Fas'ta çocuk evliliğine izin veren yasa maddesi tartışmaya neden oldu

Yasanın açığından faydalanan Fas'taki bazı ailelerin 18 yaşını geçmemiş çocukları evlendirmesi ile ilgili Aile Bakanlığı'na çağrı yapıldı

Fas'ta çocuk evliliğinin sonlanması için düzenlenen kampanya kapsamında aileler ziyaret ediliyor / Fotoğraf: Independent Arabia

Fas Başsavcılığı’nın ceza kanununa ilişkin hazırladığı 2018 yılı raporu, Aile Yasası’ndaki değişikliklere rağmen çocuk evliliklerinin oranında artış yaşandığını ortaya koydu. Bazı kuruluşlar da küçük kızların evlenme başvurusunun kabul edilmesine izin veren ilgili 20. maddenin yürürlükten kaldırılması çağrısında bulundu.

"Çocuk evlilikleri hala yaygın"

Maghress Valadi (Çocuklarıma Dokunma) Derneği Başkanı Naciye Edib, Independent Arabia’dan Naoufel Cherkaoui’ye yaptığı açıklamada, çocuk evliliklerinin Fas’ta hala çok yaygın olduğunu, sayılarının farkındalık, yoksulluk ve ihtiyaç düzeyiyle bağlantılı olarak arttığını belirtti.

Bazı bölgelerde 16 yaşını geçmiş kız çocuklarının "gecikmiş" veya "evde kalmış" olarak nitelendirildiğine dikkat çeken Edib, çocuk yaşta evliliğin nedenlerinden birinin de yoksulluk olduğunu ifade etti.

Öte yandan Adalet Bakanı Muhammed Ucar, Fas’ın “ortak bir çaba gerektiren bir insan hakları mücadelesiyle” karşı karşıya olduğu uyarısında bulundu.

Yasal düzenlemeler, uluslararası sözleşmelere uygun olarak 18 yaşına giren bireylere evlenme hakkı tanıyor. 2004 yılında yayınlanan Aile Yasası’nın 19'ncu maddesi, 18 yaşını dolduran ve zihinsel herhangi bir engeli bulunmayan erkek ve kız çocuklarının evlenmesine izin veriyor. 20'inci madde ise, çocuk haklarına karşı herhangi bir ihlal yaşanmaması için bir dizi kontrol ve şart ortaya koyarak istisnaların yaşanmasına neden oluyor.

Fas'ta evlilik yetkili hakimin izniyle, evlilik sebeplerinin açığa kavuşturulması, ebeveynlerin dinlenmesi ve sosyal durumun araştırılmasının ardından gerçekleşebiliyor.

Bu çerçevede bireyin, yaşının uygun olmadığının tespit edilmesi halinde başvurusu reddediliyor.

Gözlemciler, bu yasal hükümlere çoğunlukla uyulmadığını belirtti. Faslı oyuncu Saadia Ladib, Independent Arabia’ya yaptığı açıklamada, Aile Yasası’nın gerekliliğinden farklı olarak, bir hakimin evlenme talebi incelemesi sırasında tıbbi ve sosyal araştırma yapması gerektiğini, ancak bunun genellikle gerçekleşmediğini ifade etti.

Yasaya karşı kurnazlık

Birçok anne-baba, küçük kızlarını özel bir evlenme sözleşmesiyle evlendiriyor. Bu durum, kişisel statü konularını düzenleyen Aile Yasası’nın ihlali olarak sayılıyor.

Bu tür evlilikler, resmi bir belge olmadan, gelin ve damat arasında Fatiha Suresi okunarak  yapılıyor. Ardından çift, Fas yasalarının evliliği geçerli kılan prosedürlerini takip ederek evliliği resmileştirebiliyor.

Adalet Bakanlığı, meşru bir evlilik sözleşmesi bulunmayan çiftlerin mahkemeye başvurarak evliliği kanıtlamaları amacıyla kampanyalar düzenliyor.

El-Kontro olarak isimlendirilen evlilik sözleşmesi, Fas’ın bazı bölgelerinde oldukça yaygın. Bu çerçevede akit (sözleşme), dini bir itiraf olarak kaydedilirken, reşit olmayan kız çocuklarının evliliği karşılığında da damattan bir miktar para alınıyor.

Gelin ise, 18 yaşına girdikten sonra söz konusu miktarı geri ödeyeceği taahhüdünde bulunuyor. Ancak çoğu zaman kız, herhangi bir sebeple baba evine geri döndüğünde bu durum gerçekleşmiyor.

Çoğu durumda ise kız, ailesinin evine hamile bir halde veya çocuklarıyla birlikte dönüyor.

Aile Yasası’nın 20. Maddesinin iptali

Fas’ta çocuk evlilikleri devam ederken, birçok insan hakları savunucusu da bu durumun önüne geçmek için bilinçlendirme kampanyaları yapma önerisinde bulundu.

Yasanın 20'inci maddesini sorunun kaynağı olarak gösteren insan hakları savunucuları, 20. maddenin iptali için çağrıda bulundu.

Haklar ve Adalet Derneği’nden “Fas’ta Çocuk Evliliğine Karşı Kampanya” Koordinatörü Emel el-Emin, Independent Arabia’ya yaptığı açıklamalarda bulundu.

Aile Yasası'nda kız çocuklarının evlenme yaşının 15 yaştan 18 yaşa çıkarılmasıyla ilgili tartışmalara değinen Emin, “Evlilik erken yaşta yapılamaz. Çünkü araştırmalar, erken yaşlarda yapılan evliliklerin yüzde 99’unun (şiddete maruz kalma, sorumsuzluk, aile sorunları ve cinsel ilişkilere dair bilgi eksikliği gibi sebeplerden dolayı) başarılı olmadığını göstermektedir” ifadelerini kullandı.

Faslı oyuncu Ladib ise, bu durumu ortadan kaldırmanın neredeyse imkansız olduğunu belirterek, bunun gelenek, görenek ve inançlarla bağlantılı olduğuna dikkati çekti.

 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Şarku'l Avsat'tan Independent Türkçe için çeviren: Kübra Şahin

DAHA FAZLA HABER OKU