1936'da başlayan İspanya İç Savaşı, yükselen faşizm karşısında cumhuriyetçi aydınların ve sanatçıların yanı sıra birçok sporcunun da farklı ülkelere göç etmesine neden oldu.
Özellikle Bask kentlerinden komşu Fransa'ya yoğun bir futbolcu göçü meydana gelmişti. Salvador Artigas, Josep Escola, Luis Molinuevo gibi dönemin önemli oyuncuları; Rennes, Racing, Sete, Bordeaux gibi önemli takımlarda forma giymeye başlamıştı.
Göç edenlerin arasında 16 yaşında bir genç daha vardı. Savaşın en şiddetli çarpışmalarının yaşandığı Bilbao'dan kaçan Jose Arribas'ın bulunduğu geminin yanaşmasına önce Bordeaux sonra da La Rochelle limanları izin vermemişti.
Biskay Körfezi'nin kuzeyine doğru ilerleyen gemi yaklaşık 1300'den fazla mülteciyle Temmuz 1937'de Nantes civarında bir limana yanaşabildi. Arribas 6 aydır doğru düzgün yemek yememişti. Çalışması gerekiyordu.
Çalışma kamplarına giden diğer İspanyolların aksine o Bordeaux limanına ulaştı ve liman işçisi olarak burada çalışmaya ve futbol oynamaya başladı. Bilbao'dan geldiği için ona "Bibi" diyorlardı.
Arribas Fransa'ya yerleşmesiyle birlikte futbol için daha fazla zaman ayırıyordu. 1948'den 1952'ye dek profesyonel olarak Le Mans için oynadı.
Taktik zekasıyla dikkat çeken bir oyuncuydu ve onu tanıyanların şaşırmayacağı bir şekilde Le Mans'dan ayrıldığında teknik direktörlük yapmaya karar verip kuzeyde Saint-Malo takımını çalıştırmaya başladı.
Ardından yakınlardaki küçük bir kasaba olan Noyen-sur-Sarthe'ın amatör takımının başına geçti. Hayatını kazanabilmek için bir yandan kahvecilik yapıyor ve fırsat buldukça futboldaki gelişmeleri takip ediyordu.
1958'de İsveç'te Dünya Kupası'nı kazanan Brezilya Milli Takımı'nın oyun sistemi fazlasıyla dikkatini çekmişti. O takımın 4-2-4'ünü, çalıştırdığı Noyen-sur-Sarthe'a uygulayarak takımını bir üst lige taşıdı.
Arribas dikkat çekiyordu. Öğrenme açlığı, oyuna olan tutkusu ve kısıtlı imkanlarla başarabildikleri, farklı şehirlerde de isminden sıkça bahsedilmesini sağladı.
1960 Temmuzu'nda Nantes kulübünün başkanı Jean Clerfeuille, parası olmadığı için ucuza çalıştırabileceği bir teknik direktör arıyordu ve bir sohbet sırasında Rennes Teknik Direktörü Henri Guerin ona Jose Arribas'ın ismini verdi.
Arribas'ın Nantes'daki ilk zamanları oldukça zor geçti. Sadece Brezilya Milli Takımı'ndan değil, kısa süre sonra karşılaşacakları Bill Shankley'in Liverpool'undan da ilham alan Arribas, takıma alan savunması yaptırıyor ve küçük paslardan oluşan hareketli ve kompakt bir hücum benimsetiyordu.
Fransa'da, özellikle bazı gazetecilerin İtalyan futbolunu kasıp kavuran catenaccio'ya inanması Arribas'ın işini daha da zorlaştırıyordu. Takımın Arribas'ın oyununa alışması zaman aldı.
Başkan Clerfeuille, Arribas'ın arkasında durdu ve Nantes, bir süre sonra Fransa'ya damga vuran bir takıma dönüştü. Arribas ileride "Jeu à la Nantaise" (Nantes oyunu) olarak tanımlanacak sistemin öncüsü olmuştu.
Grabowski, De Michèle, Simon, Gondet gibi gençleri eğitmiş ve onları tekniğin yanı sıra, zihinsel güç, hareketlilik ve kolektivizmle işlenmiş bir futbol oynamaya inandırmıştı.
Nantes, 1965, 1966 ve 1973'te Arribas ile birlikte Fransa şampiyonu oldu. Arribas 1976'da Nantes'dan ayrıldı ve ortaya çıkardığı "Nantes tarzı oyun" takımının bayrak oyuncularından Jean-Claude Suaudeau (Coco) tarafından geliştirildi.
Suaudeau, Arribas'ın orta saha oyuncularından biriydi. Taktik disipline sahip, devamlılığı yüksek ve oyun zekâsı farklı bir oyuncuydu. Bu nitelikleri onun Arribas tarafından 1973'te altyapının başına atanmasını ve oradaki gençlere bu oyunun niteliklerini öğretmeye başlamasını sağladı.
Suaudeau 1982'de A takımın başına getirildiğindeyse onun bıraktığı altyapıdaki görevine Arribas'ın ilk dönem gençlerinden Raynald Denoueix getirilmişti. Bu, Atlantik kıyısındaki takımın 1960'ta yaşadığı bir miladın bir benzeriydi.
Suaudeau'nun Nantes'ı 1983'te, kendisinin altyapıdan yetiştirdiği Bertrand-Demanes, Maxime Bossis, Loïc Amisse, Seth Adonkor gibi oyuncularla hem lig şampiyonu oldu hem de Fransa Kupası'nda finale yükseldi.
1986'da UEFA Kupası Çeyrek Finali'nde Inter'e elenen takımın altyapısı bir fabrika gibi A takımda direkt oynayacak oyuncu yetiştiriyordu. Suaudeau 1988-1991 arası görevini Miroslav Blazevic'e devrederken altyapıdan çıkan Didier Deschampes 1989'da; Marcel Desially de 1992'de Marsilya'nın yolunu tuttu.
Suaudeau'nun 1991'de takıma geri dönüşü ve genç takımdan yeni oyuncuların da katılmasıyla birlikte zirve birkaç sene içinde tekrar Nantes'ın oldu. 1994-95 sezonunda şampiyonluğa ulaşan takım; 32 maçlık yenilmezlik rekoruna sahipti.
Nantes ertesi sezon Şampiyonlar Ligi yarı finalinde, o sezon finalde Ajax'ı geçerek kupayı kazanan Juventus'a elendi.
O kadronun iskeletini oluşturan oyunculardan Jean-Michel Ferri, Christian Karambeu, Patrice Loko; Japhet N'Doram ve Reynald Pedros da; altyapı koordinatörü Raynald Denoueix'nin Nantes A takımına armağanıydı tıpkı Deschamps, Desially ve Makalele gibi...
Jean-Claude Suaudeau; 1997-98 sezonunun başlamasına bir hafta kala yönetimle yaşadığı bir anlaşmazlıktan dolayı takımdan ayrıldı ve yerine Denoueix'i önerdi.
Takımın başına geçeceğinden haberi bile olmayan Denoueix bir süre önce Rennes başkanından bir teklif almış ancak kulübü gitmesine izin vermemişti. Suaudeau onun dehasına inanıyordu.
Takımın oyun felsefesinin temel ilkelerini daha oyuncuyken, çekirdekten benimsemiş ve daha sonra yetiştirdiği oyuncularla kazanılan şampiyonlukların gizli mimarlarından biri olmuştu Denoueix.
Sistemin devamlılığını sağlayacak tek kişiydi. Ligin başlamasına 6 gün kala A takımın başına geçeceğini öğrenmesi onu fazlasıyla heyecanlandırmıştı, hazırlanacak fazla zamanı yoktu. Denoueix çıktığı ilk üç maçını kaybetti.
Akıl hocası Suaudeau ona sonuca değil oyuna odaklanması gerektiğini anlatıyordu. Yani "Nantes tarzı" oyuna...
Oyuncular aynıydı, hatta altyapıdan gelenlerin tamamını kendisi yetiştirmişti; sadece şampiyona değişmişti Denoueix için.
1960'larda Arribas'ın eğitimlerinden o döneme dek süregelen temel hedef, oyuncuların taktik zekalarını geliştirmek ve bunu ortak akıl çerçevesinde gerçekleştirmekti.
Denoueix bunu şöyle açıklıyordu:
Antrenmanlar öğrenmeyi, analizi ve kararı geliştiren bazı pratikler ve oyunlar içeriyordu. Taktik zekayı geliştiren şey buydu. Atılan pası almak için alan yaratma temel amaçtır. Alan yaratma, pası tetikleyen çağrıdır. Messi'nin tekniğine sahip olsanız da etrafınızda kimse hareket etmiyorsa aksiyon gelişemez. Üçüncü oyuncuyla ve üçüncü oyuncu için oynayın…
Bu kolektif akıl yaratma çabası, oyuncular için yüksek zihinsel efor harcayacakları ve yoğun odaklanma gerektiren süreçler bütünüydü. Bir kez içselleştirildiğinde ise en sıradan oyuncuyu dahi yıldızlaştıracak bir sistemin ortaya çıkması demekti.
Denoueix temelde oyunculara kendilerini kolektif olarak ifade etme yeteneği ve -eğer iyi bir futbolcuysa- oyunu kale dahil her pozisyonda anlayabilme becerisi kazandırdıklarını söylüyordu.
Arribas bunu ilk kez başarmış, Suaudeau devam ettirmiş, Denoueix ise futbolun değişim yaşayacağı 2000'lerin eşiğinde zirveye çıkarmıştı.
İlk günlerdeki mağlubiyetlerin ardından Gustave Flaubert'in "Başarı sonuçtur amaç değil" sözünü aklına kazıdığını söylüyor Denoueix.
Tabi bunda Suaudeau'dan aldığı mentörlüğün de büyük etkisi de vardı. Kulübün politikası da oyun geleneğini destekliyordu.
Bahsettiğimiz kolektivizm değişmez ilkeler çerçevesinde meydana gelir. Stratejiniz değişse bile ilkeleriniz değişmemelidir. Bu ilkeler de kulübünü herkes tarafından bilinen iyi tanımlanmış politikalarla korunur. O zaman medya ve çevre baskısı da etkisiz hale gelecektir.
Raynald Denoueix, 1997'den 2001'e dek 4 sezon boyunca Nantes'ın teknik direktörlüğünü yaptı. Bu süre zarfında 2 Fransa Süper Kupası, 2 Fransa Kupası (1999 ve 2000) ve 2001 yılında Lig Şampiyonluğu kazandı.
Kaleci Mickael Landreau ve oyun kurucu Eric Carriere gibi özel oyuncular bir yana; Frederic Da Rocha, Olivier Monterrubio, Marama Vahirua, Nestor Fabbri gibi ortalama oyuncularla yarattığı kolektif zeka ile bunu başarmıştı.
"Bizimki gibi ortalama bir kulüp için bir veya iki oyuncunun varlığı sizi uçurabilir veya iki oyuncuyla ayrılmak tam tersi bir etki yaratabilir" diyordu Denoueix.
Oyunun karmaşıklığı, taktiksel açıdan zeki oyunculara sahip olmayı gerekli kılıyor. Nantes'ta bu doğrultuda çalışıyoruz. Oyunun, oyuncuların zihninde olduğunu asla unutmamalıyız. Aksiyonda birçok kritere göre daha hızlı karar verenler onlar. Kuşkusuz, bugün oyuncular fiziksel düzeyde daha iyi ve daha iyi hazırlanıyorlar, ancak her şeyden önce teknik ve fiziksel yeteneklerini en iyi şekilde kullanmak için taktik zekalarını geliştirmeleri gerekiyor. Çünkü rakip size çok az zaman ve alan bırakır. Akıl temeldir.
Raynald Denoueix 2001'de Nantes'a kazandırdığı şampiyonluğun ertesi sezonunda Şampiyonlar Ligi'nde alınan iyi sonuçlara rağmen ligdeki dengesiz sonuçlar nedeniyle görevinden alındı.
Bu, Nantes yönetiminin kulübe verebileceği en büyük zarardı. Kulüp yalnızca bir teknik direktörle yollarını ayırmıyordu, 1960'dan beri devam eden geleneği de çöpe atmıştı.
Denoueix ertesi sezon başında yani 2002 yazında Real Sociedad için İspanya'ya San Sebastian'ın yolunu tuttu. İlk sezonunda Zidane, Figo, Raul ve Ronaldo'ya sahip Real Madrid'i neredeyse şampiyonluktan edecek bir takım yaratmıştı.
Real Sociedad, Real Madrid'in 2 puan gerisinde ligi ikinci sırada tamamladı, Nihat Kahveci-Darko Kovacevic ikilisi toplam 43 gol attı ve Denoueix İspanya'da yılın teknik direktörü seçildi.
Ertesi sezon Real Sociedad yönetimi Denoueix'yi, takımı Şampiyonlar Ligi'nde son 16'ya taşımasına rağmen ligde orta sıralara doğru yaşadıkları düşüş nedeniyle gönderme kararı aldı. Aynı akıbeti ikinci kez yaşıyordu.
1997'de Nantes A takımını aldığında 1960'dan o güne dek takımı çalıştıran beşinci teknik direktördü Raynald Denoueix. Görevden ayrıldığı 2001'den bu yana geçen 20 senede Nantes tam 22 kez teknik direktör değiştirdi ve bir daha şampiyon olamadı.
2006-2007 sezonunda hem Real Sociedad hem de Nantes küme düştüler ve kötü yönetilmelerinin bedellerini tekrar üst lige çıksalar dahi uzun yıllar ödediler. Denoueix ise bir daha takım çalıştırmadı.
Jose Arribas'ın bir Bask limanında bir gemide başladığı yolculuğunu 2004'te bir Bask sahilinde San Sebastian'da tamamladı. Bugün Nantes geleneğini ararken; oyuncularının taktik zekasını geliştiren teknik direktörler son 20 yılda Avrupa futbolunu değiştirdiler.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
