Cezayir tınıları, Endülüs ezgileri ve pop müziğinin hafifliği. Selim Hilali (İng. Salim Halali, Arapça: سليم الهلالي) bu üçünü başarılı bir şekilde bir araya getiren şarkılarıyla sadece Cezayir'in değil Kuzey Afrika'nın en beğenilen sanatçılarından oldu.
Herhangi bir müzik eğitimi olmamasına rağmen icrasıyla geniş bir beğeni toplamış ve şarkıları yıllarca dillerde dolanmıştı.
30 Temmuz 1920'de Cezayir'in Annaba şehrinde Türk bir baba ve yahudi-Amazigh bir annenin çocuğu olarak dünyaya geldi.
Çocukluk yıllarını Cezayir'de geçireMısı'ın n Selim para kazanmak için Fransa'ya gitmeye karar verdi.
1934 yılında bir gemiyle Marsilya'ya gitti. 1937 yılında da Paris'e geçti.
Paris'in flamenko klüplerinde şarkı söylemeye başladıktan kısa bir süre sonra Cezayirli söz yazarı Muhammed el-Kamil'le tanıştı.
Selim'in ilk şarkılarını el-Kamil kaleme aldı. Bunlar arasında Endelüsia (Andaloussia) ve Teâli (Taali) gibi daha sonra meşhur olacak şarkılar da bulunuyordu.
1938 yılında Avrupa turuna çıktı. Arapça flamenko kayıtları bu dönemde şöhretinin zirvesine çıkmıştır. El-aynü'z-zerka (Mavi gözler) şarkısı bu yıllarda en çok bilinen eseridir.
Paris'te Nazi işgali
II. Dünya Savaşı patlak verip Paris Nazilerce işgal edilince yahudi olması sebebiyle Selim için sıkıntılı günler başlamıştı.
Paris Büyük Camii'nin imamı Abdülkadir b. Gabrid (Si Kaddour Benghabrit) onu Naziler'den korumak için sahte belgeler hazırlatarak müslüman olarak gösterdi.
Cami mezarlığında Selim'in vefat eden Türk babasına ait bir mezar taşı diktirdi.
Bu yıllarda Selim camiinin yakınında bulunan Fas kafesinde şarkı söylemeye devam etti.
Selim gibi yüzlerce yahudiyi camide saklayarak kurtardığı söylenen Abdülkadir b. Gabrid ve Selim'in hikayesi 2011 yılında beyaz perdeye taşındı.
Les hommes libres (Özgür Adamlar) isimli film 1942 yılında Nazi işgali altındaki Paris'te geçmekte.
Fas kariyeri
Selim, Paris'te 1947'de Folies Ismailia, 1948'de The Serail adlı kabireler kurdu. Ancak beklediği başarıyı yakalayamayınca yakın ilişkileri bulunan Fas'a gitmeye karar verdi.
1949 yılında Kasablanka'da eski bir kafeyi kabereye dönüştürerek Le Coq d'Or ismini verdi. Le Coq d'Or Kasablanka'nın yahudi mahallesinde yer alıyordu.
Mısır kralı Faruk'un da bu kabirenin müdavimleri arasında olduğu söylenmektedir. Ancak bu kabire sadece bir kaç yıl hizmet verebildi. Çıkan bir yangın sonucunda tamamen hasar gören mekan kapatıldı.
Mısır'ın ünlü sanatçısı Ümmü Gülsüm'ün Selim'in müziğini beğendiği ve aralarında yakın ilişki olduğu bilinmektedir.
1949'da tedavi için geldiği Londra'da onuruna çay partisi düzenlenmiş Ümmü Gülsüm de burada bir şarkı söylemiştir. Onun hemen ardından da Selim ve orkestrası sahne almıştır.
Yeniden Fransa
1960 yılında Cannes'e yerleşen Selim 60'lı yılların sonunda çıkardığı "My Yiddishe Momme" (Benim yahudi annem) şarkısıyla önemli bir çıkış yaptı.
Selim bir röportajında Fas kralı II. Hasan'ın kendisinden bu şarkıyı söylemesini istediğini ve dinledikten sonra ağladığını söylemektedir.
Yine 1960'lı yıllarda İsrail'de sahne almış ancak "Yaşasın Arap milleti" diyince dinleyenler tarafından protesto edilmiş ve üzerine bir şeyler atılmıştır. Bunun üzerine sahneyi ve İsrail'i terketmiş ve bir daha geri dönmemiştir.
1970'li yıllar boyunca çeşitli şehirlerde konserler vermeye devam ettikten sonra kariyerine sadece özel davetler ve partilerde konser vererek devam etmiştir.
Ajda Pekkan'ın 1970'lerde söylediği "Çapkın Satıcı", "Yalnızlıktan Bezdim" şarkısının müziği Hilali'ye aittir.
Selim evinin bahçesinde beslediği iki kaplanı ve verdiği ev partileriyle ün salmıştır. 1993'te sahnelere veda ettikten sonra bir huzurevinde münzevî bir hayat yaşamıştır.
25 Temmuz 2005'te vefat eden Selim'in külleri kendi isteği üzerine Nice'de bir bahçeye dökülmüştür.
Selim Hilali'nin şarkılarından bazıları
Taali (Pathé – 1930'ların sonları): https://soundcloud.com/gharamophone/taali-salim-halali-orig
Je t'appartiens (Pathé, c. 1945): https://soundcloud.com/gharamophone/salim-halali-je-tappartiens-pathe-c-1945
Adhrob Kassi and Atini [Sides 1 - 2] (Pathé, c. 1947): https://soundcloud.com/gharamophone/salim-halali-adhrob-kassi-and-atini-sides-1-2-pathe-c-1947
Ya Qalbi Khali Hal Şarkısı: https://youtu.be/ClkmBrHTz8U
Kaynaklar:
Hisham Aidi, (2014). Rebel Music: Race, Empire, and the New Muslim Youth Culture, Pantheon.
https://gharamophone.com/
http://www.mapamundimusica.com/en/musicbeforeshabbat/mbs-with-salim-halali-and-two-thrilling-tales-believe-or-not-it-is-up-to-you/
https://www.makingqueerhistory.com/articles/2019/1/31/salim-halali
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
