Boyları iki metreyi aşan tsunamiler Basra Körfezi'ndeki petrol tankeri geçiş yolunu tehdit ediyor

Dr. Muhammed Haydarzade, “Bunun gibi felaketler sigorta şirketlerine yüz milyonlara mal olabilir ve petrol fiyatlarını doğrudan etkileyebilir” dedi

Meteotsunamiye neden olan fırtına bulutlarının uydu görüntüsü (NOAA)

Basra Körfezi'ndeki dünyanın en önemli petrol tankeri geçiş yolunda boyları iki metreyi aşan tsunamilerin neredeyse her iki yılda bir körfezi kullanılamaz hale getirdiği uyarısında bulunan yeni bir çalışma yayımlandı.  

Küresel ısınmadan kaynaklandığı düşünülen dev dalgalar, yüzde 30'u bölgeden geçen küresel petrol tedarikinde kayda değer aksamalara neden olabilir.

Basra Körfezi’nde geçen 100 yılda tsunami meydana gelmiyordu. Bu da körfezi büyük petrol gemilerinin geçmesi için ideal hale getiriyordu. Ancak Mart 2017’de boyları bir metreye dayanan “tamamen beklenmedik” dalgaların Basra Körfezi’ni vurması sonucu güney İran’daki Deyyer’de en az 5 kişi öldü ve sahil şeridi büyük oranda zarar gördü.

Yeni araştırmalar hızla değişen iklimde bu tür aşırı hava olaylarının bölgede birkaç yılda bir tekrar yaşanabileceği konusunda uyarıyor.

 

pure and applied geophysics.jpg
19 Mart 2017'de Deyyer'de oluşan dalganın görüntüleri (Pure and Applied Geophysics)

 

The Independent'a konuşan Londra’daki Brunel Üniversitesi'nden baş araştırmacı Dr. Mohammad Haydarzade, “Mart 2017 ezber bozan bir ay oldu. İlk defa üç metrelik yıkıcı bir dalga gördük. Dalga gerçek bir tsunaminin özelliklerini taşıyordu ve herkesi gerçekten şaşırttı çünkü kimse orada bir tsunami beklemiyordu. İki yıldır bu gizemli dalga üzerinde çalışıyordum ve sonunda bunun meteotsunami denilen bir tür tsunami olduğunu fark ettik” dedi.

Okyanus tabanındaki hızlı hareketlerin neden olduğu normal tsunaminin aksine, meteotsunami hava basıncındaki ani değişikliklerden kaynaklanıyor. 2017’deki meteotsunaminin kaynağı Libya'dan gelip körfezden geçen kum fırtınasıydı.

Dr. Haydarzade açıklamasında, “Bir kum fırtınasının meteotsunami üretmesi için iki koşula ihtiyacımız var: birincisi, kum fırtınası göl ya da körfez gibi bir su kütlesi üzerinde ilerlemeli; ikincisi, kum fırtınasının hareket hızı göl veya körfez üzerindeki uzun su dalgalarının hızına yakın olmalı. Kum fırtınasının rotasının ve hızının geçmişe kıyasla çarpıcı biçimde değişmesi ve Mart 2017'de bir meteotsunamiye sebep olması iklim değişikliğinin kanıtı olabilir” ifadelerini kullandı.

Pure and Applied Geophysics adlı bilimsel yayındaki makalede bilim insanları hava basıncını, deniz seviyesi kayıtlarını ve uydu görüntülerini analiz ederek Suudi Arabistan, İran, Birleşik Arap Emirlikleri, Irak, Katar, Kuveyt ve Bahreyn tarafından kullanılan tüm petrol yolunun risk altında olduğu sonucuna vardı.

Dr. Haydarzade, “Benim izlenimim bu dalgaların körfezde altı veya yedi metreye ulaşabileceği yönünde, bunu kolayca hayal edebiliyorum… Her iki ila yedi yılda bir tekrarlayacaklarını söyleyebilirim. Eğer böyle felaketler yaşayacaksak bu sigorta şirketlerine yüz milyonlarca pounda mal olabilir ve şirketler seçeneklerini yeniden değerlendirmek isteyebilir. Bu olaylar birkaç kez daha tekrarlanırsa petrol fiyatlarını doğrudan etkileyebilir” diye konuştu.

 

pure and applied geophysics 1.jpg
Deyyer'i ve Basra Körfezi'nin içine ve dışına yerleştirilen hava basınç istasyonlarını gösteren harita (Pure and Applied Geophysics)

 

İnsan hayatı açısından da tsunamiler özellikle güney sahillerinde daha çok zarar verebilir çünkü binlerce turist Dubai, Abu Dabi ve Doha plajlarına akın ediyor. Bölge havaalanlarına, petrol rafinerilerine, yapay tatil adalarına ve lüks otellere de ev sahipliği yapıyor.

Yayımlanan makalede araştırmacılar olaydan birkaç gün önce atmosfer koşullarının olağandışı olduğunu fakat “istisnai olmadığını ve gelecekte tekrarlanabileceğini” yazdı. Araştırmacılar buna ek olarak, "Bulgularımız Basra Körfezi'nin kuzeydoğu kıyılarının, atmosferdeki aşırı koşullarla meydana gelen tsunami benzeri dalgalara karşı oldukça savunmasız bir ‘sıcak nokta’ olarak görülmesi gerektiğini gösteriyor” ifadelerine yer verdi.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Dr. Haydarzade siyasetçileri acil durum hazırlıklarını güncellemeye ve kıyı bölgelerinde inşa için yeni yönergeler hazırlamaya çağırdı ve hükümetlerin tehlikeyi daha iyi anlaması gerektiğini belirtti. Haydarzade sözlerine şöyle devam etti:

İklim değişikliğinden kaynaklandığını söylerken biraz dikkatli davranıyorum ama sebep bu olabilir. Bunu kanıtlamak için çok fazla veriye ihtiyacımız var ancak spekülasyon yapabiliriz. Şu andan itibaren geçmişte kesinlikle güvenli varsaydığımız diğer yerlerde de olağandışı tehlikelere karşı hazırlıklı olmalıyız.

Araştırmaya katılmayan Bath Üniversitesi Fizik Bölümü’nün üst düzey öğretim üyesi Dr. Philippe Blondel ise yaşananın bir tsunami olduğu iddialarına şüpheyle yaklaştığını belirterek bu tip olaylarda “büyük dalgaların” veya “deniz kabarmasının” tsunamilerle sık sık karıştırıldığını söyledi.

Bununla birlikte bu çalışmanın titizlikle yürütüldüğünü ve siyasetçilerin çalışmanın sonuçlarına kulak vermesi gerektiğine inandığını belirtti. Dr. Blondel, “2017’de Deyyer’de gerçekleşen olayın meteotsunami olarak açıklanması iyi gerekçelendirilmiş ve ikna edici” diye konuştu. Dr. Blondel meteostunaminin iklim değişikliği ile artabileceğine inandığını ancak makalenin bu konuya çok eğilmediğini söyledi ve bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç olacağının altını çizdi.

Dr. Blondel son olarak,“Bu makale ilgili ülkelerin kıyılarında ve ilgili denizlerde daha fazla ölçüm istasyonu kurmak gerektiğine dair çok iyi bir örnek teşkil ediyor. Dünyanın bazı bölgelerinde gözlem şamandıralarına kaynak yaratılamıyor veya vandalizm ve korsanlık gibi dış etkenler sebebiyle zorluk çıkıyor. Haydarzade'nin öncülük ettiği araştırma gibi önemli çalışmalar kıyılardaki ve denizlerdeki ölçümlere dayanıyor ve devam edebilmeleri çok önemli” ifadelerini kullandı.

 

 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/environment

Independent Türkçe için çeviren:  Ata Türkoğlu

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU