ABD’nin yaptırım kıskacındaki İran’da Bitcoin çatlağı büyüyor

İran Merkez Bankası’nın yasak getirdiği Bitcoin’e artan ilgi ülke içinde tartışmayı tırmandırırken, ABD’li gözlemcilerse kripto paraların yaptırımları baypas etmek için kullanılabileceğini savunuyor

İran'da kripto para üretiminin yapıldığı yerlere zaman zaman polis baskını düzenleniyor (AFP) 

Bir yandan ABD yaptırımları nedeniyle ekonomisi zor günlerden geçen, diğer yandan da İngiltere’nin petrol tankerine el koymasıyla gündemden düşmeyen İran’ın çözüm bekleyen bir başka sorunu da ülkede kripto paraya artan ilgi.

Ekonomisi zor durumdaki ülkede İranlıların Bitcoin gibi kripto paralara yöneliminin artmasının gerek ülke içinde gerekse ülke dışında alarma yol açtığı belirtiliyor. 

Associated Press ajansının haberine göre İran’da bazı hükümet yetkilileri aşırı derecede enerji gerektiren bir “madencilik” sürecinden geçen Bitcoin’in devlet destekli elektrik sistemine zarar vereceği kaygısını taşırken, ABD’de bazı gözlemciler de kripto paraların 2015 İran nükleer anlaşmasından çekilen Trump yönetiminin Tahran’a uyguladığı yaptırımları baypas etmek için kullanılabileceği uyarısında bulunuyor.

Kripto paralar üzerinde çalışırken kullanılan pahalı ve özel bilgisayarların çalışması için yüksek miktarda enerjiye ihtiyacı oluyor. İran’daki “madenciler” elektrikteki devlet sübvansiyonları nedeniyle avantaj sağlarken, diğer taraftan da Çin yapımı daha ucuz bilgisayarları satın alıyor.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Sürekli yapılan baskınlar ve yetkililerin çelişkili açıklamaları nedeniyle İran’daki Bitcoin “madencileri” kimliklerini deşifre etmekten çekiniyor. AP’nin irtibata geçtiği kişiler ya işleriyle ilgili konuşmayı reddetti ya da “madencilikten” ne kadar kazandıklarını söylemedi. Bununla birlikte “madenciler”, ABD’nin 2015 nükleer anlaşmasından çekilmesinin ardından İran parasının dolar karşısında hızla değer kaybetmesi sırasında para kazandıklarını da kabul etti.

İran Haberleşme ve Bilgi Teknolojileri Bakanı Muhammed Cevad Azeri Cehromi, AP’ye verdiği demeçte, “Bu ülkenin ‘madenciler’ için bir cennete dönüştüğü ortada. ‘Madencilik’ işi kanunen yasak değil ancak hükümetimiz ve Merkez Bankası, yeni yasal düzenlemeler uygulamaya girene kadar Gümrük İdaresi’ne (madencilik makinelerinin) ülkeye sokulmasını yasaklama talimatı verdi” dedi.

İran Elektrik Sanayi Sendikası Başkanı Ali Bahşi ise geçen günlerde yaptığı açıklamada, Enerji Bakanlığı’nın Bitcoin “madencilerinin” tükettikleri her kilovat başı alınacak ücreti 7 kuruş artırabileceğini belirtmişti.

Öte yandan İran gazetelerinin ilk sayfalarını kaplayan Bitcoin çatlağı, ülkenin üst düzey yöneticileri olan Ayetullahlar arasında da tartışma konusu oldu. Muhafazakar yayın yapan haber sitesi Tabnak, üç Ayetullah’ın Bitcoin’in tartışmaya açık ya da haram olduğuna dair yorumlarına yer verdi.

Ancak Cehromi, İslam’daki ticaret hukukuna uygun olarak Bitcoin’in de gerçek dünyada bir değerinin olduğuna dair yaptığı bilgilendirmenin ardından din adamlarının bu konuya daha sıcak yaklaşmaya başladığını söyledi.

Cehromi, “Üst düzey bazı din adamlarımız Bitcoin’in kaynağı olmayan bir para olduğunu söyleyip sanal para birimlerinin haram sayıldığına dair fetva yayımlamıştı. Onlara bunun bir para birimi değil bir değer olduğunu izah ettiğimdeyse fikirlerini değiştiriyorlar” diye konuştu.

Yarı resmi haber ajansı Mehr’in sözlerine yer verdiği İran Meclisi Ekonomi Komisyonu Başkanı Muhammed Rıza Pur İbrahimi ise geçen yıl 2,5 milyar doların (yaklaşık 14 milyar TL) dijital para satışıyla çıktığını bildirdi.

Bir yanda yasak, diğer yanda "yeni kripto para" iddiası

Bilgisayarda kripto para üretiminin yapıldığı “madencilik” yerlerine yapılan polis baskınları televizyon kanallarında yayımlanırken 9 Temmuz’da İran’ın yarı resmi haber ajansı Tesnim’e konuşan İran Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Nasır Hakimi de Kara Parayla Mücadele Yüksek Konseyi’nin kararıyla Bitcoin’le yapılan işlemlerin yasaklandığını duyurmuştu. 

Beincrypto sitesiyse geçen gün yer verdiği haberinde, İran Merkez Bankası’ndan bir yetkilinin “ulusal bir kripto para biriminin İran bankalarının donmuş kaynaklarının kullanılmasını kolaylaştıracağını” söylediğini aktarmıştı. Habere göre söz konusu yetkili, “altına dayalı kripto parayı yakın zamanda devreye sokacaklarını” ileri sürmüştü.

 

 

Diğer dijital paralarda olduğu gibi Bitcon de dünya genelinde devletlerin bastığı kağıt paraya alternatif olarak kullanılıyor. Ancak banknotların aksine kripto paralar merkez bankaları tarafından kontrol edilmiyor.

Bilgisayar ortamındaki “madenlerde” epey karmaşık algoritmalar kullanılarak hazırlanan Bitcoin ve onun gibi dijital para birimleri spekülasyonun yüksek olduğu piyasalarda herhangi bir fiziksel varlığa ihtiyaç duymadan küresel çapta dolaşıma sokulabiliyor.

Bitcoin sisteminde yapılan bütün işlemler kripto para birimine bağlı bütün bilgisayarlarda kayıt ediliyor. Sistemde elektrik üretimine neden olan esas etmense “madenci” olarak adlandırılan ve Bitcoin üreten kişiler oluyor.

Madenciler çok fazla sayıda gelişmiş bilgisayarla bu işlemleri yapmak zorunda oldukları için yoğun elektrik tüketimine neden oluyor. Bu nedenle İran’da devletin elektrik tüketimini sübvanse ettiği fabrikalar, tarım arazileri, kamu kurumları ve okullar kaçak Bitcoin madenciliğinin merkezleri haline gelliyor. 

Ajanslardan yararlanılmıştır

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU