Yüzlerce köpekbalığı ve vatozun denizde sürüklenen “hayalet ağlara” ve plastik atıklara takılarak öldüğünü ortaya koyan yeni bir araştırma yayımlandı. 

Ancak bilim insanları gerçek sayının çok daha yüksek olabileceği konusunda uyarıyor.

Exeter Üniversitesi’nden bir araştırma ekibinin yaptığı çalışmaya göre, çoğunluğu kayıp ya da atılmış balıkçılık gereçlerinden oluşan plastik atıklara dolanma, köpekbalıkları ve vatozlar için ticari balıkçılık faaliyetlerine göre çok daha az tehdit oluşturuyor ancak önemli bir hayvan refahı sorunu doğuruyor.

Plastik bir ağa takılmış köpekbalıkları ve su kaplumbağları (The Independent)

Ekip binden fazla vakaya ait raporla karşılaştı ama köpekbalığı ve vatozlardaki plastiğe dolanma sorununa odaklanan sadece birkaç bilimsel çalışma bulunduğunu fark etti. Bu durum plastiğe dolanmaların gerçek sayısının kayda değer ölçüde daha yüksek olabileceği anlamına geliyor. 

Üniversitenin Ekoloji ve Çevre Koruma Merkezi’nden Kristian Parton bir vakayı şu cümlelerle anlatıyor:

Çalışmadaki bir örnekte sivriburun camgöz türü bir köpekbalığına balıkçı ağı sıkıca dolanmıştı. Köpekbalığının dolandıktan sonra büyümeye devam ettiği açık biçimde gözüküyordu. Sülükayaklılarla kaplı ip, derisinin içine gömülmüş ve omurgasına zarar vermişti.

Parton çalışmanın önemini şöyle açıklıyor:

Her ne kadar (plastik atıklara) dolanmanın köpekbalıklarının ve vatozların geleceği için başlıca tehditlerden biri olduğunu düşünmesek de, okyanuslarda en fazla tehdit altındaki canlılar arasında bulunan bu türlerin karşı karşıya kaldığı tehlikelerin ne kadar kapsamlı olduğunu anlamak önemli. Ayrıca ortada gerçek bir hayvan refahı sorunu bulunuyor çünkü (plastik atıklara) dolanma acıya, eziyete ve hatta ölüme neden olabiliyor.

Makalenin ortak yazarı ve üniversitenin deniz stratejilerini koordine eden Profesör Brendan Godley şunları dile getiriyor:

Belki de köpekbalığı ve vatozların doğrudan aşırı avlanması ve yan av (başka türler için balık avı yaparken yanlışlıkla yakalamak) tehditleri nedeniyle (plastik atıklara) dolanma konusu biraz dikkatlerden uzak kaldı. Buna bir çözüm bulmaya çalıştık. Çalışmamızda konuyla ilgili veri toplamak için ilk olarak Twitter’ı kullandık. Sosyal medya sitelerinden ulaştığımız sonuçlar, bu türlerin (atıklara) dolanmasının akademik makalelerde kendine yer bulmadığını açığa çıkardı.

Akademik makalelerin incelenmesiyle Atlantik, Büyük ve Hint okyanuslarındaki 34 köpek balığı ve vatoz türüne ait 557 plastiğe dolanma raporu bulunduğu ortaya çıktı. Bu hayvanların neredeyse yüzde 60’ını kedi balığı, benekli fare balığı (Hydrolagus colliei) ve mahmuzlu camgöz köpekbalığı oluşturuyordu.

Twitter’daki verileri inceleyen araştırmalar 26 köpekbalığı ve vatoz türüne ait 559 hayvanı içeren 74 plastiğe dolanma raporu buldu. Bu türler arasında balina köpekbalığı, büyük beyaz köpekbalığı, kaplan köpekbalığı ve büyük camgöz bulunuyordu.

İki veri kaynağı da “hayalet” balık avı gereçlerinin (ağlar, olta ipleri ve kaybolan ya da terk edilmiş diğer ekipmanlar) açık ara en yaygın dolanan nesneler olduğunu ortaya koydu. Diğer maddelerin arasındaysa paketlemede, polietilen torbalarda ve lastik tekerlerde kullanılan çevreleme şeritleri yer alıyor.

Kanarya Adaları'nda plastik bir ağa takılmış su kaplumbağası (Eduardo Acevedo / 2019 En İyi Su Altı Fotoğrafı)

Çalışma belirli türleri daha fazla tehlike altına soktuğu anlaşılan etkenleri şöyle belirledi:

1. Habitat (canlıların yaşam ortamı): Açık okyanusta bulunan köpekbalığı ve vatozlar daha fazla plastik atıklara dolanıyor, özellikle de deniz tabanında yaşayanlar çünkü ölü balıklarla yüklü ağlar batıyor ve avcıları kendine çekerek takılmalarına yol açıyor.

2. Göç: Uzun mesafeler kat eden türlerin plastik atıklarla karşılaşma riski daha yüksek.

3. Vücut şekli: Köpekbalıkları vatozlara göre daha büyük tehlike altında. Alışılmışın dışında özellikler taşıyan türler de (hayalet vatoz, büyük camgöz ve testere balığı) daha fazla risk taşıyor.

Çalışma daha fazla araştırma gerektiğini belirtiyor. Araştırmacılar plastiğe dolanmalarla ilgili daha fazla veri toplamak üzere online bir raporlama formu oluşturmak için İngiltere merkezli Shark Trust (Köpekbalıklarını Koruma) derneğiyle birlikte çalışıyor.

Her yıl sadece ticari balıkçılık faaliyetlerinde 100 milyondan fazla köpekbalığının öldürüldüğü tahmin ediliyor ve gerçek sayı tahmin edilenden çok daha yüksek olabilir. 2013 tarihli bir tahmine göre her yıl 230 milyon köpekbalığı öldürülüyor olabilir.

Makale Endangered Species Research adlı bilimsel yayında yer aldı.  

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/science

Independent Türkçe için çeviren: Umut Can Yıldız