Zelenskiy'in Ukrayna'daki zaferi oligarklar için kötü haber, Putin açısındansa stratejik bir kayıp

Avrupa'nın demokratik yörüngesine tam olarak girmekte olan büyüyen ve enerjik bir Ukrayna, Putin'in Rusyasına önemli bir darbe

Kiev'deki bazı siyasi analistler üyelerinin üçte ikisi ulusal parti listelerinden ilk kez milletvekili seçilen yeni Meclis'in Ukrayna'nın yönünü değiştirebileceğini umuyor (Reuters) 

Avrupa batısındaki en büyük ülkeye milliyetçi bir liderlik altında elvada demeye ve kıtanın diğer ucunda yürütmeyi kontrol edemeyen bir meclise hazırlanırken, Berlin Duvarı'nın yıkılışından bu yana ilk kez Ukrayna Meclisi, ülkenin kötü politikalar ve daha da kötü bir ekonomiden çıkışına öncülük edebileceğine dair ciddi umutlarla seçildi.

Ukrayna bu yüzyılda iki devrimci ana sahne oldu. İlki 2004 Turuncu Devrim'de Kiev'de insanlar ayaklandığında, ve ikincisi ise 2014 kışında yine Kiev'de, Maidan'da yaşandı.

Önemli olan Vladimir Putin'in Ukrayna'nın yeniden Rusya Federasyonu'yla birleşmesini arzulaması değil. Patrona sadık oligarkların kontrol ettiği yozlaşmış Rus ekonomik sistemi ve etkin bir hukuki denetimden yoksun politik-oligark bloku için 48 milyonluk Ukrayna'nın Avrupalı bir gelecekten korunması şart.

Kremlin'in onayladığı iki devlet başkanının 2004 ve 2014'te rezil olmasından sonra, Ukrayna'nın rotasını AB veya NATO'ya çevirme arzusunu belirten yeni Cumhurbaşkanları seçildiyse de, bunlar oligarklar ve siyaset arasındaki ağları kırmak için çok az şey yaptı.    

Buna ek olarak, Ukrayna'nın Cumhurbaşkanı ve Meclisi'nin birbiriyle çelişen farklı güçlerce kontrol edilmesi, ülkeyi reforme edecek ve güncelleyecek yasaların geçişini imkansız kılmasa da zorlaştırıyordu.

Oligark arkadaşlarını da koruyan bir oligark olan Petro Poroşenko'nun 5 yıllık Cumhurbaşkanlığından sonra, genç bir reformcu, Vladimir Zelenskiy Cumhurbaşkanlığı seçiminde oyların çok büyük bir kısmını, 73'ünü alarak seçildi.

Ancak reform için gerekli yasaları geçirebilmesi için Meclis çoğunluğuna ihtiyacı vardı. Pazar günkü seçimlerde parlamenterlerin bir kısmının parti listesi sistemi ve bir kısmının da seçim bölgesi oy çoğunluğuna göre seçildiği Ukrayna Meclisi'nde Zelenskiy çoğunluğu elde etti.

Cumhurbaşkanı ve Meclis, adımlarını ilk kez eş güdüm içinde atıyor.

Kiev'deki bazı siyasi analistler üyelerinin üçte ikisi ulusal parti listelerinden ilk kez milletvekili seçilen yeni Meclis'in Ukrayna'nın yönünü değiştirebileceğini umuyor.

Rusya yanlısı ya da Anavatanla tekrar birleşme umutlarından gerçekte asla vazgeçmemiş Rusça konuşan Ukraynalılar'ın oluşturduğu Muhalefet Platforumu da dahil olmak üzere hiçbir parti yüzde 10'u fazla geçemedi.

Poroşenko'nun kendisi ve örgülü saçlı sarışın Yulia Timoşenko gibi Oligark dostu siyasetçilerse yüzde 8'er oy aldılar. 

 

 

Liste sistemi seçimlerinden Zelenskiy'in payına 126 sandalye düşerken, seçimin oy çoğunluğu kısmından da 130 sandalye daha kazanarak 450 sandalyeli mecliste çoğunluğu sağladı.     Geçmişte yerel oy çoğunluğuyla seçilen bu bireysel sandalyeler, Ukrayna'nın uzak, yoksul veya Kiev karşıtı şehir ve bölgelerinde kendi adaylarını veya bizzat kendilerinin seçilmesini sağlamak için oy satın alma faaliyetleri yürüten Ukrayna'nın oligark ve işadamlarına çok yakındı.

Ukrayna Meclisi'nde bir sandalye satın almanın maliyeti 2-3 milyon dolar ancak seçilen yozlaşmış parlamenterler sayesinde farklı oligarklara kamu sektörü sözleşmeleri verildikçe bu onlar açısında boşa harcanmamış bir para oluyor.

Bu çürük sistem, Ukrayna'nın kişi başına GSYİH'sinin komşusu Polonya'nın yalnızca 4'te biri olmasına neden oluyor. Meclis dokunulmazlıkları oligarklar ve hatta suçlular tarafından satın alınabiliyorsa bu çürüme bütün ekonomiye ve devlet idaresinin genelinden küçük kasaba ve hatta köylere kadar yayılır.

Zelenskiy Cumhurbaşkanlığı ve şimdi de Meclis çoğunluğunu polisi, başlarına temiz reformistler atamak suretiyle savcılığı, güvenlik hizmetlerini ve yargıyı reforme etmek üzere dönüştürebilirse Ukrayna ileri gidebilir.

Rusya ve Ukrayna'nın post-Sovyet ekonomileri alanında önde gelen bir uzman olan Ekonomist Anders Aslund, özel toprak satışının yasallaşmasının, yurt dışından yatırım cezbedilmesinin ve yurt içi tasarrufların, bugün yüzde 2-3 olan Ukrayna'nın büyüme oranını 7'ye çıkarabileceğini öne sürüyor.

Yasal ekonomik faaliyetlerden kazanılan temiz paranın yolsuzluk ve yasa dışı ticaretten elde edilen kara parayı dışladığı daha müreffeh bir Ukrayna, Putin'i endişelendirecek.

Rusların Kırım'ı ilhakı, çözümlenmeden duruyor. Ukrayna'daki seçilmişlerin çoğu Kremlin'in askeri işgalini ve Kırım'la Donbas'taki faaliyetlerini kabullenmiyor. Ancak Avrupa'nın demokratik yörüngesine tam olarak girmekte olan büyüyen ve enerjik bir Ukrayna, milliyetçi Rus dünya görüşü bakımından, Putin için stratejik bir kayıp.

Putin, Kremlin'de oturmuş, Avrupa'nın ve 1,3 milyon Ukraynalı diasporasına rağmen ABD ve Kanada'nın Ukrayna'ya yardım etmekten aciz oluşunu seyrediyor.  2004'ten bu yana Ukrayna'nın yanı sıra, Brexit İngiltere'sinden Batı Balkanlar'a, güney ve doğu Akdeniz'deki batık devletlerden fışkıran mülteci ve göçmenlerden Türkiye'nin Kıbrıs açıklarındaki istikrarsızlaştıran enerji sondajlarına ve Avrupa'nın çözümlenmemiş sınır problemleri listesi sonlanmıyor.

Ancak şimdiye dek iki kez devrimci barışçıl protestolar sahneye koyan Ukrayna halkının oligark siyasetleri demokratik çeşitlilikle değiştirme yönünde nihayet seçim sandıklarını kullanmasıyla ışıldayan bir umut var.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/voices

Independent Türkçe için çeviren: Kerim Çelik

Bu makale kaynağından aslına sadık kalınarak çevrilmiştir. İfade edilen görüşler Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU