Sars-Cov-2'nin Omicron varyantından kaynaklanan vakaların sayısı dünya genelinde artarken, uzmanlar yeni varyantların da ortaya çıkabileceğine dair uyarıyor.

Virüsler mutasyon yoluyla sürekli değişiyor ve bu mutasyonlar virüsün yeni varyantlarının ortaya çıkmasına neden oluyor.

Uzmanlar koronavirüsün sayısız varyantının aramızda dolaştığını söylüyor. Ancak bunlardan bazıları virüsün özelliklerini etkileme potansiyeline sahip olduğu için özellikle takip ediliyor.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) bu varyantları küresel halk sağlığı açısından önem derecesine göre üç grupta topluyor:

- Endişe verici varyantlar

- Dikkat çeken varyantlar

- Takip edilen varyantlar

Endişe verici varyantlar

Bulaşıcılığı artıran, hastalığın şiddetini artıran veya mevcut önlemlerin, testlerin, aşıların ve ilaçların etkinliğini azaltan varyantları "endişe verici varyant" sınıfına koyuyor.

Koronavirüs varyantlarından sadece 5’i bu sınıfta yer alıyor.

Alpha: B.1.1.7 adlı bu varyant ilk kez Birleşik Krallık’ta, 20 Eylül’de tespit edildi. Aralarında Türkiye’nin de yer aldığı 50’den fazla ülkeye yayıldığı biliniyor.

Beta: B.1.351 diye de bilinen varyantın ilk örneği Mayıs 2020’de, Güney Afrika’da bulundu. 20’den fazla ülkede dolaştığı belirtiliyor.

Gamma: P.1 adlı varyant ilk kez Kasım 2020’de Brezilya’da tespit edildi. En az 10 ülkede dolaşımda olduğu düşünülüyor.

Delta: B.1.617.2 adlı varyant, ilk kez Ekim 2020’de Hindistan’da görüldü ve çoğu ülkede en baskın varyant haline geldi. 2021 yazı itibarıyla 132 ülkede dolaşımdaydı. Bunlar arasında Türkiye de var.

Omicron: B.1.1.529 adlı varyant, Kasım 2021’de Güney Afrika ve Botsvana’da tespit edildi. Şu anda en az 128 ülkede dolaşıyor. Bu ülkeler arasında Türkiye de yer alıyor.

Delta ve Omicron birleşti mi?

Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'ndeki bir grup bilim insanı, Delta ve Omicron varyantlarının birleşerek "Deltacron" adı verilen yeni bir varyant oluşturduğunu öne sürmüştü.

Bölgede 25 vaka belirlendiği iddia edilmişti.

Bunun ardından DSÖ’de çalışan enfeksiyon hastalıkları doktoru Dr Krutika Kuppalli, tartışmaya son noktayı koyduğu bir açıklama yaptı ve "Deltacron gerçek değil" dedi.

Deltacron gerçek değil ve muhtemelen bu durum sıralama artefaktından kaynaklanıyor. Ünlü çiftlere yaptığımız gibi bulaşıcı hastaşıkların isimlerini birleştirmeyelim.

Bu arada Birleşik Krallık merkezli Wellcome Sanger Enstitüsü'nün yöneticilerinden Dr. Jeffrey Barrett ise iki varyantın doğal yollarla karışmadığını ama laboratuvarda bir kaza sonucu birleşmiş olabileceğini savundu.

Barrett, Omicron’a ait parçaların laboratuvar çalışmaları sırasında Delta’ya yanlışlıkla eklenmiş olabileceğini söyledi.

Dikkat çeken varyantlar

Bu varyantlar arasında koronavirüsün 2019’da Vuhan’da tespit edilen ilk varyantından daha kötü olabileceği düşünülen varyantlar yer alıyor. Zira bu varyantlarda meydana gelen genetik değişimler, hastalığın bulaşıcılığını ve şiddetini artırma potansiyeline sahip. Ancak sağlık yetkilileri bu varyantların etkisinden henüz emin değil. Bu nedenle takibe devam ediyorlar.

DSÖ iki varyantı bu sınıfta değerlendiriyor:

Lambda: C.37 adlı varyant ilk kez Peru’da, Aralık 2020’de tespit edildi. 2021 yazı itibarıyla Türkiye dahil en az 32 ülkeye yayıldı.

Mu: B.1.621 adlı varyantın ilk örneği Ocak 2021’de, Kolombiya’da saptandı. 2021 sonbaharında elde edilen veriler varyantın Türkiye de dahil en az 43 ülkede dolaşımda olduğunu gösterdi.

Takip edilen varyantlar

Gelecekte halk sağlığı açısından risk oluşturabileceğine dair bazı belirtiler gösteren varyantlar bu grupta toplanıyor. Bunlar, virüs özelliklerini etkileyeceğinden şüphelenilen genetik değişikliklere sahip. Ancak bilim insanlarının elinde yeterince veri yok. Bu nedenle uzmanlar takibi sürdürüyor.

DSÖ varyantları genellikle Yunan alfabesiyle adlandırıyor. Ancak bu sınıftaki varyantlar henüz yalnızca filogenetik isimleriyle anılıyor.

B.1.1.318: Ocak-2021’de birden fazla ülkede tespit edildi.

C.1.2: İlk örneği Mayıs 2021’de, Güney Afrika’da görüldü.

B.1.640: İlk kez Eylül 2021’de, birden fazla ülkede saptandı.

 

Independent Türkçe, DSÖ, New York Times, Fatherly, WalesOnline Science Media Center, Hürriyet

Derleyen: Çağla Üren