Dünya'da 750 milyondan fazla insan elektriğe erişimden yoksun ve 2,6 milyar insan hala odun, odun kömürü ve diğer sağlıksız yakıtları kullanarak yemek pişiriyor ve ısınıyor.

Global ölçekte binalar ve bina inşaatı, bir yılda küresel enerji tüketiminin yüzde 36'sından ve enerjiyle ilgili karbon emisyonlarının yüzde 39'undan sorumlu.

Binaları aydınlatmak, soğutmak ve ısıtmak için yıllık enerji ile ilgili karbon emisyonlarının yüzde 28'ini oluşturmakta.

Isıtma ve soğutmadan kaynaklanan karbon emisyonlarını azaltmak, küresel ortalama sıcaklıkların sanayi öncesi seviyelerin 1,5 santigrat dereceden fazla yükselmesini önlemek için kritik öneme sahip olacak.

AB bina stoku yüzde 97 enerji verimli değildir ve enerji güçlendirme stratejilerinin teşvik edilmesi, enerji tüketimini ve sera gazı emisyonunu azaltmanın önemli bir yoludur.

Avrupa Birliği, binaların enerji performansını iyileştirmek için Binaların Enerji Performansı ve Enerji Verimliliği Direktiflerini yayımlamıştır.

Bir binanın enerji performansının belgelendirilmesi, bu Direktiflerin, enerji verimliliği seviyelerini artırmak ve böylece sera gazı emisyonlarını azaltmak amacıyla binalardaki enerji performansı iyileştirmelerini izlemek ve teşvik etmek için temel bir unsurdur.

Enerji platformu, enerji tüketimi, üretim ve üretkenlik potansiyelinin yanı sıra enerji güçlendirme senaryoları hakkında da bilgi verebilir.

"Sürdürülebilir Bina Standartları", bina kalitesini ve yapı bileşenlerini içeren bir enerji-çevre belgelendirme aracıdır.

Proje, biyo-mimarlık, eko-sürdürülebilirlik, çevresel konfor ve konut temalarıyla bağlantılı, tüm bina sürecine uygulanan entegre bir sistemik ve bütünsel yaklaşımdan doğmuştur.

Kavurucu sıcak hava dalgaları, rekor sıcaklar ve düşük kaliteli bina yalıtımının kombinasyonunun sağlık üzerine sonuçları oldukça ağır olmakta ve 2003 yazında İtalya'da kavurucu sıcaklardan 20 bin kişi ölmüştür.

11 Ağustos 2021 tarihinde İtalya'nın Sicilya bölgesinde rekor sıcaklık kaydedilmiş. Bunun Avrupa'nın yeni bir sıcaklık rekoru iddia edilmekte.  
 

 

2017 yılı verilerine göre İtalya'da toplam sera gazı salımı 433 milyon ton CO2eq/yıldır. Kişi başına sera gazı salım, 6,78 ton CO2eq/yıldır. 

Mevcut binaların çatıları, duvarları, zeminleri ve pencereleri gibi dış zarflarında önemli iyileştirmeler yapılmadıkça ve binalar için pasif soğutma önlemleri uygulanmadıkça, iklim değişikliği nedeniyle soğutma için enerji ihtiyaçlarının önümüzdeki yıllarda önemli miktarda artması beklenmekte.

Soğutma için enerji ihtiyacındaki bu artış, yüksek performanslı binalarda bile olacak. 

İtalya'da kışların alışık olduğumuzdan daha kısa ve yazların ise daha uzun olacağını unutmayalım.

Bu nedenle yılın büyük bir bölümünde sıcağı içeride değil dışarıda tutmaya çalışmalıyız.

Binalar, tüm karbon emisyonlarının üçte birinden fazlasını oluşturan, dünyanın en büyük enerji tüketen sektörüdür.

Binalarda enerji verimliliği önemli ve karlı çevreci bir yatırımdır.

İtalya uygulamaları

İtalya'da 2016 yılı verilerine göre toplam 32,1 milyon konut var. 

Konut tipi binalar toplam İtalya'daki bina stokunun yüzde 89'unu temsil ediyor.

İtalyanların yüzde 70'i kendi binalarında yaşamaktadırlar. 

Bir binanın yaşam döngüsünün tüm aşamaları (tasarım, inşaat, işletme ve bakımdan, yenileme ve nihai yıkıma kadar) göz önünde bulundurarak çevresel etkileri azaltmayı ve sosyal ve ekonomik değerleri en üst düzeye çıkarmayı amaçlar.

İnşaat sektörü için stratejiler ve (eylem) planları

Binaların enerji verimliliği, yerel düzeyde en önemli ve temsili kalkınma kümelerinden biridir.

İtalya'da konut tipi binalarda ısıtma, soğutma, aydınlatma ve diğerleri enerji tüketimi ortalama 153 kWh/m2/yıldır.

İtalya'da konut tipi olmayan binalarda (ticari ve kamu binaları gibi) ısıtma, soğutma, aydınlatma ve diğerleri enerji tüketimi ortalama 280 kWh/m2/yıldır.

Konut tipi binaların ve konut tipi olmayan binaların inşa yıllarına göre enerji tüketimleri Şekil 2'de verilmiştir. 

İtalya'daki birçok bina herhangi bir enerji kanunu çıkmadan, 1976 yılından önce, inşa edildi ve yaz ve kış aylarında rahatsız edici olabileceği gibi, ısıtma veya soğutma da pahalı olabilir.
 

 

Şekil 2'de görüldüğü gibi 1945'den önce inşa edilen eski ve yaşlı konut tipi binalarda ısıtma ve soğutmada aşırı enerji tüketildiği görülmekte.

2016-2019 yılları arasında inşa edilen binalarda ise ortalama 75 kWh/m2/yıl enerji tüketildiği görülmekte.

Yani yaşlı binalar yeni yapılan binalara göre yaklaşık 3,5 kat daha fazla enerji tüketmekte. 

Neredeyse sıfır enerji (nZEB) uyumlu binalar için;

1. Yapı fiziğinin temelleri,
2. Optimum güneş enerjisi kazancı,
3. Isı yalıtımı, 
4. Yüksek verimli pencereler,
5. Hava geçirmezlik,
6. Termal ısı köprülerin en aza indirilmesi,
7. Isı geri kazanımlı havalandırma,
8. Buhar ve nem hareketi,
9. Tarihi yapı dokusunun korunması,
10. Pasif konutlarda YEK/nZEB,
11. Maliyet etkinliği, 
12. Planlama ve tasarım araçları,
13. Binalarda konfor ve sağlık gereksinimleri dahil, iç hava kalitesi, 
14. Adım adım güçlendirme (yenileme) planları,
15. Enerji verimliliği ve bina yenileme politikaları,
16. Ölçülebilir sonuçlara ulaşma,
17. Paydaşları dahil etme, 

Neredeyse sıfır enerjili bina yenileme çalışmasında birincil (fosil) enerji kullanımının göstergesel sayısal bildirimi (göstergesi): konutlar için: 45 kWh/m².yıl ve konut dışı için: 60 kWh/m² yıldır.

Enerji verimliliği ile ilgili olarak İtalya, yüzde 24'e varan tasarrufla (bugüne kıyasla yaklaşık 20 Mtoe birincil enerji) yüzde 20 olan Avrupa hedefini aşmayı hedeflemekte.

Yeniden düzenlenen EPBD'yi (Direktif 2010/31/EU) uygulamak için, yürürlükteki enerji gereksinimlerinin uyarlanması beklenmekte.

Kabul süreci 2012 yılı haziran ayı sonunda reddedilmiş ve Parlamento revizyonları halen devam etmekte.

Bununla birlikte, Yeni Ulusal Enerji Stratejisi belgesinde olduğu gibi, uygulanan en son tedbirlerin (yeni enerji gereksinimleri, enerji kimlik belgesi [EPC] planı, bina tadilatı için teşvikler ve RES sistemleri, Beyaz Sertifika mekanizması) genel hedeflere ulaşmak için neredeyse yeterli olduğu, paradigmatik devrimlerin olmadığı vurgulanmakta. 

Yeni Ulusal Enerji Stratejisi'nin mevcut versiyonuna uygun olarak, İtalyan Hükümeti şunları hedeflemekte:

• Kullanılmayan (bina dahil) yüksek enerji tasarrufu potansiyelini etkileyebilecek eylemleri güçlendirmek, kontrol ve yaptırım mekanizmalarını güçlendirerek tüm bölgelerde tutarlı kılmaktır.
   
• Kamu idaresinde enerji verimliliği önlemlerinin doğrudan teşvik edilmesi için araçlar getirilmekte (iyi bilinen bütçe kısıtlamaları ve vergi indirimlerine erişimin olmaması nedeniyle, enerji tasarruflarının tüm potansiyelinden yararlanamaz),
   
• Kentsel planlama ve enerji akışlarının yenilikçi modellerini, şebeke verimliliğini, mobiliteyi ve bina stokunun yükseltilmesini sağlamak amacıyla enerji planlaması ve sürdürülebilir kentsel gelişim ile ilgili eylemleri teşvik etmektir.
   
• Yenilenebilir enerji kaynaklarının sürdürülebilir gelişimi planlarını kabul etmektir.

Yenileme yol haritalarının (veya uzun vadeli stratejilerin) geliştirilmesi ve uygulanmasıyla ilgili olarak, son yıllarda (2007 Finans Kanunu ve müteakip Finans Kanunları) konut tipi binalarının yenilenmesi için (enerji tüketiminin büyük bir bölümünü kapsayan İtalyan yapı stoğunun) ulusal bir teşvik mekanizması bulunmakta.

Yapı sahiplerine, gelir beyannamesi prosedürü dahilinde 10 yıl içinde yatırım maliyetlerinin yüzde 55'ini (maksimum limitlerle) geri alma imkanı sağlar.

İtalya Ulusal Yeni Teknolojiler, Enerji ve Sürdürülebilir Ekonomik Kalkınma Ajansı (yönetimden sorumlu) ENEA tarafından olumlu olarak değerlendirilen bu mekanizma 2013 için yenilenmiş.

EED'nin kamu merkezi binasının yüzde 3'ünü yenileme hedefiyle ilgili olarak, belirli ve iyi tanımlanmış önlemler yoktur. Bu binaların çoğunun tarihsel değeri göz önüne alındığında, etkili yenileme eylemlerinin uygulanması karmaşık olacaktır.

Bina kodları

192/2005 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, (beş iklim bölgesi için) öneren 311/2006 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile güncellenmiştir:

• Bina zarfının çeşitli opak ve saydam bileşenleri için maksimum U değerleri için revize edilmiş değerler uygulanır.
   
• Isı üretim sisteminin minimum ortalama mevsimsel ısıl verimliliği uygulanılır.
   
• Alan ısıtma için maksimum yıllık toplam birincil enerji tüketimi, S/V oranı ve HDD'nin bir fonksiyonu olarak ifade edilir ve konut tipi binalar için ısıtılmış net zemin alan olarak adlandırılır (diğer bina kullanımları için ısıtılmış net hacim).

Bu gereksinimler, yeni binalara ve 1000 metrekareden daha büyük bir taban alanına sahip binaların yenilenmesine uygulanır.

D.P.R. 24 Şubat 2009 itibarıyla, alan soğutma için maksimum yıllık toplam birincil enerji tüketimi tanıtılmıştır.

Yeni binalar ve büyük yenileme için ek gereksinimler:

• Yeni binalar ve yenileme (tadilat) için, sıcak su üretmek (DHW) için yıllık olarak tüketilen termal enerjinin en az yüzde 50'sini kapsayacak şekilde tasarlanmış bir güneş enerji tesisinin kurulması zorunlu.
• Haziran 2012'den bu yana (Dlgs n. 28/2011) termal enerji kullanımlarının yüzde 20'sini termal RES sistemleri ile karşılamak ve her 80 metrekare zemin alanı için 1 kW elektrik yenilenebilir sistem kurmak zorunlu.
• Önümüzdeki yıllarda bu gereksinimler artacak.

Enerji performansı gereksinimleri

Bina kodu gereksinimleri, birincil enerji cinsinden belirtilmiştir. Tablo 1, farklı bina türleri için minimum ve maksimum enerji tüketim değerleri göstermekte.
 

 

RED Madde 13 (4)'ün uygulanmasına yönelik tedbirler

2017'den itibaren termal enerji tüketiminin (ısıtma, sıcak su kullanımı ve soğutma) yüzde 50'i yenilenebilir kaynaklarla karşılanmalı.

Bugün bu talep yüzde 20 olup, 2014 yılı başından itibaren yüzde 35'e çıkarılmıştır.

Bu yükümlülükler, ısıtma ve soğutma dahil evsel sıcak su üretimine yönelik cihaz veya ekipmanların çalıştırılması için sadece elektrik üreten yenilenebilir enerji santralleri tarafından yerine getirilememekte.

Elektrikle ilgili olarak, bugün ile 2017 arasında 3 adımda artan bir faktörle çarpılan binanın alanına göre değişen bir yenilenebilir enerji tesis etmek gerekir:

2013 sonuna kadar zemin alanı 80 metrekare olan bina başına 1 kW, 2016 yılı sonuna kadar her 65 metrekare için 1 kW ve 2017 yılına kadar her 50 metrekare için 1 kW.

Yeni binalara ek olarak, 1000 metrekareden daha büyük yüz ölçüme sahip mevcut binalar (yıkım ve yeniden inşa tabi mevcut binalar ile birlikte) bu yükümlülüklere tabidir.

Kamu binaları için RES entegrasyon yükümlülükleri yüzde 10 artmıştır.

İtalya'daki "referans" binanın bileşenlerinin yapı fiziği özellikleri iklim bölgelerine bağlıdır.

Isı geçirgenlik değerleri zaten termal köprülerin etkilerini dikkate almakta.

Bu değerler kamu binaları için 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren ve diğer tüm binalar için 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren zorunlu kabul edilmiştir.

İtalya 6 iklim bölgesine ayrılmıştır. İklim bölgelerine duvarların, zeminleri, çatıların ve pencelerien ısı geçerigenlik, U, değerleri belirlenmiş ve Tablo 2'de verilmiştir.
 

 

Yeni yapılacak binalarda ve mevcut binaların derin yenilenmesinde Tablo 2'de verilen ısı geçirgenlik, U, değerleri uygulanmakta. 

AB, fit for 55 çerçevesinde, 2030 yılına kadar yüzde 55'lik sera gazı emisyon azaltma hedefi belirlerken, Aralık 2019'da yayımlanan son ulusal enerji planında İtalya, 2030 yılına kadar sera gazı salımını, 1990 yılı değerlerine göre en az yüzde 60 azaltmayı planlamakta. 

İtalya'da 2014-2019 yılları arasında enerji tüketimi, yüzde 2,64 oranında azalmıştır.  

Enerji Kimlik Belgeleri (EKB), evlerin ve işyerlerinin enerji performansını, tüketilen enerji miktarını ve bunlara bağlı maliyetleri, binanın enerji performansını iyileştirmek için yapılacak müdahaleleri değerlendirmek için önemli bir araçtır.

Hedef değerler yeni binalar ve derin yenilecek binalar içinde geçerli. 

Enerji kimlik belgesi hesaplamasında;

• Yazın soğutmada,
• Kışın ısıtmada,
• Sıcak su üretmede,
• Aydınlatmada,

tüketilen enerji dikkate alınarak binada metrekare zemin alan başına yıllık enerji tüketim miktarı kWh cinsinden hesaplanır. 

Benzer şekilde ısıtmada, soğutmada, sıcak su üretiminde ve aydınlatmada tüketilen enerji miktarı dikkate alınarak sera gazı CO2eq değeri hesaplanır. 

Bir ev "A", "B" ve "C" sınıflarına girdiğinde düşük tüketim olarak kabul edilir. Özellikle pasif ev, enerji ihtiyacı yıllık 15 kWh/m²'nin altında olan bir ev olarak tanımlanmakta.

Enerji sertifikasyonu, binaların enerji tüketimini ölçmeyi ve bunları azaltmak için müdahaleler önermeyi amaçlamakta. İtalya'da mevcut yaşlı bina stokunun çoğu maalesef "G" sınıfına giriyor.

"G" sınıfı bir evin yakıt olarak ne kadar tükettiğini anlamak için, 1 metreküp metanın yaklaşık 10 kWh'ye (9,9 kWh) eşdeğer olduğu kabul edilir.

Bu noktada dönüşüm kolay, yani bir binanın 180 kWh/m².yıl ihtiyacı varsa 18 litre/m².yıl dizel tükettiği anlamına gelmektedir.

15 kWh/m².yıl talebi olan bir pasif ev, 1,5 litre/m².yıl dizel fosil yakıt tüketecektir.
 

 

Not:

PASİF EV:
<15 kWh/m2/yıl = <1.5 litre dizel/m2.yıl

Enerji sınıfı A:
 <30 kWh/m2/yıl = <3 litre dizel/m2.yıl

B Enerji sınıfı:
31-50 kWh/m2/yıl = 3,1-5 litre dizel/m2.yıl

Enerji sınıfı C:
51-70 kWh/m2/yıl = 5,1-7 litre dizel/m2.yıl

Enerji sınıfı D:
71-90 kWh/m2/yıl = 7,1- 9 litre dizel/m2.yıl

Enerji sınıfı E:
91-120 kWh/m2/yıl = 9,1-12 litre dizel/m2.yıl

Enerji sınıfı F:
121 arası -160 kWh/m2/yıl = 12,1-16 litre dizel/m2.yıl

Enerji sınıfı G:
> 160 kWh/m2/yıl => 16 litre dizel/m2.yıl

Enerji sertifikasyonu, enerji verimliliği ile ilgili hedeflerin karşılanması için temel bir araçtır ve EKB ile elde edilen bilgilerin sürekli izlenmesi, yeniden geliştirilmesi, hizmetler ve enerji politikaları açısından stratejik planlamanın geliştirilmesine imkan sağlar.

Enerji kimlik belgesi, insanlar yeni konut satın alırken, kiralarken ve yenileme çalışması yaparken birim alanda yılda tüketilen enerji miktarını (ısıtma, soğutma, sıcak su üretimi, aydınlatma) bilmesini sağlar ve aylık olarak ödeyeceği enerji miktarını hesaplamasına yardımcı olur.  

Binanın enerji kalitesini ve işletme maliyetini gösterir. 

Yeni bina ve mevcut binalarda derin yenileme yapan firma, enerji kimlik belgesinde tespit edilmiş enerji tüketimini garanti etmek zorunda. Güvenirlilik ve gerçeklilik esastır. 

İtalyan İnşaat Şirketleri Birliği, ANCE tarafından yapılan ekonomik modelleme, yeni planın inşaat işlerinde 6 milyar avroluk iş üreteceğini ve İtalya genelinde 21 milyar euroluk toplam ekonomik faydadan yararlanacağını, bu süreçte 100 bin yeni iş alanı oluşturacağını ve milyonlarca insanın yaşam koşullarını iyileştireceğini belirtiyor. 

İtalya'da bazı Üniversiteler akıllı bir aydınlatma sistemi geçmişlerdir. Yaklaşık 33 bin uzaktan kumandalı LED ışık, 96 binayı aydınlatıyor.

Bu, CO2 emisyonlarını azaltır. Işıklar ayrıca hareket dedektörleri kullanır ve binaların veya odaların içinde ihtiyaç duyacak kimse olmadığı zaman kapanır, böylece enerji tasarrufu sağlanır.

Son yıllarda İtalya hükümeti, bina yenilenmesi dahil enerji geliştirme eylemlerini teşvik etmek için yakın zamanda yüzde 110 Superbonus'un vergi indirimi mekanizması gibi binaların enerji verimliliği oranını hızlandırabilecek ve artıracak bir dizi teşvik aracı ve düzenleyici önlemi uygulamaya koydu. Isı yalıtımı yapılması ve mevcut ısıtma sistemlerinin iyileştirilmesi gibi.

Ulusal Bina İnşaatı Birliği, 21 milyar avroluk (2023 yılına kadar yatırılan 7 milyar avroya karşı) olumlu bir dökülme etkisi öngörmektedir.
Şehirde yalıtılmış ve enerji kimlik belgesi almış binaların haritalanması yapılmakta.  
 

Konut tipi binalarda enerji verimliliği: daha fazla enerji verimli hale getirmek için konut binalarının büyük ölçekli yenilenmesinin finansmanı 12,1 milyar euro.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.