Taliban, Afganistan'ı ele geçirdi, peki kontrolü elinde tutabilir mi?

Borzou Daragahi yazdı: Ülkeler arası bir "göz" ağı Taliban'ın Afgan hükümetini devirmesine yardımcı oldu fakat IŞİD-K gibi isyancılar farklı bir olasılık

Kabil havalimanının dışında nöbet tutan Taliban savaşçıları (AP)

Başka herkes için o, Baglan'dan Mezar-ı Şerif'e giden karayolu boyunca yaklaşık 20 senelik bir Toyota Corolla'yı süren sıradan, orta yaşlı bir Afgan adamdı.

Fakat 2019'da, o gün yolu izleyen Taliban gözcüleri ve casusları için özel biriydi. Onun Kabil hükümetinin istihbarat kolu Afgan Ulusal Güvenlik Müdürlüğü'nün kıdemli bir memuru olduğunu bir şekilde biliyorlardı.

Puli Humri yakınlarında onu vuran roket güdümlü el bombası sanki birdenbire ortaya çıkmış gibiydi. Bunu bir kurşun yağmuru izledi. Ölü adamın şu anda Türkiye'de sürgünde olan oğlunun verdiği beyanata göre, adamın kalıntıları dakikalar sonra Taliban'ın ilgilenmediği Afgan ordusuna bağlı bir erat konvoyu tarafından keşfedildi.

21 yaşındaki genç, "O zamanlar ben bile onun ne iş yaptığını bilmiyordum" diyor.

Ama Taliban biliyordu.

İstihbarat, Taliban'ın Afgan hükümeti ve onu destekleyen uluslararası koalisyon karşısındaki zaferinin en önemli unsurlarından biri oldu. Taliban'ın Afgan güvenlik güçlerine sızması ve hem uluslararası hem de yerel birliklerin gözetlemesi, 20 yıl süren karmaşık yıpratma savaşında gücünü kaybeden fakat büyük çaba sarf ederek bu ay yeniden direksiyona geçen örgüte avantaj sağladı.

Fakat geçen hafta Kabil havalimanındaki bombalı saldırının gösterdiği gibi, eğer Taliban kontrolü elinde tutmayı ve meşruiyet kazanmayı umuyorsa, istihbarat operasyonlarını hızla IŞİD-K ve kendisiyle çatışan diğer militan gruplara odaklaması gerekiyor.

Taliban için kendisi gibi yapılanan bir isyancı gruba sızmak ve onu ezmek, henüz devirdiği hükümetten daha zor olabilir. Afganistan'daki gibi hükümetlerin isyancıların yararlanabileceği kuralları ve bürokratik normları vardır. Hükümetler nepotizme karşı çıkar ve işe alım yaparken geniş bir ağ oluşturarak isyancıların kurumlara sızmasına ve kurumları sabote etmesine olanak sağlar. Çifte sadakat suçlamalarının kanıtlarla desteklenmesi ve şüphelilere yasal süreç tanınması gerekir.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Ancak isyancı gruplar bu tür kurallarla bağlı değildir. Alım yaparken daha katı güvenlik incelemesi prosedürleri kullanabilirler. Yeni katılanlar ve güvenilir ajanlar arasında kan bağları olması bir avantajdır. Suçlanan hainlere kendini savunma fırsatı tanınmasına gerek yoktur. Herhangi bir sızma şüphelisi hızla idam edilebilir.

Hükümetler, farklı kuruluşlar arasında ve diğer ulusların yetkilileri ve bürokrasileriyle işbirliğinin onları daha etkili kıldığı karmaşık kurumlardan oluşur. Fakat bu bir düşman tarafından kullanılabilecek sızıntı, yanlış iletişim veya gecikme olasılığını da artırır.

Taliban veya IŞİD gibi isyancı gruplar farklı zorluklarla yüzleşir. Elektronik haberleşmenin üstün güçler tarafından ihlal edilmesinden korktuklarından, birbirlerine istihbarat iletmek için genellikle yüz yüze etkileşime bel bağlarlar. Bu yöntem elbette daha yavaştır ama daha güvenlidir.

Artık Taliban iktidara olduğuna göre, perşembe günü havalimanına yaptığı yıkıcı saldırıyla yeni oluşmaya başlayan hükümete karşı topyekün bir savaşın sinyalini veren IŞİD'i savuşturmak için vitesi çarpıcı şekilde değiştirmesi ve eski yöntemlerini terk etmesi gerekecek.

Taliban temsilcisi Suhail Shaheen, grubun resmi adını kullanarak attığı tweet'te, "İslam Emirliği, ABD kuvvetlerinin güvenlikten sorumlu olduğu bir bölgede meydana gelen, Kabil havalimanındaki sivillere yönelik bombalı saldırıyı şiddetle kınıyor" dedi.

İslam Emirliği, halkının güvenliğine ve korunmasına çok dikkat ediyor ve kötücül gruplar kesin biçimde durdurulacak.

Yıllar önce Afganistan'a yaptığım bir haber gezisinde, bir kaynak bana Taliban'ın istihbarat operasyonlarında kulakların gözlerden daha değerli olduğunu söylemişti ama bu tartışmaya açık. Grubun ulusun her yerine dağılmış ve onlara birlik hareketleri, personel sayıları ve silahlar hakkında ham istihbarat sağlayan muhbirleri var. Fakat Taliban, haberleşmeyle uğraşmadan, silahların ne yapabileceğini veya sayıların ne anlama geldiğini anlama yeteneğinden yoksundu.

Son birkaç yılda, Taliban'ın istihbarat nüfuzu, askeri konvoylara ve Mezar-ı Şerif'e giden o istihbarat görevlisi gibi hükümet yetkililerinin hareketlerine yönelik başarılı saldırılara olanak sağladı.

Tüm kabiliyetlerine rağmen, ABD istihbarat teşkilatları da Afganistan Devlet Başkanı Eşref Gani'nin hükümetinin hızlı çöküşünü tahmin edemedi. Ve görünüşe göre Amerikalılar, Kabil'e olası bir saldırının yakın olduğu konusunda gevezelik etmiş olsalar da Taliban'ın nerede ve ne zaman saldıracağını hâlâ bilmiyordu. ABD, Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'na düzenlenen IŞİD'in üstlendiği saldırıda 13 askeri personelini kaybetti.

Fakat kaosta, Taliban'ın göz ağı biraz daha iyi çalıştı. Grup, kendilerinin de koruduğu havalimanına yapılan saldırıyı öngöremedi ve bombalamada hem 28 savaşçısını hem de Afganistan'a güvenlik ve düzen getireceklerine dair inanılırlıklarının muazzam kısmını kaybetti.

Afganistan'ın etnik Peştun çoğunluğunun desteğinden yararlanan Taliban, ülkeyi ajanlarla donatmıştı.

Bir Afgan kaynağı, "Taliban iki yıldan beri Kabil ve çevresinde bir ağ kurdu" dedi.

Hangi ailelerin kimin için ve nerelerde çalıştığını biliyorlar.

Böyle bir istihbarat yeteneği, bir hükümeti devirmede etkili olabilir ancak isyancıları bulmak ve saldırıları önlemek için farklı araçlar gereklidir.

Taliban'ın Kabil'i ele geçirmesinden sonra, Afgan bir adam yerel bir polis karakolunu ziyaret etti ancak artık yetkili kişinin bir beyaz eşya tamirhanesinde çalışan sessiz bir mahalleli olduğunu gördü. Bu adam, başından beri gizli bir düşük rütbeli Taliban komutanıydı.

Artık kontrol onda olduğuna göre, tetikte olacak olan ve alçakgönüllü dükkan sahibinin veya bir yan sokakta çalışıp didinen işçinin gizlice ona zarar vermeye çalışan bir isyancı olup olmadığını merak edecek kişi o olacaktır.



https://www.independent.co.uk/independentpremium/voices

Independent Türkçe için çeviren: Onur Bayrakçeken

Bu makale kaynağından aslına sadık kalınarak çevrilmiştir. İfade edilen görüşler Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU