Kamuda birden fazla görevlendirme ve "çift maaş" uygulaması ile ilgili yasa ne diyor?

Üst düzey görevlerde bulunan bürokratların, mevcut görevlerinin yanında farklı kamu kurumlarının yönetim kurullarında bulunması bir süredir kamuoyunca tepkiye neden oluyor. Ancak yasa, bu görevlendirmeleri mümkün kılıyor

Fotoğraf: AA

Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre bir güreşçi olmanız bir bankanın yönetim kurulunda olmanıza, emniyet genel müdürlüğü yapmanız PTT'nin yönetiminde olmanıza engel değil. 

Yani, sosyal medyada da sık sık eleştirildiği gibi, bir kişinin birden fazla kurumda görev alıp, çift ve daha fazla ücret alması mümkün. 

Ancak bu ücretler her zaman, bildiğimiz "maaş" şeklinde olmuyor.

Ne şekilde olduğu detayına inmeden önce yasanın ne dediğine bakalım… 

Cumhurbaşkanı "En fazla bir ilave görev verilecek" demişti 

2011 tarihli 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye göre: 
 

Memurlar ve diğer kamu görevlilerinden, kurum ve kuruluşların yönetim kurulu, denetim kurulu, tasfiye kurulu, danışma kurulu üyelikleri ve komisyon, heyet, komite ile benzeri organlarda görev alanlara, kurum içi ve kurum dışı ayrımı yapılmaksızın bu görevlerinden sadece biri için ücret ödenebilir. 


Bu maddenin uygulanmasında oluşacak tereddütleri gidermeye Maliye Bakanlığı yetkili.

Konuyla ilgili son açıklama ise Mart 2021'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından duyurulan Ekonomi Reform Paketi'yle geldi. 

Açıklamada, "Kamu görevlileri, kadrolarına bağlı pozisyonları dışında, en fazla bir kurumun yönetim veya denetim kurullarında görev alabileceklerdir" denildi. 

Ancak bu açıklama henüz yasalaşmadı. İlgili düzenlemelerin tamamlanması için verilen son tarih 30 Haziran 2021.

Düzenlemelerden sorumlu kurum ise Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı. 

Bunun yanı sıra "Üst düzey kamu görevlerine atanmada aranan mesleki tecrübe şartları güçlendirilecektir" diyen Ekonomi Reform Paketi, bu konuyla ilgili düzenlemelerin de 31 Aralık 2021'de tamamlanmasını öngörüyor. 
 

business
Fotoğraf: Unsplash.com/@huntersrace​​​​​​​


Bir kişinin sigortası birden fazla şirkette başlatılabiliyor 

İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Kaya'nın açıklamasına göre bir kişi, birden fazla sigortalı olarak çalışabiliyor.

Hatta şirketlerin yönetim kurullarına da girebiliyor, birden fazla maaş da alabiliyor.

A kişisini düşünelim… 

Bu kişi, X, Y ve Z şirketlerine danışmanlık yapıyor olsun. Üç şirket de A adlı kişinin sigortasını başlatabiliyor. 

Özgür Kaya'nın açıklamasına göre Sosyal Güvenlik Kurumu, prim hesaplamasını, (kişi üç şirkette çalıştı diye) "90 gün üzerinden" değil yine 30 gün üzerinden yapıyor. 

Bir de "huzur hakkı" denilen bir ödeme var. Bir kişiye huzur hakkı veriliyorsa, sigorta primi ödenmiyor. 

Huzur hakkı nedir?

Türk Dil Kurumu (TDK), huzur hakkını şöyle açıklıyor: Belli bir konuyu görüşmek için toplanan bir kurulun üyelerine ödenen para, hakkı huzur. 

Yargıtay 11'inci Hukuk Dairesi'nin 10 Mayıs 2010 tarihli kararında huzur hakkı "O dönemde çalışan yöneticilerin harcadıkları emek ve mesailerine karşılık, genel kurul kararları ile belirlenen ve yöneticilere genellikle aylık olarak ödenmesi kararlaştırılan bir meblağ" şeklinde açıklanıyor. 

Bağımsız Denetçiler Cumhur İnan Bilen ve Selin Güler'in 2019'da yayımlanan "Tüm Yönleriyle Huzur Hakkı" adlı makalede şirket sahiplerinin ya da yönetim kurulu üyelerinin yüklendikleri sorumluluklar, şirket için aldıkları riskler, verdikleri hizmetler, yönetim kurulu toplantılarına katılmaları karşılığı ücret dışı ödemeler de yapıldığından bahsediliyor. 

Bunlardan ilki kâr payı dağıtımı. İkincisi ise huzur hakkı ödemesi.
 Huzur hakkının şirket kârı ile herhangi bir ilgisi yok. Şirket zarar etse bile yönetim kurulu üyelerine huzur hakkı ödemesi yapılıyor. 

"Huzur hakkının limiti yok, genel kurul belirliyor"

"Örneğin bir holdingin yönetim kurulunda danışman. Bu kişiye ‘huzur hakkı' denilen bir ücret belirleniyor" diyen Özgür Kaya'nın açıklamasına göre huzur hakkının bir limiti yok. Ne ödeme yapılacağı yönetim kurulunun takdirine kalmış. 

"Huzur hakkı ve yönetim kurulu üyelikleri aylıklarının belirlenmesi, tamamen o şirketin o yıl için ayırmış olduğu bütçeyle alakalı" diyor SGK uzmanı Kaya ve ekliyor: 

Kademe, derecelendirme, yaptığı işe göre, performansına göre ücret skalası ne özelde ne devlette düzgün işleyen bir sistem. 

Huzur hakkında ise genel kurul,  "Biz 2021'de huzur hakkı olarak 500 bin lira dağıtacağız diyor". Kurul'da 10 kişi varsa, 500 bin lira 10'a bölünebiliyor. 

 

Ekran Resmi 2021-06-14 08.47.24.png
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Kaya/ Fotoğraf: Beyaz TV


"Özel sektör genelde huzur hakkını tercih eder, çünkü sigorta prim ödemesi yok" 

Independent Türkçe'ye konuşan Özgür Kaya'nın açıklamasına göre özel sektör, daha çok huzur hakkını tercih ediyor: 
 

Çünkü yönetim kuruluna alınacak kişi yaşlı veya emeklidir. Sigorta primi ödememek için huzur hakkı veriliyor. Ya da hem düşük bir maaş hem de huzur hakkı veriliyor. 


Ne zaman huzur hakkı ne zaman maaş? 

Kamudaki işleyiş ile ilgili örnek veren Özgür Kaya, Tarım ve Orman Bakanlığı'nda görevli bir bakan yardımcısı, daire başkanı, genel müdür gibi üst düzey yöneticinin aynı zamanda Toprak Mahsulleri Ofisi'nin (TMO) yönetim kurulunda görev yapabileceğini söylüyor. 

Kişi birbiriyle bağlantılı iki kurumda görev yaptığı için kendisine bir maaş veriliyor. Sigorta primi bir görev üzerinden yatırılıyor. 

Kaya'nın açıklamasına göre bu kişiye ayrıca huzur hakkı da verilebiliyor. Bu, genel kurulun kararına bağlı. 

Bu kişi, hem Tarım ve Orman Bakanlığı hem PTT yönetim kurulu gibi bağlantısız kurumlarda görev yaparsa huzur hakkı yerine maaş da alabiliyor. 

Yani Bakanlık'tan gelen maaşının yanı sıra, PTT Yönetim Kurulu kendisine, huzur hakkı yerine maaş vermeyi de tercih edebilir. Yasaya göre hem huzur hakkı hem ikinci bir maaş alamıyor. 

"Genelge, kanunun çözümüdür" 

İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Kaya, Ekonomi Reform Paketi'nde yer alan, "Kamu görevlileri, kadrolarına bağlı pozisyonları dışında, en fazla bir kurumun yönetim veya denetim kurullarında görev alabileceklerdir" maddesini de yorumladı. 

Kaya'nın açıklamasına göre durumu vatandaşa anlatmak için öncelikle kararın yasalaşması, ardından alt genelgesi çıkması gerek. 

"Bizim dilimizde ‘Genelge, kanunun çözümüdür'" diyen Kaya, kanunun detaylarının, alt çözümlemelerinin genelgeler ile geldiğini hatırlatıyor. 

"Özel sektörle kıyaslayınca, kamu kurumlarında daha fazla ortaya çıkan bir durum" 

Enflasyon Araştırma Grubu (ENAGrup) Başkanı Prof. Dr. Veysel Ulusoy, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda ücret seviyesini belirleyen en önemli faktörün verimlilik, ücretin ölçüsünün ise "saat" ya da "ay" olduğunu hatırlatarak şu soruyu yöneltti: 

"Çift ya da üç maaş alanların verimleri ve çalışma süreleri nasıl ölçülüyor?" 
 


Ulusoy, Independent Türkçe'ye yaptığı açıklamada üst kademelerde görev alan bürokratlara başka görevler atanmasının hiçbir akılcı temele oturmadığını söyledi. 

Ekonomi profesörüne göre kamu kurum ve yan kuruluşlarında bu tür uygulamalar tamamen yönetim anlayışının bir ürünü. 

"Verimlilik, işe ayrılan zaman dilimi ve kârlılık" gibi nedenlerle özel sektörde birden fazla görev dağılımının doğal sayıldığını söyleyen Prof. Dr. Veysel Ulusoy, "Bu durum, kamu malı üreten kurumlarda daha fazla ortaya çıkması ayrıca vurgulanması gereken bir durum" diye konuştu. 

"Liyakata bağlı olmadan belirli bir kesime kaynak yaratmak…" 

Hatta Ulusoy'a göre kamuda birden fazla yerde görevlendirmenin yasa ya da yönetmelikle düzenlenmesi başlı başına akıldışı bir uygulama. 
 

Veysel Ulusoy DW
Enflasyon Araştırma Grubu Başkanı Prof. Dr. Veysel Ulusoy/ Fotoğraf: DW


"Birden fazla ücret alınması zaten ahlaki bir durum" diyen Ulusoy, Independent Türkçe'ye şu değerlendirmeyi yaptı: 
 

Karşılıksız bir kazanım, kayırılmış kesimlere halkın cebinden vergilerinden pay aktarılmasıdır. 

Topluma geri dönmesi gereken hizmet yerine, çalışmadan, liyakata bağlı olmadan belirli bir kesime kaynak yaratmak ve bağlılıklarını kuvvetlendirme amaçlı uygulamalardır.


"Birden fazla görevlendirme hep vardı" 


Kamu çalışanlarını birden fazla yerde görevlendirme uygulamasının 80'ler, 90'lar da dahil her zaman var olduğunu belirten Veysel Ulusoy, şöyle devam etti: 
 

Dağıtılan bedelin zaman zaman farklılıklar oluşturduğu gözlemlense de her zaman var olan bir yaklaşımdı.

Çoğu zaman kamu iktisadi kurumları ve iktisadi devlet teşekküllerinin içerisinde vücut bulan bir durumdu. Anlaşılan, günümüzde hacim oldukça genişlemiş gibi.


"Mutfaktaki yangınla birlikte daha çok su üzerine çıktı"

Peki tepkilere rağmen farklı yerlerde görevlendirmeler neden devam ediyor?

ENAGrup Başkanı Ulusoy'a göre daha önce de var olan bir durum, son dönemde artan ekonomik zayıflıkla beraber, daha büyük bir tepki olarak öne çıkıyor. 


"Suların durgun aktığı, gelir seviyesinin yükseldiği bir dönemde halk çoğu zaman bunu göz ardı etti diye düşünüyorum" ifadelerini kullanan Ulusoy, "Mutfaktaki yangınla beraber bunları aynı anda değerlendirdiğimizde tepkinin nedenini de anlamış oluruz" diyor. 

Kim hangi görevde? 

Birden fazla kamu kuruluşunda görev yapan bazı isimler şu şekilde: 

- PTT Yönetim Kurulu Başkanı Mükremin Kara aynı zamanda Ulaşım Emniyeti İnceleme Merkezi Başkanlığı'nı yürütüyor. 

- Temmuz 2019'dan bu yana Emniyet Genel Müdürlüğü görevini yürüten Mehmet Aktaş, Nisan 2021'den bu yana PTT Yönetim Kurulu Üyesi.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

- Ekim 2019'da PTT Yönetim Kurulu'na girmesi oldukça tartışma yaratan diğer bir isim ise Ömer Fatih Sayan'dı. Zira kendisi, Eski Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya'nın kardeşi. 

PTT Yönetim Kurulu'ndayken de hâlâ devam eden Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcılığı ve Türk Telekom Yönetim Kurulu Başkanlığı görevindeydi. 


- Prof. Dr. Fahrettin Altun, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı ve Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Üyeliğini birlikte yürütüyor.

Türk Hava Yolları'nda Bağımsız Yönetim Kurulu Üyeliği ve TÜRGEV'de Yönetim Kurulu Başkanlığı yapan, Farhrettin Altun'un eşi Dr. Fatmanur Altun, THY'deki görevi ile ilgili 20 bin liralık bir ücreti olduğunu ancak bu görevden "kamu namına" feragat ettiğini söylemişti. 

- Borsa İstanbul'un Yönetim Kurulu Başkanı ise Prof. Dr. Erişah Arıcan ise Yönetim Kurulu (YK) Başkanlığı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından yürütülen Varlık Fonu'nun YK Başkan Vekili. 

- Yine Varlık Fonu'nun yönetim kurulu üyelerinden Alpaslan Çakar, Mart 2021'de Hüseyin Aydın'ın yerine Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü'ne getirilmişti. 

- Yüzde 36 hissesi Varlık Fonu'nda olan Vakıfbank'ın Yönetim Kurulu Başkan Vekili Dr. Cemil Ertem, yıllardır Cumhurbaşkanlığı Baş Danışmanlık görevini de yürütüyor. 

- Vakıfbank'ın bir diğer Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Adnan Ertem, aynı zamanda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bakan Yardımcısı. 

- Mehmet Emin Baysa ise hem Cumhurbaşkanlığı'nın Devlet Denetleme Kurulu'nun hem de Vakıfbank Denetim Kurulu Üyesi. 

- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Bakan Yardımcısı Mücahit Demirtaş aynı zamanda İLBANK Yönetim Kurulu Üyeleri arasında. 

- Bakanlık Yardımcılığı yapan diğer bir isim Hasan Suver de İLBANK Yönetim Kurulu Üyesi. Bankanın Yönetim Kurulu Üyelerinden Rahmi Metin, 2019'dan bu yana Rize Belediye Başkanı. 

- Yüzde 75 hissesi Varlık Fonu'nda bulunan Halkbank'ın yönetim kurulu üyelerinden Meltem Taylan Aydın aynı zamanda Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Ekonomi Politikaları Kurulu Üyesi. Aydın gibi Maksut Serim de hem Cumhurbaşkanı Başdanışmanı hem de Halkbank yönetiminde. 

- Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Başkanı Ebubekir Şahin de 12 Haziran 2020'den bu yana Türkiye Halk Bankası AŞ Yönetim Kurulu Üyesi. 

- Halkbank'ın yönetim kurulunun diğer bir üyesi Sezai Uçarmak, aynı zamanda Ticaret Bakan Yardımcısı. 

- Polis Akademisi Başkanı Prof. Dr. Yılmaz Çolak, Haziran 2017'de Halkbank Denetim Kurulu Üyesi oldu. 

- Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem Yüce, Varlık Fonu himayesine girmesinden bu yana zarar açıklayan ÇAYKUR'da yönetim kurulunda. 

- Ağustos 2014 tarihinden bu yana Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı görevini yürüten Yiğit Bulut, Türk Telekom'da Bağımsız Yönetim Kurulu Üyesi. 

- PTT'nin eski yönetim kurulu başkanı Enver İşkurt, aynı zamanda Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcılığı'nda. Aynı zamanda Türk Telekom'un yönetim kurulunda. 

- Selim Dursun da Enver İşkurt gibi hem Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı hem Türk Telekom (Bağımsız) Yönetim Kurulu Üyesi. 

- Türk Telekom'un Bağımsız Yönetim Kurulu Üyelerinden bir diğeri ise Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Dr. Nureddin Nebati. 

- Son olarak TRT Genel Müdürü İbrahim Eren, haziran başındaki Meclis KİT Komisyonu'nda milletvekillerinin birden fazla görevinin olduğunun sorulması üzerine Eren, "Maaş meselesine açıklık getireyim. TRT'den 15 bin civarı maaş alıyorum, TÜRKSAT Yönetim Kurulu üyeliğinden de 14 bin 500 civarı bir maaşım var. Bunun dışında, TRT'de çift maaş alan başka kimse yok" demişti. 

 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU