İnsan Hakları İzleme Örgütü: Suudi Arabistan’daki “eşini takip et” aplikasyonu kadına karşı şiddete yol açıyor

Kuruluş, Suudi İçişleri Bakanlığı’nın hazırladığı akıllı telefon uygulamasının “erkeklere ve işverenlere kadınları ve yabancı işçileri izleme izni verdiğini” söylüyor

Suudi Arabistan’daki kadınların yurtdışına giriş çıkışları eş, baba, oğul gibi erkek yakınları tarafından Absher adı verilen uygulamayla takip edilebiliyor / Fotoğraf: Reuters 

İnsan Hakları İzleme Örgütü (Humans Right Watch - HRW), Suudi Arabistan İçişleri Bakanlığı’nın hazırladığı “eşini takip et” adlı akıllı telefon uygulamasının kadınların seyahat özgürlüğünü kısıtladığını ve kadına karşı şiddete yol açtığını söyledi.

"Absher" portalı aslında vatandaş ve oturma izni olanların pasaport yenileme, kimlik çıkartma ve yabancı çalışan vizesi yenileme işlemleri için kullandıkları çevrimiçi bir platform. Ancak platformun Iphone ve Androidlere yüklenebilen uygulamasıyla Suudi Arabistan'daki erkekler, aynı zamanda eş ve diğer kadın aile üyelerinin yurtdışı giriş çıkış kayıtlarını tarih ve gidilen ülke ismiyle birlikte görebiliyor.

“Buyrun Efendim” anlamına gelen Absher’i Suudi Arabistan’da şimdiye dek 1 milyon kişi indirdi.

Kadınların seyahat özgürlüğünü yönetme ve elinden almaya izin veren uygulama aracılığıyla erkekler, kadınlar pasaportlarını kullandığında telefona kısa mesajla bildirim alabiliyor.

Konuyla ilgili açıklama yapan HRW kadın hakları araştırmacısı Rothna Begüm, “Suudi yönetimi, erkeklere ve işverenlere kadınları ve yabancı çalışanları izleme izni veriyor. İnsanların hayatları üzerinde böyle bir mekanizmanın olması aile içi şiddeti artırdığı gibi çalışma koşullarının istismar edilmesine de yol açıyor. Absher uygulaması kadınlar üzerinde hakimiyet kurmanın çağdışı ve baskıcı yeni bir şeklidir. Suudi Arabistan, kadınların yurtdışına çıkarken, küçük düşürücü ve ayrımcı bir mecburiyet olan bir erkekten izin alma zorunluğunu kaldırmalı” dedi.   

HRW, uygulamanın Suudi kadınların erkek bir akrabalarının izni olmaksızın ülkeyi terketmelerini engellemek için kullanıldığını söyledi. Bir soru cevap metninde HRW erkeklerin, kadınların yabancı ülkelere seyahatini uygulama üzerinden nasıl kontrol ettiğini ve işverenlerin de yabancı işçilerin seyahatlerini nasıl izlediğini ortaya koydu.   

Kadınların eğitim veya çalışma amaçlı yurtdışına çıkışının erkekler tarafından nasıl engellendiğine dair örnekler veren HRW, kadınlardan yurtdışı seyahat hakkını almanın onların iş ve kariyer hayatlarını baltaladığını söylüyor. Örgüte göre bu aynı zamanda, aile içi şiddete maruz kalan kadınların bulundukları durumdan uzaklaşma imkanlarını da zorlaştırıyor.

Uygulamayla Suudi işverenler, sponsoru oldukları yabancıların yabancı çalışan, eş veya çocuklarının yurtdışına çıkışı hakkında da söz sahibi oluyor. İşverenler bunu ya ülkeden çıkış ve ülkeye tekrar giriş izni veren vizeleriyle Suudi Arabistan’a ne zaman dönmeleri gerektiğini söyleyerek ya da çıkış vizelerini onaylayarak veya redderek yapabiliyor.   

HRW, şirketlerin bir uygulamaya izin vermeden önce insan haklarına uygun düşüp düşmediğini ölçmesi gerektiğini belirterek, Google ve Apple’a Suudi Arabistan hükümetini uygulama hakkında uyarmaları konusunda çağrıda bulundu. Örgüt, özellikle devletlerin hazırladığı veya hazırlattığı uygulamaların bir elekten geçirilmesi gerektiğini de vurguladı. 
 


Örgüt ayrıca, şirketlerin hizmet kullanım şartlarını gözden geçirmesi, uygulamalar kullanıma hazır hale getirilmeden insan haklarıyla çelişmediğinden emin olunması ve özellikle insan haklarını ihlal etmek için oluşturulan uygulamaların yasaklanması noktasında da çağrıda bulundu.

Öte yandan, uygulamanın Suudi Arabistan'daki işverenlerin çalıştırdığı yabancı işçileri kontrol etmede kullanılmasından da endişe duyuluyor. Bölgede, yabancı çalışanların işverenin izni olmadan yurtdışına çıkamadığı tek ülke Suudi Arabistan. Çıkış izni almak 'kafala' adı verilen sponsorluk sisteminin bir parçası. Bu sistemle yabancı çalışanın yasal durumu işveren-sponsoruna bağlı oluyor. Bu da yabancı işçiyi istismara açık bir pozisyona getiriyor.

HRW şu anda Absher uygulamasının kaldırılmasını desteklemiyor. Bunun sebebiyse “eşini takip et” ismiyle bilinen uygulamanın bulunduğu telefondaki ayarlarla oynayarak erkek yakınlarının bildirimlerini gizlice kapatabilen kadınların olumsuz bir durumla karşılaşmaması. Örgüt, babasının telefonundaki uygulama bildirimini kapatarak ülkeden kaçan en az 3 Suudi kadın olduğunu söylüyor.

Öte yandan, ABD Kongresi’nin 14 üyesi Apple CEO’su Tim Cook’a ve Google CEO’su Sundar Pichai’ye Şubat ayında bir mektup yazarak uygulamayı desteklemeyi bırakmaları çağrısında bulunmuştu. Kongre üyeleri şirketleri cinsiyet eşitsizliğine yol açmakla suçlamış ve “Suudi Arabistan kadının baskı altında olmasının suç ortağı” şeklinde tanımlamıştı.

Suudi Arabistan’da kadınlar eş, baba, oğul, kardeş, amca ve dayı gibi kendilerine helal olan bir erkekten izin almadan evlenemiyor, boşanamıyor, seyahat edemiyor, işe giremiyor, cezaevinden çıkamıyor ve hayati olmayan ameliyatlara dahi giremiyor. Kadınlar ayrıca karşı cinsle aynı mekanları da serbestçe paylaşamıyor.

 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east

Independent Türkçe için çeviren: Ayşe Yıldız 

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU