Hidra adı verilen küçük su canlıları kopan kafalarının yerine yenisini çıkarabilmeleriyle tanınıyor. Ancak bugüne kadar biyolojik olarak bu sürecin nasıl gerçekleştiği tam olarak bilinmiyordu. Bilim insanları yeni bir araştırmayla artık bu canlılarının bunu nasıl başardığına dair daha net bir fikre sahip. 

Hidralar çok küçük tatlı su canlıları ve gövdeleriyse basit yapılı olup bir tüpe benziyor. Evrimsel açıdan hidraların en yakın akrabaları denizanaları, deniz anemonları ve mercanlar.

Bu canlılar ayrıca vücutlarının kesilen ya da kopan kısımlarını yeniden oluşturma yeteneğine sahip. Doğru koşullar altında kopuk bir dokudan tamamen yeni bir hidra oluşabiliyor. Bu da bilim insanlarının onları "ölümsüz" diye nitelemesinin sebebi.

Ancak önceki araştırmalar hidra yenilenmesinin bazı yönlerini tanımlamış olsa da araştırmacılar yepyeni bir kafanın nasıl ortaya çıktığına dair sınırlı bilgiye sahipti. 

Yeni araştırmayla bilim insanları hidraların bunu nasıl yaptığını ortaya çıkardı. Araştırmacılar ayrıca yeni bir hidranın üreme sürecinde oluşan kafayla, kafası kopan bir hidranın yeni kafa çıkarma süreçlerinin genetik olarak farklı olduğunu saptadı. 

Çalışma Genome Biology and Evolution adlı bilimsel yayında 8 Aralık'ta yayımlandı. Bu araştırma kafa rejenerasyonu sürecinin "tomucuklanma" adı verilen aseksüel üreme sürecinden farklı olduğunu gösterdi. 

ABD'nin Irvine kentindeki Kaliforniya Üniversitesi'nde biyolog ve çalışmanın başyazarı Aide Macias-Muñoz üç çeşit kafa oluşum süreci tespit ettiklerini belirtiyor. Bunlar rejenerasyon (yenilenme), tomurcuklanma ve gelişim. 

Önceki araştırmalar birden fazla genin hidraların kafa büyümesini kontrol ettiğini ve vücudun üst kısmına yakın bir grup hücrenin başı kesilmiş bir hidradaki hücrelere yeni bir baş için doku oluşumunu sağlamak amacıyla sinyaller gönderdiğini göstermişti. 

Hidralardaki baş gelişiminden bir dizi hücre sorumlu (David Plachetzki)

Yeni çalışmadaysa araştırmacılar önce hidra rejenerasyonunda rol oynayan 27 binden fazla genetik faktör tanımladı. Ardından hidra genomundaki sadece hidralar yeniden büyürken aktif olan alanları bulmak için birkaç bin elementten oluşan daha küçük alt kümeleri haritaladı. Araştırmacılar bu haritaları oluştururken tüm kafaların birbirine eş olmadığını tespit etti.

Buna göre bir hidra tomurcuklandığında, bir kafanın büyümesi yaklaşık 72 saat alırken, yeni bir kafanın rejenerasyonla oluşması yaklaşık 48 saat sürüyor. 

Araştırmacılar ayrıca iki süreç arasında gen ifadesinde 298 farklılık belirledi. 

Macias-Muñoz, bu çalışmanın hidraların kullandığı bazı mekanizmaların evrim yoluyla aktarıldığını ve hatta insanlar da dahil olmak üzere memelilere kadar ulaşmış olabileceğini öne sürdüğünü söylüyor. Bu da ölümsüzlüğü sağlayacak mekanizmaların genlerimizde gizli olabileceği anlamına geliyor.

Ancak araştırma her ne kadar heyecan verici soruları gündeme getirse de çok daha fazla yeni çalışmanın yapılması gerekiyor. 

Independent Türkçe, Live Science, Cnet, Evrim Ağacı

Derleyen: Esra Güngör