6 soruda Gine darbesi: Afrika ülkesinde neler oluyor?

İlk demokratik seçimde iktidar olan Cumhurbaşkanı Condé'yi deviren Albay Doumbouya, Fransa'da aldığı askeri eğitimle biliniyor

Gine'nin başkenti Konakri'de halk, darbe yapan askerleri sevinçle karşıladı (Reuters)

Batı Afrika ülkesi Gine'de Özel Kuvvetler Birlikleri, Cumhurbaşkanı Alpha Condé'yi pazar günü devirerek yönetime el koydu.

Bunun ardından Condé'nin askerler tarafından alıkonulduğu görüntüler dünya gündemini sarstı. Özel Kuvvetler Birlikleri'nin başındaki Albay Mamady Doumbouya, ülkedeki siyasi ve ekonomik durum nedeniyle yönetime el koyduklarını söyledi.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

ABD'nin saygın gazetelerinden Washington Post (WP) 1958'de Fransa'dan bağımsızlığını kazandıktan sonraki ilk demokratik seçimde 11 yıl önce iktidara gelen Condé'yi deviren darbeyle ilgili bilinenleri derledi.

Gine'deki darbe nasıl gelişti?

Başkent Konakri'de Özel Kuvvetler Birlikleri'nin 5 Eylül'de şehre girmesiyle Condé'ye bağlı askerlerle darbeciler arasında saatlerce süren silahlı çatışmalar yaşandı. İlerleyişini sürdüren cuntacılar ana yolları kapatarak Condé'yi yakaladı.

Darbeyi yöneten Albay Doumbouya, omuzlarına aldığı Gine bayrağıyla devlet televizyonuna çıkarak anayasayı, hükümeti ve kurumları feshettiklerini; en kısa sürede halkın da katılımıyla yeni bir anayasa hazırlayacaklarını kaydetti.

Hava ve kara sınırlarının kapatıldığını kaydeden Doumbouya, gücü "tek adamdan" yaklaşık 13 milyon Gineliye aktaracak bir geçiş hükümeti kurmaya odaklandıklarını söyledi:

Eylemimiz bir darbe değil. Bu sadece halkın temel insani ihtiyaçlarının karşılanabileceği bir ortamda yaşamak istemeye dair meşru arzusunun bir yansıması.

Albay, Condé yönetimini halkın haklarını çiğnemekle, demokratik ilkelere uymamakla, kamu idaresinin siyasallaşmasıyla, kötü ekonomiyle ve yolsuzlukla suçladı.

Doumbouya, yeni anayasanın Ulusal Birlik ve Kalkınma Komitesi (Comite National du Rassemblement et du Developpement) adlı cuntanın himayesinde hazırlanacağını söyledi.

Öte yandan çatışmalarda ölenlerin sayısı belirsizliğini koruyor. Yerel basın, her iki tarafta da büyük zayiat olduğunu bildirdi.

Albay Doumbouya kimdir?

Özel Kuvvetler Birlikleri'nin başındaki Doumbouya, Fransa'da aldığı askeri eğitimle biliniyor. 15 yıllık askeri kariyerinde Afganistan, Fildişi Sahili, Orta Afrika Cumhuriyeti'nde çeşitli operasyonlarda yer alan Albay, İsrail, Birleşik Krallık ve Gine'de de yakın koruma eğitimlerine katıldı.

 

 

Doumbouya, ABD'nin Afrika Komutanlığı'nda Fransa ve ABD askerleri tarafından da eğitildi.

Gine'de şimdi ne olacak?

WP, Condé'ye sadık askerlerin Ulusal Birlik ve Kalkınma Komitesi'ne karşı harekete geçmesi halinde işlerin değişebileceğini bildirdi. Darbe yapan liderler, yetkililerin başkent Konakri'de dün düzenlenen toplantıya katılmamasını "başkaldırı" olarak görüleceğini açıkladı.

Peki darbenin önemi ne?

Haberde, Gine'deki siyasi istikrarın hem bölgesel hem de küresel ekonomide sonuçları olacağı yazıldı. Zira dünyanın en büyük alüminyum hammaddesi boksit yataklarına sahip olan ülkede, darbenin ardından alüminyum fiyatları 10 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Gine'deki tedarikin kesilmesi, dünya genelinde bu fiyatların daha da yükselmesi anlamına geliyor.

Alpha Condé'ye ne oldu?

Doumbouya, Condé'nin güvende olduğunu ancak konumunun açıklanamayacağını öne sürdü.  Sosyal medyada paylaşılan bir diğer videodaysa Condé'nin askerlerle beraber bir odada fazlasıyla bitkin halde oturduğu görüldü.
 


2010'da iktidara gelen Condé, onlarca yıl süren otoriter yönetim anlayışını kırma ve doğal kaynakları halk için kullanma sözü vermişti. Daha önceki açıklamalarda anayasaya dokunmayacağını sık sık ifade eden Condé, Mart 2020'de iki dönem kısıtlamasının yer aldığı anayasa maddesini değiştirerek ekimdeki seçimlerde  82 yaşında 3'üncü kez cumhurbaşkanı seçilmişti.

Muhalefet, bu süreçte Condé'nin adaylığına karşı düzenlenen sokak gösterilerinde 90'dan fazla kişinin öldüğünü duyurmuştu.

Condé karşıtları ayrıca cumhurbaşkanının, koronavirüsü kullanarak ifade özgürlüğünü kısıtladığını öne sürmüştü.

Darbeye ne tepkiler geldi?

WP, başkent Konakri'de neşenin eleştirileri gölgede bıraktığını bildirdi. Zira sosyal medyada yayımlanan videolarda, balkonlarında sevinçle tezahürat yapan insanları görüldü. Bir sivil toplum örgütü, siyasi mahkumların serbest bırakılmasını kutlamak için miting düzenledi.

Ancak haberde, Gine'nin komşularının ve bölgede ekonomik ve siyasi çıkarları olan yabancı güçlerin darbeyi kınadığı ve Condé'nin serbest bırakılmasını istediğine dikkat çekildi.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price darbeyi kınayarak "Bu olaylar, ABD'nin ve Gine'nin diğer uluslararası ortaklarının, ülkenin ulusal birlik ve Gine halkına aydınlık bir gelecek yönünde ilerlemesi için verdiği desteğin kapasitesini sınırlandıracaktır" diye konuştu.

Ülkedeki gelişmeleri çok yakından takip ettiğini söyleyen Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres de Condé'nin derhal serbest bırakılmasını istedi.

Afrika Birliği, Cumhurbaşkanı Condé'nin serbest bırakılması çağrısı yaparken Afrika Birliği Barış ve Güvenlik Konseyi acil toplantıya çağrıldı.

Fransa Dışişleri Bakanlığı, anayasal düzene geri dönülmesini istedi:

Fransa, Afrikalı ve uluslararası müttefikleriyle yakın temas halinde.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de hukukun üstünlüğüne ve barışa saygı duyulması çağrısı yaptı.

 

Independent Türkçe, Washington Post, AA, DW Türkçe

Derleyen: Uğurcan Yıldız

DAHA FAZLA HABER OKU