Çerağların yakılıp, duaların edileceği üç gün sürecek Hızır orucu başladı

Alevi Düşünce Ocağı Başkanı Doğan Bermek, Alevi inanışındaki Hızır orucuna dair merak edilen soruları cevapladı

Üç gün sürecek Hızır Orucu'nda çerağlar (çırağ) yani mumlar, ateşler Hızır için yakılacak / Fotoğraf: Caner Canerik

Alevi inancının ritüellerinden ve üç gün süren Hızır orucu tutulmaya başlandı.

Bugün tutulmaya başlanan (8 Şubat Salı günü) Hızır orucu, 10 Şubat Perşembe günü son bulacak.

Hızır orucu, kimi yörelerde farklı tarihlerde ocak sonundan şubat ortasına kadar olan tarihlerde tutulabiliyor.

Ancak çoğunlukla şubatın ikinci haftasında başlayıp perşembe günü bitecek şekilde tutuluyor ve bitiminin ardından gelen ilk cuma günü imkanı olanlarca kurban kesilip, lokma dağıtılıyor.

Peki Hızır orucu nedir? Neden ve nasıl tutuluyor?

Bu soruları Alevi Kültür Ocağı Başkanı Doğan Bermek cevapladı.

doğanbermek1.jpg
Doğan Bermek / Fotoğraf: Independent Türkçe

 

"Oruç adını Hazreti Hızır'dan alıyor"

Öncelikle Hızır orucuna da adını veren ve kültürümüzde inancımızda yeri olan Hızır kimdir?

Tarihte karşımıza eski ismiyle "El-Hadır veya El-Hıdır" olarak da çıkan Hazreti Hızır gezdiği ve gittiği topraklara bolluk bereket getirdiğine ve gerekli zamanlarda farklı kimlikler ve sıfatlarla görünerek insanları zor durumdaki kişilere yardım ettiğine inanılan bir kutsal kişiliktir.

Hz. Hızır'ın kimliği hakkında çok çeşitli söylemler olmakla birlikte ölümsüzlük suyunu içmeye izin verilmiş tek insan olduğu, Allah'ın verdiği bazı özel güçleri ve olanakları olduğuna inanılır. Kur'an-ı Kerim'in Kehf süresinde anlatılan kişinin Zülkarneyn adı ile de anılan Hz. Hızır olduğu düşüncesi yaygındır.

"Hızır için ateşler yakılır, semahlar dönülür"

Alevilerdeki Hızır orucunun Hızır'la ilgisi nedir?

Halk kültürümüzde bolluğun bereketin simgesi ve değişik kimliklerde görünerek güç durumdaki insanlara yardım eden kutsal kişilik Hz. Hızır anısına, Aleviler şubat ayının ikinci haftasında (salı-çarşamba-perşembe) üç gün oruç tutarlar. Perşembe akşamı da Hızır cemi yapılır. O gün çerağlar (çırağda deniyor. kandil, mum için de kullanılıyor) ona yakılır, semahlar ona dönülür, kurbanlar ona kesilir, dertlere derman istenir.

semah.jpg
Hızır Orucu'nun son günü perşembe akşamı Hızır cemi de yapılıyor 

 

"Dilekler dilenir, dualar edilir"

Peki Hızır günlerinde başka neler yapılır?

Hızır günlerinde bereket ve sağlık vereceği inancıyla temiz su kaynaklarından sular içilir ve bu su sağlık getirsin diye ev halkına, bereketli olsun diye eve ve bahara çıkmaya çalışan hayvanlara serpilir. Genç kızlar kısmetleri için dilekler tutar, genç erkekler ise atlara binerek rızıkları bol olsun diye dua ederler. Dileği olanlar ya da dileklerinin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini rüyalarında görmek isteyenler, akşam yemekten sonra su içmeden uyurlar. İnanılan odur ki; rüyaya yatan kişi o gece dileğinin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini rüyasında görür.  Evin avlusuna, bahçesine yani Hızır'ın uğrayabileceği bir yere un serpilir. Gece Hızır'ın o eve uğrayıp bereket getirmesi umulur. Sabah da un dökülen yerde heyecanla "Hızır'ın ayak izi" olup olmadığına bakılır. Unun üzerinde veya çevresinde herhangi bir iz varsa, Hızır oraya bereketi ile uğramış sayılır. Hızır günlerinde gelmekte olan baharın getireceği bolluk ve bereketin habercisi ve dağıtıcısı olarak Hızır anılırken, Hızır günlerinde pişirilen Hızır lokmalarının paylaşılması, toplumsal yardımlaşma, birlik ve beraberliği güçlendirir. Toplumun tüm üyeleri Hz. Hızır gibi, birbirlerinin dar ve zor anlarına yetişmeye özendirilir. Paylaşan ve yardım edenlerin Hz. Hızır'ın da hoşnutluğunu kazanacağına inanılır.

hızırdersim.jpg
Alevi nüfusunun yoğun olduğu Tunceli, Hızır orucu günlerini en canlı yaşayan illerden 

 

"Orucun, Şubat 13-14-15'e sabitlenmesi fikri kabul görmedi"

Yörelere göre farklı tarihlerde başlamasının nedeni nedir? Hızır orucunun tutulmayan günlerinin kazası oluyor mu?

Yörelere göre farklı tarihler değil de bir ara Hızır orucunu da Güneş Takvimi'nde kesin tarihe bağlamak isteyen ve Şubat 13-14-15 olsun diyen bir görüş belirdi ancak o görüş toplumumuzdan destek almadı, geleneksel ikinci hafta uygulaması sürmekte. Hızır orucu da bir oruçtur, kazası tutulabilir elbette.

"Oruç mütevazı yemeklerle açılır"

Hızır orucunda yenilmesi sakıncalı olan yiyecekler var mı?

Alevilerin her orucu mütevazı yemeklerle açılır. 'Şu yenir, bu yenmez' şartı yoktur ama öyle çok gösterişli yemekler, kebaplar, tatlılar falan gelenekte yoktur.

Aleviler dışında Hızır orucu tutan topluluklar bulunuyor mu?

Aleviler dışında da Hızır kültünü benimseyen insanlar oruç tutuyor olabilir elbette. Hızır, insanlığın içindeki yardımlaşma, ihtiyacı olana yetişme, duygusunun bir anlamda şekillenmiş bir simgesidir.

alevikadın.jpg
Hızır orucunda yapılan lokmalar dağıtılıyor / Fotoğraf: Independent Türkçe

 

"Hızır orucu tutma oranı kentleşmiş toplumlarda yüksek"

Hızır orucuna ilgi şehir hayatında da artıyor mu?

Hızır orucu şehir hayatında da sürdürülüyor, zaten üç gün kısa bir süre, benim gördüğüm kadarı ile Hızır orucu tutma oranı bizim kentleşmiş toplumlarımızda çok yüksek.

Hızır orucu tutan kişiler hangi kurallara uymakla yükümlü?

Hızır günleri diğer günlerden farklı şeyler yapılmaz ama üçüncü gün Hızır lokması dediğimiz kömbeler yapılır ve çevredeki dostlar ile paylaşılır. Elbette Hızır'a dair konular daha fazla konuşulur.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU