Bağdat Büyükelçisi Independent Türkçe'ye konuştu: Irak'ın İran'la 10, Türkiye ile yalnızca bir sınır noktası var

Fatih Yıldız: Ilısu barajının su tutma tarihinde yeniden hesaplama yapılabilir

Türk Büyükelçi Fatih Yıldız'ın resmi fotoğrafı

Türkiye'nin Bağdat Büyükelçisi Fatih Yıldız, Türkiye’nin eski büyükelçilik binasının bulunduğu Bağdat’ın merkezindeki Veziriye semtinin hayranlarından.

Eski büyükelçilik binası, Merkez Halk Kütüphanesi ve es-Sarafiye Köprüsü’ne giden yol üzerindeki Güzel Sanatlar Fakültesi ile Babu’l-Mudam arasında, sabahları gürültülü, akşamları sessiz bir köşede onlarca yıldır duruyor.

Büyükelçilik binasının bulunduğu el-Mütenebbi Caddesi Cuma günleri yüzlerce kişinin akınına uğrarken Büyükelçi Yıldız da eşiyle birlikte onlara katılıyor.
 

Fatih Yıldız ve ailesi
Mustansırıye Medresesi’nde Büyükelçi Yıldız’ın resmi bulunuyor. Aynı şekilde kızı ve eşiyle birlikte yer aldığı bir başka resim el-Mütenebbi Caddesi’nde asılı / Fotoğraf: Independent Türkçe


Yeni Türk Büyükelçiliği binası, Yeşil Bölge’de Yüksek Yargı Konseyi civarındaki Cumhurbaşkanlığı yerleşkesinin yanında yer alıyor. Bununla birlikte eski büyükelçilik binası Irak’ın işgal altında olduğu yıllarda dahi herhangi bir zarar görmedi. 

2003'ten bu yana Bağdat'ta gerçekleşen olaylara rağmen; İtalya Büyükelçiliği, Irak Bilimler Akademisi ve Bağdat Üniversitesi Kampüsü gibi diğer binaların da bulunduğu Veziriye’de yaşayan büyükelçilik çalışanları halkın sevgisini ve dostluğunu kazanmış durumdalar.
 

çavuşoğlu bağdat ziyareti
Veziriye’deki eski Türk Büyükelçiliği ve bu hafta Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Bağdat’a gerçekleştirdiği ziyaret sırasında Büyükelçi Yıldız ile birlikte gezdiği yeni büyükelçilik binası / Fotoğraf: Independent Türkçe


Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Bağdat, Basra ve Erbil’i kapsayan ve yeni Türk Büyükelçilik binasını da denetlediği Irak ziyaretini tamamlamasından birkaç saat sonra Türkiye’nin Bağdat Büyükelçisiyle bir röportaj gerçekleştirdik.

Büyükelçi, el-Mütenebbi Caddesi üzerindeki eski büyükelçilik binası yakınlarında bulunan yaklaşık 100 yıllık bir konutta ailesiyle birlikte yaşıyor. Bu durum onunla röportaj yapmak üzere konutuna giden ekibimizi oldukça şaşırttı. Buradan doğan sıcak atmosfer güzel bir röportajın da önünü açtı.

Sayın Büyükelçi, Türkiye Dışişleri Bakanı ziyaretini yoğun yağışlı bir havada tamamladı. Bu soruyla başlamak istiyorum. Türkiye, bu yıl bol yağışlı bir mevsim yaşanmasına rağmen Ilısu Barajı'nın su tutma tarihi belli mi?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan Ilısu Barajı’nın su tutma tarihi 2019’dur. Başta Irak olmak üzere, Türkiye ve komşu ülkelerdeki nemli ve yağışlı mevsimlerle ilgili son gelişmeleri takip ediyoruz. Zira “yeniden hesaplamalar” yapılması gerekebilir.

Ancak barajın şu an doldurulmasının tehlikeli olabileceğine dair uyarılar yapılıyor. Bu işlem daha sonraya ertelenebilir mi?

Bunun için, yeniden hesaplamaların Türkiye için değil, bölge ülkeleri için gerektiğini söyledim. Türkiye, barajın inşasına 20 milyon dolardan fazla yatırım yaptı. Ancak açıklanan tarih değişmedi. 
 

türkiye'nin musul büyükelçiliği
Türkiye’nin Musul’daki zarar gören konsolosluk binası / Fotoğraf: Independent Türkçe


Birçok kez duyurusunu yaptınız. Musul Konsolosluğu'nun açılışını ne zaman gerçekleştireceksiniz?

Ben bunu açılış değil, yeniden açılış olarak adlandırıyorum. Bildiğiniz üzere Musul’un batı yakasındaki et-Tayran Mahallesi’nde Ninova Konsolosluğu bulunuyordu. Büyükelçilik, geçtiğimiz yazdan bu yana Türk konsolosluğunun yeniden açılması için başvuruda bulunma prosedürleri tamamlamak için çalışmalarını sürdürüyor.

Dışişleri Bakanımız, Irak’a gerçekleştirdiği son ziyaret sırasında Iraklı yetkililerle bu konuyu görüştü. Bize Musul’daki konsolosluğun yeniden açılması için gereken tüm çalışmaların tamamlandığı bildirildi. Geriye sadece Irak hükümetinin resmi raporlama prosedürleri kalıyor. Biz de onları bekliyoruz. Irak hükümetinin ilettiği üzere gerekli belgeler yolda. 
 

büyükelçi koruma
Fatih Yıldız Musul Konsolosluğunu silahlı korumalarla ziyaret etti / Fotoğraf: Independent Türkçe


Musul Konsolosluğunun yeniden açılışı için yeni bir konumunuz var mı? Yeni konum neresi?

Konsolosluğumuz, Musul'un batı yakasındaki et-Tayran mahallesindeydi. Ancak şimdi et-Tayran mahallesinde ya da olabilecek başka bir mahallede yeni bir yer seçmek için en az iki aya ihtiyacımız var.

Fakat batı kesimindeki yıkımın oldukça geniş bir bölgeyi kapsadığını biliyorsunuz. Özellikle de nüfusun çoğu şimdi doğuya taşınırken bu nasıl olacak?

Doğru. Fakat et-Tayran Mahallesi kentin tarihi merkezine yakın ve bazı mahalleler gibi tamamen yıkılmış değil. Ancak önemli olan konsolosluk için uygun bir bina bulunması, batıda veya doğuda olması değil. Uygun bir yer bulduğumuzda hemen çalışmalara başlayacağız. 

Fakat Sayın Büyükelçi, bunun bir risk olduğunu veya Musul’da kapılarını açan ilk konsolosluk olmak için henüz erken olduğunu düşünmüyor musunuz?

Bunu gerçekleştirmek bizi mutlu edecek. Musul’un yeniden inşa edilmesi ve geliştirilmesi gerekiyor.

Türkiye Musul'un yeniden ayağa kalmasına katkıda bulunmak istiyor ve bunu da yapıyor. Ticaret ve yatırıma odaklanıyoruz. Çünkü Musul’un buna ihtiyacı var. Türk şirketleri de bunu yapabilecek kapasiteye sahipler.

Peki açmayı düşündüğünüz yeni bir sınır noktası var mı?

Sınır noktasının her iki devlet tarafından açılması gerektiğini biliyorsunuz. Biz Türkiye tarafı olarak buna hazırız. Fişhabur’da yeni bir sınır noktası oluşturmak için gerekli tüm hazırlıkları yaptık. Musul, Bağdat, Basra ve Fav yarımadasına kadar uzanan bir yola çıktık. Fişhabur’dan Bağdat'a kadar olan mesafenin yaklaşık 570 kilometre olduğunu biliyoruz.

Irak tarafı hala görüşmelerini sürdürüyor. Özellikle Bağdat ile Erbil arasında görüşmeler gerçekleşiyor. Erbil'in neden İbrahim Halil Sınır Kapısı varken başka sınır noktaları oluşturulduğuna ilişkin bir takım soruları var. Ancak Türkiye tarafı olarak, bunun ticareti ve limanları güçlendireceğine, yeni yollar ve hizmet alanları oluşturacağına aynı zamanda iş olanakları sağlayacağına inanıyoruz.

Irak'ın İran'la 10 ayrı sınır noktası var. Ancak Türkiye ile yalnızca bir sınır noktası var. Ticaret hacminin şu an yaklaşık 13 milyar dolar olduğu unutulmamalı. Neden yeni bir sınır noktası daha oluşturulmasın ki?

Bu bir sınır noktası mı yoksa Türk şirketlerine açılmış bir kapı mı olacak?

Türkiye’nin yurtdışında uzmanlaşmış dev şirketleri var. Afganistan, Somali ve dünyanın birçok ülkesi dahil olmak üzere uluslararası standartlarda çalışıyoruz. Ancak yatırım konusu ve ticaret yollarının kurulması Irak hükümetiyle ilgili. Bizler bunun için hazırız ve Irak tarafını bekliyoruz.

Peki söz konusu sınır noktası yakında açılır mı?

Irak’ın biraz zamana ihtiyacı olduğuna inanıyorum. Türkiye olarak tüm imkanları sunduk.
 

Azzam Alluş
Su uzmanı Azzam Alluş ödülüyle birlikte / Fotoğraf: Independent Türkçe​​​​​​​

Büyükelçi Fatih Yıldız’la olan röportajımızı bitirir bitirmez, Büyükelçi’nin Ilısu Barajı ve hesaplamalarla ilgili açıklamalarını değerlendirmek üzere Iraklı su uzmanı Azzam Alluş’a gittim.

Alçı taşı temeller üzerine inşa edilen Musul Barajı’nın tehlikede olduğuna inanan ve barajda meydana gelen çatlakların kapatılması için çimento temin edilmesini isteyen Alluş’un şu an dolu olan Musul Barajı’nın çökmesi halinde 5 metre yüksekliğe kadar ulaşabilecek su baskınlarına ilişkin uyarılarını duymuştum.

“Altın Adam” ödüllü Azzam Alluş, dünyanın dikkatini su savaşlarından kaynaklanan tehditlere çekmek ve kıyı su kaynaklarının korunmasına ilişkin diyalogları canlandırmak için barajları fırsatlara dönüştürecek teorileriyle tanınıyor.

Alluş, Ilısu Barajı’nın doldurulma tarihi ile ilgili Irak ve Türkiye arasındaki koordinasyona ilişkin soruma, “Önceden bir koordinasyon olsaydı, Ilısu Barajı’nın özellikle bu mevsimde doldurulması mümkün olabilirdi. Ancak ne yazık ki, Irak ile Türkiye arasında güven eksikliği ya da birçok nedenden dolayı siyasi bir anlaşmanın olmayışı nedeniyle geçmiş yıllarda koordinasyon oluşturulamadı. Türkiye, şu an Ilısu Barajı’nı herhangi bir tehlike yaşanmadan kapatamaz. Çünkü barajda büyük bir basınç var.  Barajın kapanması basıncı ya da teknik ifadeyle hidrolik çekici iki katına çıkarır” şeklinde yanıt verdi.

Türkiye'nin şu anda barajı doldurması mümkün mü?

Hayır. Türkiye, üçüncü tünel üzerindeki baskının azaldığı Haziran ayında barajı doldurmaya başlayacak. Bu aynı zamanda iyi bir fırsat. Çünkü Türkiye barajı Irak su kaynaklarını olumsuz yönde etkilemeden dolduracak. Derbendihan, Dukan ve Musul Barajı yeterince dolu olduğu için bunu akıllıca ve iyi kullanırsak, Ilısu Barajı inşaatı krizini ve Dicle'nin sularını paylaşma konusunda Irak ile Türkiye arasındaki koordinasyon sorununun üstesinden gelebiliriz.

2016 yılında yayınlanan eski bir araştırmamda, Irak’ın Ilısu Barajı’ndan üretilen tüm elektriği satın almasını ve işletmesi Türkiye tarafında olmak üzere barajı kiralayıp kullanması önerisinde bulundum. Bunun, çok tehlikeli ve patlamaya hazır nükleer bir bomba olarak gördüğüm Musul Barajı’nı tıpkı bu yıl olduğu gibi bol yağışlı bir mevsimlerde, hidrolik baskı olmadan doldurmak ve hizmet vermeye devam etmesini sağlamak için bir fırsat olduğuna inanıyorum.

Sözleriniz yağışlı mevsim nedeniyle Irak’ın su ve tarım alanlarının rahat edeceği anlamına mı geliyor?

Evet, Irak'ın su stoku, akıllıca ve israfsız kullanılması durumunda en az iki yıl boyunca su tüketimine ve tarıma yeter.

Musul Barajı’yla ilgili oldukça dikkatli yapılmış değerlendirmelerinizin büyük bir kısmını okudum. Musul Barajı’nın yıkılması konusundaki korkularınızın biraz abartılı olduğunu düşünmüyor musunuz?

Musul barajının patlamaya hazır nükleer bir bomba olduğunu düşünüyorum. Bu yüzden yıkılması halinde bir sel felaketine neden olabilir. İlk veriler, böyle bir durumun 500 bin ila 1 milyon insanın ölümüne neden olabileceğine işaret ediyor.

Bununla birlikte asıl mesele selin ardından başkent ve ülkenin hayat damarlarını lağım sularına boğacak olması. Bu da beraberinde büyük sorunlar getirecektir. Bu nedenle barajı onarmalı ve Ilısu Barajı’ndan boşaltılacak fazla suyu depolamaya hazır hale getirmeliyiz. 

Bir ekleme daha yapmama izin verin. Uzmanlar, Musul Barajı'nın arkasında biri 50 metre uzunluğunda ve 40 ila 70 metre derinliğinde en az 29 tane dolin (erime çukuru) olduğunu ve bunun büyük bir risk teşkil ettiğini biliyorlar.

Musul Barajı’ndaki durum oldukça tehlikeli. Ancak bölgede siyasi irade ve güvenlik istikrarına ihtiyaç var. Ayrıca geleceği düşünmek zorundayız. Irak'ın nüfusu 30 milyonu aşacak. Bununla birlikte petrol fiyatlarında düşüş olabileceğini göz önünde bulundurarak geleceğe dair bir takım çözümlere odaklanmalıyız.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU