Anayasa Mahkemesi (AYM) eski Somali Devlet Başkanı Siad Barre’nin ABD tarafından terör bağlantılı iade talebi üzerine tutuklanıp Hollanda’ya iadesi kararlaştırılan torunu A.D. için hak ihlali, yeniden yargılama, iade etmeme ve manevi tazminata hükmetti.

AYM’ye yapılan başvuruya konu olaylar iddiaya göre şöyle gelişti.

Diktatör dedesi devrilince ailesiyle sürgün edildi

1969-1991 yılları arasında Somali’yi yöneten devlet başkanının torunu, ülkede yönetimin el değiştirmesinin ardından 1991’de 3 yaşındayken ailesiyle birlikte sürgün edildi ve Hollanda’ya yerleşti.

Hollanda vatandaşı olan ve 6 dil bilen A.D. 2006’da 17 yaşındayken üniversite eğitimi için İngiltere’ye gitti, 2 yıl uçak mühendisliği okudu.

2008 yılında İngiliz gizli istihbaratı MI5 tarafından ajanlık teklif edildiğini öne süren A.D. bunu reddetmesi üzerine İngiltere’den ayrılması için baskı gördüğünü iddia etti. 

2011’de bir Almanla evlendi ve İngiltere’ye girişi yasaklandı. Alman eşiyle birlikte Mısır’a gitti ve 3 yıl orada yaşadı. Hollanda’ya dönüş bileti aldığı gün tutuklanıp Mısır’da Tora cezaevine konuldu. 

İngiliz istihbaratından tehdit iddiası

Cezaevinde 7 ay tutuklu kalan A.D. burada işkence gördüğünü, MI5 tarafından tehdit edildiğini öne sürdü, 23 Mart 2014’te serbest bırakıldı. Aynı gün İstanbul uçağına bindi, Atatürk Havalimanında ABD’ye gönderilmek üzere Interpol tarafından arandığı gerekçesiyle gözaltına alındı ve iddiasına göre zorla Türkiye’ye giriş yaptırıldı. Ertesi gün Bakırköy 18. Sulh Ceza Hakimliğince “terörizm suçundan kırmızı bültenle arandığı” gerekçesiyle tutuklandı.

ABD resmen iade talebinde bulundu

ABD Türkiye’ye A.D.’nin “teröristlere maddi yardımda bulunma komplosu kurmak, teröristlerle maddi yardımda bulunmaya teşebbüs, bir yabancı terör örgütüne maddi yardımda bulunmaya teşebbüs, ateşli silah kullanma komplosu kurmak” gibi suçlamalarla resmen iadesini talep etti.

Bakırköy 11. Ağır Ceza Mahkemesi’nde savcılı iade talebini reddetti. Aynı gün A.D. için İstanbul Göç İdaresi “kamu güvenliği bakımından tehlike oluşturduğu” gerekçesiyle sınır dışı etme ve gözetim altına alma kararı verdi. 

İdari gözetim altındayken pasaport işlemleri için çağrıldığı Hollanda Konsolosluğunda ABD istihbarat ajanlarıyla görüştürüldüğünü öne sürdü.

Uçakta seyahat kartını yırttı

8 Haziran 2014 tarihinde sınır dışı edilmek üzere uçağa bindirildi. Ülkesinde yaşamı ve özgürlüğünün tehlikeye düşeceğini belirterek seyahat etmeyi reddetti. Seyahat belgesi ve biniş kartını yırtınca uçaktan indirildi. 

İstanbul 4. Sulh Ceza Hakimliği’nin 7 Ağustos 2014’te idari gözetim kararını kaldırdığı A.D. 1 Eylül’de serbest kaldı.

A.D. Hollanda’ya iadesi halinde oradan ABD’ye iade edileceğini belirterek, hakkındaki sınır dışı etme kararının iptalini istedi. Mahkeme talebi reddetti ve A.D. 15 Aralık 2014 tarihinde Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. AYM başvurusunda “sınır dışı işleminin gerçekleşmesi halinde, bu ülke tarafından 3. ülkeye iade edilme riski bulunduğu ve kötü muamele yasağının ihlal edildiği” gerekçe olarak gösterdi.

İdare mahkemesinin kötü muamele yasağı kapsamında araştırma ve değerlendirme yapma yükümlülüğünü yerine getirmediğine hükmeden AYM hak ihlali kararı verdi. AYM Anayasa’nın 17. Maddesinin güvence altına aldığı kötü muamele yasağının ihlal edildiğine, yeniden yargılama yapılmasına, başvurucunun vatandaşı olduğu ülkeye yargılama sonuna kadar iade edilmemesine ve kendisine 10 bin lira manevi tazminat ödenmesine hükmetti. 
 

SİAD BARRE / Fotoğraf: Wikipedia

Siad Barre kimdir?

A.D.’nin dedesi General Siad Barre Somali’yi 1969-1991 yılları arasında askeri cunta lideri olarak yönetmişti. Sosyalist Devrimci Parti lideri General Siad Barre, Somali Demokratik Cumhuriyeti ilan ettiği yönetimi sırasında kendisini “Yoldaç Siad” olarak tanıttı. Barre liderliğindeki askeri cunta, bilimsel sosyalizmin Somali ihtiyaçlarına adapte olacağını ilan etti, tüm sanayi kuruluşlarını, bankaları ve işletmeleri kamulaştırıldı. Aşiretçiliği yasaklayan Barre, Somali dili için yeni bir yazı komut dosyası sundu. Mayıs 1991'de General Mohamed Farrah Aidid tarafından devrilip sürgün edildi, 1995’te kalp krizinden öldü.