Temiz elbise bulmak için savaşa katılan Birinci Dünya Savaşı'nın en küçük askeri: John Condon

Açlık ve yoksulluktan kurtulmak, kendine yeni elbiseler bulmak için İngiliz kuvvetlerine katılan 200 bin İrlandalıdan biri olan John Condon, henüz 14 yaşındayken Almanların kimyasal bombardımanının kurbanı oldu

Dünya savaşında bulunan İrlandalı askerler / Fotoğraf: WikiMedia

Birinci Dünya Savaşı sırasında ülkelerinin bağımsızlığına ulaşacağı hayaliyle yaklaşık 200 bin İrlandalı asker İngiliz ordusuna katılarak birçok cephede savaşa girdi. 

İngiliz kaynaklarına göre orduya katılan 200 bin kişiden 140 bini gönüllüydü. Bu gönüllülerden 35 bini doğu cephesinde Almanlarla savaşırken öldü.

johncondon foto1.jpg
1915’te İngiliz ordusuna katılan gönüllü askerlere ait fotoğraf

 

Öldürülen bu İrlandalı askerler arasında 14 yaşında John Condon adlı bir çocuk da bulunuyordu. İngiliz kaynaklara göre Condon, savaşta olan en küçük asker olarak tarihe geçmişti.

Şaşırtıcı olan, İngiliz kuvvetleriyle birlikte görev yapan 200 bin İrlandalının hiç biri savaşa katılmak zorunda değildi. Ancak cepheye gitmeyi tercih eden İrlandalılar, gönüllü olarak orduya akın etti.

"Açlıktan savaşa katıldılar"

Birinci Dünya Savaşı araştırmacısı Austin Cheevers bu durumu “O zamanlar insanlar çok fazla yoksulluk içindeydiler. Belki de bir araya gelip açlıktan kurtulup kendilerine temiz elbise bulma arayışındaydılar” şeklinde yorumluyor.

7 kişilik bir ailenin dördüncü çocuğu olan Condon’un küçüklüğünden beri savaşçı olmak istediği daha sonra ailesi tarafından açıklanacaktı.

Her ne kadar birçok Avrupa devletinin savaş kanunlarında 18 yaşından küçüklerin savaşa katılması yasak olsa da on binlerce reşit olmayan asker, sahte doğum belgeleri düzenleyerek eline silahını aldı ve savaşa katıldı.

johncondon foto2.jpg
John Condon'un mezarı

 

John Condon da İngiliz ordusuna katılmak için sahte evrak düzenleyen kişilerden biriydi. İrlanda’nın Waterford şehrinde dünyaya gelen Condon, 1913 ekim ayında asker alma merkezlerine giderek kendini 1895 doğumlu olarak gösterdi.

İngiliz ordu yetkilileri ise görünüşü ve boyu nedeniyle küçük olduğu anlaşılmayan Condon’un talebini onayladı. Ancak savaş bittiğinde belgeleri inceleyen yetkililer, Condon’un 1895 değil 1901 doğumlu olduğunu öğrenecekti.

johncondon fot3.jpg
Birinci Dünya Savaşı sırasında Alman ordusuna ait füze bataryaları

 

Orduya katılan Condon, İrlanda Kraliyet Alayı tarafından eğitime tabi tutuldu. Birinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle birlikte “çocuk asker” olarak çağrılan Condon, İngilizlerin kanunlarına göre 19 yaşının altında olduğu için yedek asker olarak orduya çağrıldı.

johncondon fot4.jpg
Birinci Dünya Savaşı sırasında klor gazı kullanan Alman askerlerine ait fotoğraf

 

1914 yılının ekim ayında resmi kayıtlara göre 19 yaşına basan İrlandalı çocuk asker, Fransa’daki İngiliz 4. Piyade Ordusuna bağlı İrlanda İkinci Kraliyet Kolordusuna katıldı.

Aynı yılın aralık ayında Belçika’ya giden Condon, 1915 yılının nisan ve mayıs ayları arasında kendisini kanlı çatışmaların ortasında buldu. Condon’un Belçika’da olduğundan ailesinin haberi yoktu.

İngiliz kuvvetlerinin amacı ise, Batı Cephesi’nde stratejik konuma sahip Flaman kasabasını kontrol altına almaktı.

johncondon  foto5.jpg
Dünya savaşında bulunan İrlandalı askerler

 

24 Mayıs 1915'te Almanlar'ın İngilizlere karşı kullandığı klor gazı bazlı kimyasal bomba, on binlerce kişinin ölümüne sebep oldu.

Atılan kimyasal gaz karşısında şaşkına dönen İngiliz kuvvetleri, önceden hazırlanmış gaz maskelerini kullansa da, bu maskeler hem sayı olarak hem de nitelik olarak onları ölümden kurtaramadı.

O sırada 14 yaşında olan Condon, kimyasal saldırıda ölen askerlerden biriydi. Condon’un cesedi, öldükten 8 yıl sonra yapılan aramalarda bulundu.

Condon’un kimliği, İngiliz ordusu tarafından kendisine verilen botlarda bulunan sicil numaralarından tespit edildi. Yapılan törenle defnedilen çocuk askerin mezarı Belçika’nın Poelcapelle bölgesinde bulunuyor.

Bugün Poelcapelle’deki mezarlık 1. Dünya Savaşı’ndan birçok anı bulundurduğu için her yıl binlerce ziyaretçiyi ağırlıyor.

 

Farklı kaynaklardan derleyen: Abdurrahman Koç

DAHA FAZLA HABER OKU