklerini tanımadığını hisseden ve ülkeyi ziyaret etmek ve Yahudi kimliklerini güçlendirmek isteyen karışık geçmişlere sahip gençleri kucaklamayan milyonlarca Yahudi ile karşı karşıya bulacaktır.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  3 Mayıs 2024 - Brezilya'nın Rio Grande do Sul eyaletindeki Eldorado do Sul kentinde bir gönüllü ve belediye görevlisi hayvanları kurtarmaya çalışıyor. Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, çok şiddetli yağmurların sel ve heyelanlara yol açtığı güney bölgelerini ziyaret etti. Lula da Silva'nın ziyaretinin ardından sel faciasının yaşandığı bölgelere Hava Kuvvetleri'ne ait 8 uçak ve 600 askeri personel sevk edildi. Devlet Başkanı, "Tüm ihtiyaçların karşılanması için federal hükümet olarak ne gerekiyorsa yapacağız. Hasarın onarılması için yüzde 100 destek vereceğiz" ifadelerini kullandı. Afet sonucunda en az 29 kişi hayatını kaybetti ve bu sayının yükselmesi bekleniyor (Anselmo Cunha/AFP)

• 2/30

  2 Mayıs 2024 - Gazze'nin güneyindeki Han Yunus kentinde Filistinli bir adam, yıkılmış binaların arasından geçiyor. Gazze Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 28 kişinin öldüğünü ve 51 kişinin yaralandığını açıkladı. 7 Ekim'den beri Gazze'de hayatını kaybedenlerin sayısı 34 bini aştı (AFP)

• 3/30

  1 Mayıs 2024 - İtalya'nın orta kesimindeki Cocullo'da geleneksel "Serpari" (Yılan Yakalayıcıları) festivali kapsamında düzenlenen geçit töreni sırasında canlı yılanlar Aziz Dominik heykelinin etrafına dolandı. Festivalden günler önce bulunan tüm yılanlar mikroçiple tanımlanıyor, ölçülüyor, tartılıyor ve yılanların sismik hareketlere duyarlılığı üzerine yapılan bir çalışmanın parçası olarak biyologlar tarafından laboratuvar testlerine tabi tutuluyor. Küçük Cocullo köyü her mayısın ilk günü, yılan sokması ve diş ağrısına karşı koruyucu aziz olan Aziz Dominic di Sora'yı onurlandırıyor. Yılan yakalayıcıları aynı zamanda Bari Aldo Moro Üniversitesi ve Max Planck Enstitüsü'nden araştırmacılardan oluşan bir ekibin yürüttüğü çalışmaya katılarak bölgedeki yılan türlerinin izlenmesine de katkıda bulunuyor. Bazı örneklere, uydu teknolojisi aracılığıyla sismolojik faaliyetlerin izlenmesini sağlamak için küçük bir verici yerleştirildi. Günün sonunda yılanlar doğaya salınıyor (Tiziana Fabi/AFP)

• 4/30

  30 Nisan 2024 - Fransa'nın doğusundaki Lyon kentinde Siyasi Bilimler Akademisi binasının avlusunda düzenlenen Filistin yanlısı eylemde bir protestocu böyle görüntülendi. ABD'de önde gelen üniversitelerden birçoğunu sarsan ve gerginlik yaratan gösterilerde olduğu gibi, Paris Siyasi Bilimler Akademisi öğrencilerinin düzenlediği birden fazla eylemde öğrencilerden bazıları Gazze Savaşı ve yaşanan insani kriz dolayısıyla son derece öfkeliydi (Olivier Chassignole/AFP)

• 5/30

  29 Nisan 2024 - Gençler, Kenya'nın Mai Mahiu bölgesi yakınlarındaki Kamuçiri köyünde sel nedeniyle sürüklenen tahrip olmuş arabayı inceliyor. Kenya'nın bu bölgesi son bir aydır sağanak yağış ve ani su baskınlarının etkisi altında. Su baskınlarının başkent Nairobi'yi de etkilediği ve bazı yolların kapatıldığı aktarılırken, birçok mahallenin de sular altında kaldığı kaydedildi. Polis, Rift Vadisi'ndeki bir kasabanın yakınlarındaki barajın çökmesi sonucu en az 45 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Polis sözcüsü, "Durum kontrol altına alınmaya çalışılıyor ancak sel riski devam ediyor" dedi. Yaşanan bu son can kayıplarıyla birlikte marttan bu yana şiddetli yağış ve seller sebebiyle ölenlerin sayısı 100'ü aşmış oldu (Luis Tato/AFP)

• 6/30

  28 Nisan 2024 - Yunanistan'ın Olimpiyat meşalesini Fransız organizatörlere teslim etmesinin ardından Fransa'ya doğru yola çıkan Belem, meşaleyle birlikte Korint Kanalı'ndan geçiyor. 2024 Olimpiyat Oyunları'na ev sahipliği yapacak olan Paris'ten organizatörler, 1896'daki ilk etkinliğin düzenlendiği Panathinaiko Stadyumu'nda meşaleyi cuma günü devraldı. Meşaleyi taşıyan 127 yaşındaki Fransız gemisi Belem dün Atina yakınlarındaki Pire Limanı'ndan yelken açtı. Akdeniz'deki yolculuğunun 8 Mayıs'ta tamamlanması beklenen gemi, yaklaşık 2 bin kilometre yol kat ettikten sonra Marsilya'ya varacak. Daha sonra çeşitli kasaba ve şehirler üzerinden yolculuğuna devam edecek meşale, Paris Olimpiyatları'nın 26 Temmuz'daki açılış törenine taşınacak (Aris Messinis/AFP)

• 7/30

  27 Nisan 2024 - Ukrayna'nın Harkiv kentinde Rusya'nın gerçekleştirdiği füze saldırısında isabet alan hastanede bir kadın enkaz temizliyor. Rus füzeleri bugün Ukrayna'nın orta ve batı kesimlerindeki enerji tesislerini vurarak, ABD'nin askeri yardımına rağmen hava savunma sistemi sıkıntısı çeken Ukrayna'nın zor durumdaki enerji sistemi üzerindeki baskıyı artırdı. Ukraynalı yetkililer, son haftalarda ağır bombardımana maruz kalan kuzeydoğu şehri Harkiv'de bir füzenin 60 hastanın bulunduğu bir hastaneye isabet ettiğini, bir kadının yaralandığını ve binaya, yakındaki su borularına ve elektrik hatlarına zarar verdiğini açıkladı (Vyacheslav Madiyevskyy/Reuters)

• 8/30

  26 Nisan 2024 - Almanya'nın başkenti Berlin'de polis, Federal Meclis'le Başbakanlık arasında kurulan "Gazze'ye destek" kampını tahliye etmek istedi, eylemcilerin direnişi üzerine arbede yaşandı. Polis, çadırları sökerek kamp alanının dışına çıkardı. Alman Polisi, X'te yayımladığı açıklamada protesto kampındakilerin polis memurlarına yönelik şiddet eylemleri dahil olmak üzere "tekrarlanan suçlar" işlediğini yazdı (Odd Andersen/AFP)

• 9/30

  25 Nisan 2024 - Portekiz'in başkenti Lizbon'da, Karanfil Devrimi'nin 50'inci yıldönümünü kutlamak için gerçekleştirilen askeri geçit töreninde askeri araçlar 25 Nisan Devrimi'ne katılan eski askerleri taşıyor. Portekiz, Avrupa'nın en uzun süreli diktatörlüğüne ve Afrika'da 13 yıl süren sömürge savaşlarına nokta koyan askeri darbenin 50'inci yılını kutladı. Cumhurbaşkanı Marcelo Rebelo de Sousa, ülkesinin kölelik ve sömürgecilik döneminde işlediği suçların bedelini ödemesi gerektiğini söyledi (Patricia De Melo Moreira/AFP)

• 10/30

  24 Nisan 2024 - Almanya Şansölyesi Olaf Scholz ve Birleşik Krallık Başbakanı Rishi Sunak, Berlin'de düzenlenen askeri karşılama töreninde. Bugün gerçekleştirdikleri görüşmede daha yüksek savunma işbirliğinde fikir birliğine varan iki lider, Avrupa'nın bir araya gelip Ukrayna'yı Rus istilasına karşı sonuna kadar desteklemesi gerektiğini belirtti. Almanya'nın başkentinde düzenlenen karşılama töreninde iki ülkenin ulusal marşları çalarken küçük bir protesto grubundan "Filistin'e Özgürlük" sloganı atıldı. Bu, Sunak'ın Ekim 2022'de başbakanlık koltuğuna oturduğundan beri Almanya'ya yaptığı ilk ziyaret (Liesa Johannssen/Reuters)

• 11/30

  23 Nisan 2024 - Fransa'nın başkenti Paris'te hayvan hakları organizasyonu PETA'dan aktivistler, Mısır Büyükelçiliği'nin önünde Mısır'ı protesto etti. Gize Piramitleri'ne turist taşımak için hayvanların kullanılmasını durdurma çağrısı yapan eylemciler, "Mısır, develere ve atlara kötü muameleyi durdur", "Gize'de hayvanların çektiği araçları yasakla" ve "Hayvanlar araç değildir" yazılı dövizleri taşıdı (Antonin Utz/AFP)

• 12/30

  22 Nisan 2024 - Eylemciler, Kolombiya'nın Cali kentinde Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro hükümetini sağlık ve emeklilik reformları nedeniyle prostesto ediyor. Başta başkent Bogota'nın tarihi Bolivar Meydanı olmak üzere birçok kentte sokaklara dökülen ve çoğunluğu sağ görüşlü grupların oluşturduğu kalabalık, Petro'yu "diktatörlük"le suçluyor. Ayrıca muhalifler, bu reformların ülkenin halihazırda zor durumdaki ekonomisine zarar vereceğini öne sürüyor. Devlet Başkanı Gustavo Petro, muhalefetin ülkedeki değişime karşı çıktığını iddia etmişti. Bu, 2022'de iktidara geldiğinden bu yana Gustavo Petro hükümetinin karşı karşıya kaldığı en büyük protesto (Joaquin Sarmiento/AFP)

• 13/30

  21 Nisan 2024 - Çin Grand Prix'sinde Red Bull'un Hollandalı sürücüsü Max Verstappen yarışırken görevli sarı bayrak sallıyor. Çin'in 2019'dan beri ilk kez ev sahipliği yaptığı grand prix yarışını Verstappen kazandı. Formula 1 Dünya Şampiyonası'nın 5. etabında McLaren'dan Britanyalı Lando Norris ikinci olurken Verstappen'in Meksikalı takım arkadaşı Sergio Perez ise yarışı üçüncü sırada tamamladı. Son üç yıldır dünya şampiyonu olan Hollandalı pilotun bu yılın şampiyonasında halihazırda en yakın rakibi Perez. Şanghay'daki yarışın ardından Verstappen'in 110, Perez'inse 85 puanı var. Sezonun 6. yarışı Miami Grand Prix'si 5 Mayıs'ta düzenlenecek (Pedro Pardo/AFP)

• 14/30

  20 Nisan 2024 - ABD merkezli uluslararası yardım kuruluşu World Central Kitchen'ın üyesi Damian Sobol'un cenazesi, Polonya'nın Przemyśl kentinde düzenlendi. Sobol, İsrail'in Gazze'de düzenlediği saldırıda öldürülmüştü. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, World Central Kitchen'ın 7 personelinin hayatını kaybettiği İsrail bombardımanını kınamıştı. İsrail'in 7 Ekim'de Gazze'ye başlattığı saldırıda hayatını kaybedenlerin 34 bini geçti ve yaralıların sayısı 77 bine yaklaştı (Sergey Gapon/AFP)

• 15/30

  19 Nisan 2024 - Eski ABD Başkanı Donald Trump, evlilik dışı ilişkilerle bağlantılı sus payı ödemelerini örtbas ettiği iddiasıyla yargılandığı davada öğle yemeği molasının ardından New York'taki Manhattan Ceza Mahkemesine giriyor. Eski bir ABD başkanının ilk kez ceza davasında yargılandığı mahkemede 12 jüri 18 Nisan'da yemin etmişti. Öte yandan Trump'ın yargılandığı tarihi "sus payı" davasının görüldüğü mahkeme binasının önünde bir kişi kendini yaktı. Görgü tanıkları, havaya broşürler atan bir erkeğin bir tenekeden kendisini yakıta buladığını ve ateşe verdiğini söyledi (Spencer Platt/AFP)

• 16/30

  18 Nisan 2024 - Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) Dubai kentinde sağanak yağışların ardından arabalar sular altında kalmış caddede böyle görüntülendi. Ortadoğu'nun finans merkezi olan kentin devasa otoyolları sel yüzünden tıkandı ve büyük havalimanında kaos yaşandı. Kayıtların tutulmaya başlandığı 1949'dan beri görülen en şiddetli yağışlarda BAE'de bir, Umman'da 20 kişi hayatını kaybetti. Afetin ardından aşırı yağışların bulut tohumlamadan kaynaklanıp kaynaklanmadığına dair tartışma başladı (Giuseppe Cacace/AFP)

• 17/30

  17 Nisan 2024 - Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin Goma kentinin dış kesimlerindeki Bulengo kamponda savaştan kaçan çocuklar bulaşık yıkıyor. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, silahlı çatışmaların pençesindeki bölgeyi 16-18 Nisan'da ziyaret ediyor. Ruanda ordusunun desteklediği M23 isyancıları 2021'in son aylarından bu yana doğudaki Kuzey Kivu bölgesinin büyük kısımlarını ele geçirdi ve yaklaşık 2 milyon kişinin yerinden olmasına yol açtı (Alexis Huguet/AFP)

• 18/30

  16 Nisan 2024 - Danimarka'nın başkenti Kopenhag'da 17. yüzyıldan kalma tarihi borsa binası bu sabah alevlere teslim oldu ve binanın simge kulesi yıkıldı. Başkentteki en eski binalardan olan yapı, nedeni henüz bilinmeyen bir şekilde alev aldığında yenileme çalışmaları yapılıyordu. Danimarka parlamentosunun yanında yer alan bina, 1620'ler Kral IV. Christian tarafından inşa ettirilmişti (Emil Helms/AFP)

• 19/30

  15 Nisan 2024 - Tarihte ilk kez eski bir ABD Başkanı'nın yargılandığı ceza davası bugün başladı. New York'taki Manhattan Ceza Mahkemesi'nde görülen ilk duruşmada hakim karşısına çıkan eski Başkan, "Suçsuz olduğum için burada olmaktan gurur duyuyorum. Siyasi saiklere açılmış bu dava Amerika'ya hakarettir. Buna benzer bir olay daha önce hiç görülmedi. Buraya asla getirilmemeliydim" dedi. "Sus payı davası" diye bilinen yargılamada, Trump'a evlilik dışı ilişkilerini örtbas etmek için "sus payı" ödemeleri yapmak da dahil olmak üzere 34 ayrı suçlama yöneltiliyor. Skandallarla boğuşan 77 yaşındaki Trump, suçlu bulunması halinde 4 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilir. Trump, hakkındaki suçlamaları reddediyor ve suçsuz olduğunu savunuyor (Michael Nagle/AFP)

• 20/30

  14 Nisan 2024 - İran'ın İsrail'e drone ve füze saldırısı düzenlemesinin ardından bugünün erken saatlerinde başkent Tahran'daki Filistin Meydanı'nda toplanan göstericiler İran ve Filistin bayrakları sallıyor. İran'ın Şam'daki konsolosluk binasına İsrail'in 1 Nisan'da düzenlediği hava saldırısında İran Devrim Muhafızları Ordusu'ndan 7 kişinin ölmesinin ardından İran dün İsrail'e yüzlerce kamikaze drone'u, balistik ve seyir füzesiyle saldırı başlattı. İran bazı askeri hedefleri vurduğunu, İsrail ise saldırıların çoğunun hava savunma sistemlerince önlendiğini fakat bir askeri üsse füze isabet ettiğini bildirdi. Dün geceki saldırı, İran'ın kendi topraklarından İsrail'e düzenlediği ilk saldırı olma özelliği taşıyor (Atta Kenare/AFP)

• 21/30

  13 Nisan 2024 - Avustralya'nın Sidney kentindeki Westfield Bondi Junction alışveriş merkezinde meydana gelen bıçaklı saldırıdan sonra polis binaya giriyor. Saldırıda 6 kişiyi öldüren erkek saldırgan polis tarafından vurularak etkisiz hale getirildi. Hastaneye kaldırılan yaralılar arasında 9 aylık bir bebeğin de olduğu bildirildi. Britanya Kralı III. Charles, saldırı karşısında şoke olduğunu ve dehşete kapıldığını belirtti. New South Wales polisi ilk belirtilere göre bunun bir terör saldırısı olmadığını açıkladı (David Gray/AFP)

• 22/30

  12 Nisan 2024 - Myanmar'ın Myawaddy kasabasının cunta karşıtı direnişçilerin eline geçmesinden sonra ülkeden kaçmak için sınır kapısında kuyruğa giren insan seli karşısında Tayland'ın Tak eyaletinde yer alan ve Myanmar'a sınırı olan Mae Sot kentinde askeri personel nöbet tutuyor. Stratejik öneme sahip Myawaddy kasabasının gittkçe güçlenen cunta karşıtlarının eline geçtiği dün bildirilmişti. Myawaddy'de çatışmalar devam ederken, Tayland ordusu askeri devriyeleri artırmıştı. Şubat 2021'de Myanmar ordusunun yönetime el koymasının ardından ülke çapında protestolar patlak vermiş ve silahlı direniş başlamıştı (Athit Perawongmetha/Reuters)

• 23/30

  11 Nisan 2024 - Rusya, yörüngeye ağır yükler taşıması için tasarlanan Angara-A5 uzay aracını Vostoçni Uzay Üssü'nden fırlattı. 9 ve 10 Nisan'da çeşitli arızalar sebebiyle iptal edilen deneme saat 12.00'de gerçekleşti. Gelecekte Angara-A5 roketinin Rus yörünge istasyonunun modüllerini uzaya göndermek ve insanlı uzay araçlarını fırlatmak için kullanılması bekleniyor (AFP/ROSCOSMOS)

• 24/30

  10 Nisan 2024 - ABD Başkanı Joe Biden ve Japonya Başbakanı Fumiyo Kişida, Beyaz Saray'daki resmi karşılama töreninde. Çin'in askeri ve ekonomik bakımdan atağa kalktığı ortamda Biden, Hint-Pasifik'teki hayati ortaklıkları güçlendirme kararlılığını pekiştirmek adına ağırladığı Kişida'yla önemli bir Oval Ofis toplantısı da gerçekleştirecek. Biden ve Kishida arasındaki ikili görüşmenin bir parçası olarak çok çeşitli kritik sektörleri kapsayan 70'in üzerinde maddenin açıklanması bekleniyor (Andrew Caballero-Reynolds/AFP)

• 25/30

  9 Nisan 2024 - Nepal'in başkenti Katmandu'da güvenlik güçleri, Ulusal Demokratik Parti'nin (RPP) organize ettiği protestoda eylemcilere müdahale etti. RPP, monarşinin geri gelmesini ve Güney Asya ülkesinin bir Hindu eyaleti olmasını talep ediyor. Polis, yüzlerce kişinin katıldığı eyleme müdahale ederken göz yaşartıcı gaz ve tazyikli su kullandı. Parti, olaylarda kurmaylarından bazılarının yaralandığını açıkladı. 2008'de tahttan indirilen Kral Gyanendra'nın destekçileri, polis barikatlarını aşıp başbakanlık ve bakanlıkların olduğu alana erişmeye çalışıyordu (Prakash Mathema/AFP)

• 26/30

  8 Nisan 2024 - Kurtarma ekipleri Rusya'nın Orenburg bölgesinde, Ural Dağları'nın güney ucunun güneydoğusunda yer alan Orsk şehrinin sular altında kalan kısmındaki sakinleri tahliye ediyor. Rusya Acil Durumlar Bakanlığı'nın yaptığı açıklamaya göre, ülkenin 39 bölgesinde 10 bin 400'den fazla ev su altında kaldı. Orsk'taki barajın patlamasıyla 230 bin nüfuslu kentte 6 bin 100 kişi tahliye edildi. Kremlin tarafından yapılan açıklamada, Urak’daki Kurgan ve Siberya’ya bağlı Tümen bölgesindeki sellerin kaçınılmaz olduğu kaydedildi. Bu nedenle bölgede acil durum ilan edilmesi kararı alındığını duyuran Tümen Bölge Valisi Aleksandr Moor, "Acil durumu tedbiren devreye sokuyoruz" ifadesini kullandı (Anatolii Zhdanov/AFP)

• 27/30

  7 Nisan 2024 - RB'nin Avustralyalı pilotu Daniel Ricciardo ve Williams'ın Taylandlı pilotu Alexander Albon, Suzuka'da düzenlenen Formula 1 Japonya Grand Prix'de kaza yaptı. Yarış başladıktan saniyeler sonra yaşanan kazada Ricciardo'nun aracının tekerleği Albon'un aracına çarparak onu pist dışına itti. Sürücüler araçlarından tek başlarına çıkmayı başarırken durumlarının iyi olduğu bildirildi. Kazanın ardından tekrar başlatılan yarışı Max Verstappen birinci sırada tamamladı (JIJI/AFP)

• 28/30

  6 Nisan 2024 - Ekvador'un başkenti Kito'da polis ve askerler, eski Ekvador Devlet Başkanı Yardımcısı Jorge Glas savcılıktan çıkarken güvenlik operasyonu gerçekleştirdi. Dün Ekvador'da yetkililer, Kito'daki Meksika Büyükelçiliği'ne baskın düzenleyip Meksika hükümetinin siyasi sığınma hakkı vereceğini duyurduğu Glas'ı gözaltına almıştı. Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador söz konusu hareketin ulusal egemenliğin "açık" ihlali anlamına geldiğini söyledi. Eski Ekvador Devlet Başkanı Yardımcısı Glas, hakkında yürütülen rüşvet soruşturması kapsamında 3 Ekim 2017'de tutuklanmış, Aralık 2022'de Meksika'nın Kito Büyükelçiliği'ne sığınmıştı (Rodrigo Buendia/AFP)

• 29/30

  5 Nisan 2024 - Doğu Kudüs'teki Mescid'i Aksa'da Ramazan ayının son cuma namazı yaklaşık 120 bin kişiyle kılındı. İsrailli yetkililer, yalnızca kısıtlı sayıdaki Müslümanın Batı Şeria'dan gelerek Mescid-i Aksa'da cuma namazı kılmasına izin verdi. Sabah saatlerinden bu yana şehrin sokaklarına çok sayıda güvenlik gücü konuşlandırılmış ve Doğu Kudüs'ün Eski Şehir bölgesi çevresindeki birçok cadde kapatılmıştı (Ammar Awad/Reuters)

• 30/30

  4 Nisan 2024 - Tayvan'ın doğusundaki Hualien kentinde meydana gelen şiddetli depremin ertesi günü bir yapı mühendisi, eğilmiş bir binadan örnek alıyor. Doğu Asya ülkesinde gerçekleşen afet sonrası en az 10 kişi hayatını kaybetti ve binden fazla da yaralı var. 7,4 şiddetindeki depremin hasar verdiği bina sayısıysa 125. Adada son 25 yıldır görülen en şiddetli depremin merkez üssü Hualien'de 300 bin kişi yaşıyor (Chiang Ying-ying/AP)

Gelecekteki tehlikeler

İsrail, önümüzdeki yıllarda farklı tehditlerle karşı karşıya kalacak. Yargı bağımsızlığı krizi, bu tehditlerin en belirgin yönünü oluşturdu ve gelecekte İsrail'i ve dayanıklılığını üç yeni dönüşümle test edecek tehlikenin habercisi oldu. 

Bunları şu üç başlıkta sıralayabiliriz:

1- Demografi:

İsrail'in nüfusu şu an 10 milyonun üzerinde ve 2065 yılına kadar 20 milyona çıkması bekleniyor. Ancak Netanyahu'nun hükümet koalisyonunun büyüyen yerleşim hareketine dahil olan aşırı sağcı partilere muhtaç olmasından dolayı toplum giderek daha fazla bölünüyor.

Söz konusu aşırı sağcı partiler, İsrail toplumunun yüzde 13'ünü oluşturan ve 2065 yılına kadar oranları yüzde 32'ye çıkacak olan ultra-Ortodoks vatandaşlar tarafından seçilen dindar partilerdir.

Eğer İsrail, liberal değerlerden uzaklaşmaya devam ederse bu durum seçmenleri daha da parçalayacak, siyaset sahnesini sağa daha fazla kaydıracak ve İsrail'in liberal demokratik karakterini zayıflatacaktır.

Programcılar, kapitalistler ve yenilikçiler muhtemelen başka yerlere taşınacağından mevcut durumu tehlikeye girecektir.

2- Filistin davasının ortadan kalkması

İkinci büyük değişiklik, üç milyon Filistinli İsrail işgali altındaki Batı Şeria'da ve bir milyonu da Gazze'de abluka altında yaşarken, Filistin davasının küresel öneminin azalmasıdır.

Önceki ABD başkanları, bir barış anlaşmasına aracılık etmeye çalışmanın İsrail'i güvenli hale getirmenin anahtarı olduğuna inanıyorlardı.

Ancak dünya artık pes etmiş görünüyor ki bu da İsrail için bir nimet olabilir. İsrail, 2020 yılında imzalanan anlaşmalar aracılığıyla daha fazla Arap ülkesiyle siyasi, savunma ve ekonomik bağlar kurarken dış güçlerin İsrail'i büyük toprak tavizleri vermeye ya da yerleşim birimi inşa etmeyi durdurmaya zorlaması pek olası görünmüyor.

Bununla birlikte, ekonomik uçurum her zamankinden daha geniş olduğundan, bu İsrail için pek iyi sonuç vermez. Batı Şeria'da kişi başına düşen GSYİH, İsrail bölgelerindekinden yüzde 94 oranında daha düşük.

İsrailli muhafazakarlar bir zamanlar Filistinlilerin siyasi haklarını inkar ederken bile gönülsüzce karşılıklı ekonomik kalkınmanın faydalarını kabul etseler de İsrail'de yükselişteki aşırı sağcı partiler, Batı Şeria'yı tecrit etmek ve yoksullaştırmak istiyorlar.

Bu da perişan haldeki Batı Şeria'nın ve Gazze'nin İsrail'in bütünlüğünü tehdit eden başarısız devletler olmasına yol açabilir.

3- Çok kutuplu bir dünyanın ortaya çıkışı

ABD, 1948 yılında kurulmasının hemen ardından İsrail'i tanıyan ilk ülkeydi ve onun sadık bir müttefiki oldu.

Ancak küresel güç dengesinin ortaya çıkışı, İsrail için bir sınav ve yeni bir fırsat olarak karşısında duruyor.

İsrail, Arap komşularının yanı sıra Çin ve Hindistan ile olan ilişkileri sayesinde Asya ile ABD'den daha fazla ticaret yapıyor.

Fakat sorun şu ki, ABD halen İsrail'in silah ithalatının yüzde 66'sını temin ediyor ve başta İran üzere çeşitli taraflardan olası saldırıları caydırmak için etkili bir güvenlik teminatı sağlıyor.

The Economist gazetesine göre bu durum özellikle İsrail'in siyaset sahnesinin aşırı sağa kayması ve her dört Amerikan Yahudisinden birinin İsrail'i bir apartheid devleti olarak görmesi, ABD'de İsrail'e yönelik halk desteğinin azalmasıyla birlikte birçok olasılığı gündeme getiriyor.

Dolayısıyla İsrail'de daha ılımlı politikaların uygulanması, Filistinlilere karşı daha adil ve gerçekçi bir tutum sergilenmesi olasılığının kapısını aralayacak ve ABD'den uzaklaşma tehlikesini azaltacaktır.

Independent Arabia