2020 yılına maalesef tüm dünyayı etkisi altına alan Kovid-19 salgını damga vurdu.

İlk tespitlere göre 1 Aralık 2019'da Çin'in Hubei bölgesinin başkenti Vuhan'da ortaya çıkan koronavirüs hızla diğer ülkelere sıçradı. SARS-CoV-2 olarak adlandırılan yeni koronavirüs çeşidinin yol açtığı salgın, 11 Mart'ta Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi ilan edildi.

Türkiye'deyse Sağlık Bakanlığı ilk Kovid-19 vakasını 10 Mart'ı 11 Mart'a bağlayan gece açıkladı. Virüse bağlı ilk can kaybı da 15 Mart'ta yaşandı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 1 Nisan'daki açıklamasında salgının tüm ülkede etkili olduğunu söyledi.

Independent Türkçe salgında olup bitenleri gerek köşe yazıları gerek son dakika haberlerle gündeme taşıdı. Çeviri servisi de dış basından pandemiyle ilişkili gelişmeleri yakından takip ederek okurlarla buluşturdu.

İşte yılın en çok rağbet gören sağlık haberleri... 

 

10 - Mehmet Öz, koronavirüsten korunma planını anlattı

 

 

Ünlü kalp cerrahı Dr. Mehmet Öz, Kovid-19 salgınının resmi kaynaklara göre Türkiye'de de görülmeye başlaması üzerine, virüse karşı alınabilecek önlemlerin listesini yaparak hazırladığı video ve grafikle anlattı. Hijyen önlemleri, evlerde tedarik edilmesi gereken malzemeler ve bağışıklık güçlendirici gıdalara kadar bilinmesi gereken temel unsurlar sıralandı. 

Dr. Öz ve ekibinin yayınladığı grafik ve video, okurların büyük ilgisini çekti ve en çok okunan haberler arasına girdi.
 

Endişeli olduğunuzu biliyoruz ancak panik yapmanın zamanı değil. Korunma yöntemlerini öğrenme ve hazırlık yapma zamanı

9- Koronavirüs ilacının mucidi Kübalı doktor: Dünya sağlığın ticari bir mal değil temel bir hak olduğunu anlamalı

 

 

Koronavirüs salgını tüm dünyayı etkisi altına almaya başladığında bilim insanları hızlıca aşı ve ilaç üretimi çalışmalarına koyuldu. Hastalığın semptomlarının tedavisinde etkili olan ilaçlardan biri de Kübalı doktor Luis Herrera'nın geliştirdiği Interferon Alfa 2B'ydi.

Herrera'nın ilacın üretim sürecine ve temel işlevine ilişkin bilgilendirmeleri kadar Kovid-19'la ilgili yorumu da okurların dikkatini çekti.
 

Dünya sağlığın ticari mal değil, aksine temel hak olduğunu anlama fırsatına sahip.

 

8- Koronavirüs laboratuvarda mı üretildi ya da biyolojik silah mı: İşte bilim insanlarının verdiği cevaplar

 

Kovid-19 tüm önlemlere rağmen hızla yayılarak pandemiye dönüşürken, virüsün kökenlerine ve yayılma şekline dair komplo teorilerinin de ardı arkası kesilmedi. Independent Türkçe'nin çeviri servisi, özellikle ABD ve Çin arasında ciddi gerilime yol açan tartışmaları dış basından takip ederek okurlarla buluşturdu.

Komplo teorisi tartışmalarında ABD, virüsün Vuhan'daki laboratuvarda üretilen bir biyolojik silah olduğunu öne sürdü. Buna karşılık Çin de virüsü ABD'nin ürettiğini ve Çin'e getirerek salgını buradan başlattığını iddia etti. 

Bilim insanlarıysa bu söylemleri destekleyecek hiçbir kanıt bulunmadığını belirtti. Salgının kökenlerine ilişkin sorular henüz tam olarak yanıtlanamasa bile araştırmalar, virüsün yarasalarda doğal şekilde ortaya çıkarak başka hayvan konakçılar aracılığıyla insana bulaştığı ihtimalini işaret ediyor.

Analizlerimiz açıkça, virüsün laboratuvarda üretilmediğini ve bir amaç doğrultusunda oluşturulmadığını gösteriyor.

 

7- İtalya'da koronavirüsten ölüm oranı neden bu kadar yüksek?

 

Listenin 7. sırasında koronavirüsün İtalya'da yarattığı yıkım yer alıyor. Çeviri servisinden Elvide Demirkol'un derlemesindeki oranlar okurların epey dikkatini çekti.

Martta Kovid-19 nedeniyle en çok ölüm Çin'den sonra İtalya'da yaşandı. Salgın nedenli can kaybı ortalaması bu dönemde dünya genelinde yüzde 3,4 iken, İtalya'da yüzde 5'i gördü.

Nüfusu 60 milyonu aşan ülkede ölüm oranının yüksek olmasında başlıca etkenlerden birinin yaş ortalaması olduğu belirtildi. 

Temple Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü'nden epidemiyoloji uzmanı Krys Jonhson, insanların yaşlandıkça bağışıklık sistemini zayıflatıcı en az bir rahatsızlığa yakalanma ihtimalinin arttığını vurguladı. Johnson böylesi koşulların insanları koronavirüs gibi ciddi hastalıklara yakalanmaya karşı daha duyarlı hale getirdiğini ekledi.

 

6- Korona Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Özlü: Çamaşır suyu her zaman bulunmaz bir dezenfektan

 

Pandeminin etkisini giderek artırmasıyla salgına karşı alınabilecek önlem arayışları da arttı. Okurlar, Sağlık Bakanlığı Korona Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü'nün açıklamalarına büyük rağbet gösterdi.

Profesör Özlü, temizlikte kullanılan çamaşır suyunun bakteri ve virüslere karşı etkili bir dezenfektan olduğunu söyledi.

Temizlik konusunda da piyasada bazı dezenfektanlar var. Bunların kullanılmasını gerektirecek hiçbir durum yok. Yüzeylerin temizliği standart kullandığımız deterjanlarla yapılabilir, hiçbir farkı yok. Çamaşır suyu her zaman bulunmaz bir dezenfektan.

 

5- İtalya'da "hasta tipi değişiyor": Koronavirüs 40'lı yaşlardakilerde yaygınlaştı

 

Listenin 5. sırasında yine salgının İtalya'da yarattığı krizle ilgili bir haber yer alıyor. Avrupa'da pandeminin seyrini yakından takip eden The Independent yazarlarından Zoe Tidman, çeviri servisinin okurlarla buluşturduğu haberinde Kuzey İtalya'daki hastane yetkililerinin yorumlarına yer verdi.

Salgının ilk dönemlerinde virüsün genellikle 65 yaş üstü kişileri etkilediği düşünülüyordu. Fakat İtalya'da virüsün 40'lı yaştaki kişilerde de etkili olduğu tespit edildi.

Her ne kadar veriler yalnızca başlangıç niteliğinde olsa da, ilk dalgayla kıyaslandığında daha çok genç insanın hastaneye kaldırılmış ve yoğun bakıma alınmış olması gerçeği, doğal bir durum olarak yorumlanabilir. İtalya'da enfeksiyon ilk olarak çoğunlukla daha yaşlı insanların gittiği hastaneler etrafında ve küçük kentlerde kümelendi. Artık virüs yayıldı ve tüm ülke boyunca daha fazla yol katediyor. Çok fazla sosyal temas içindeki daha genç kişiler, sosyal mesafe koyma kurallarına bağlı kalmadıkları takdirde, daha fazla hastalığa yakalanma riski altındalar.

 

4- Çin'de virüsleri 20 saniyede yok eden geçidin görüntüleri yayımlandı 

 

 

Salgın kötüleştikçe, alınacak tedbirlerle ilgili yaratıcı çözümler de arttı. Çin, Kovid-19 önlemlerini bir adım öteye taşıyarak ülkede dezenfeksiyon geçidi kurdu.

Çeviri servisinin, Çin'in resmi ajansı Şinhua'dan Türkçeleştirdiği haberde geçidin 20 saniye içinde virüslerin yüzde 99'unu öldürebildiği söylendi.

Koronavirüsten kaçınmak için koruyucu maske takan insanlar geçide giriyor.

 

3- Çinli uzmanlar: Kan grubu A olanların koronavirüse yakalanma riski daha fazla, 0 olanlar daha az etkileniyor

 

2020'nin en çok okunan sağlık haberleri listemizde üçüncü sırada Çinli bilim insanlarının ilginç bir araştırması yer alıyor. Okurların epey ilgisini çeken çalışmada, kan gruplarıyla koronavirüse yakalanma riski arasındaki ilişki incelendi. 

Araştırmada AB ve B kan gruplarında fark yaratan bir istatistik elde edilmezken, A grubunun salgına yakalanma riskinin daha yüksek olduğu tespit edildi.

Analiz sonuçları A grubu bireylerin kan grubu A olmayanlara göre Kovid-19 açısından daha yüksek risk taşıdığı, 0 kan grubuna sahip bireylerin enfekte olma risklerinin ise daha düşük olduğunu ortaya koyuyor.

 

2- Marketten aldıklarınızı nasıl sterilize etmelisiniz: ABD'li doktor pratik yöntemleri gösteriyor 

 

 

Listenin zirvesine yaklaşırken, yine koronavirüs tedbirlerine ilişkin bir haberle karşılaşıyoruz. Bu yıl en çok ilgi gören ikinci haberimizde, ABD'li bir doktor dışarıdan alınan paketlerin dezenfeksiyonunu en ince ayrıntısıyla anlatıyor.  

Michigan eyaletinden Dr. Jeffrey VanWingen'ın 13 dakikalık videosu, ilk çıktığı dönem YouTube'da 11 milyondan fazla izlenme aldı.

Öte yandan, aylar sonra kendisiyle yapılan bir söyleşide VanWingen, pandeminin ilk döneminde yayımladığı videoya ilişkin yorumlarda bulundu. 

Çeviri servisinin dikkatinden kaçmayan söyleşide, doktor durumu biraz "abarttığını" kabul ederek elleri yıkamanın ve maske takmanın çok daha önemli olduğunu belirtti.

Bilimsel çalışmalara göre en uzun süre, plastik ve paslanmaz çelik üzerinde kaldığı gözlenen virüs, bir deney sırasında bu yüzeylere uygulandıktan sonra 72 saate kadar tespit edilebilir durumdaydı. Bu materyallerin çoğu farklı gıdaların paketlenmesinde kullanılıyor. Ancak Associated Press'e konuşan araştırmacılar bulgularının, kimsenin virüse bu şekilde yakalandığını ispatlamadığını, bunun sadece teorik olarak mümkün olabileceğini gösterdiğini açıkladı.

 

1- "Yerli ve milli koronavirüs ilacı" Favicovir'in üretimi aylık 2 milyon kutuya çıkarılıyor

 

 

Listenin başında salgının Türkiye'de resmi kaynaklara göre etkili olduğu dönemden bu yana gündeme gelen "yerli ve milli koronavirüs ilacı" Favicovir var.

Pandemiye karşı aşı çalışmalarının 2021'de sonuç vermesi beklenirken, enfekte bireylerin tedavisinde Favipirapir hammaddesi içerikli Favicovir sıkça kullanıldı.

Yılın en çok rağbet gören sağlık haberi Independent Türkçe muhabiri Lale Elmacıoğlu'nun ilacın üreticisi Atabay Kimya Sanayi'nin Fabrika Direktörü Şahin Gürsel'le yaptığı söyleşiydi.

Çin ve Japonya'da Favipiravir kullanıldığını görünce, daha önceden bizim de bu ilaç konusunda bilgimiz olduğundan, Bilim Kurulu'nun da tavsiyesiyle çalışmalarımızı bu alanda yoğunlaştırdık. Çin ve Japonya dışında biyoeşdeğerliği yapılan tek ilacı biz üretiyoruz. Kovid-19'a karşı hem hammaddeyi hem de ilacın kendisini üretiyoruz.