Af Örgütü, Arakanlı Müslümanları katleden Myanmar ordusunun küresel ticari ilişkilerini deşifre etti

MEHL adlı holdingin yönetim kurulunun tamamen üst düzey askeri yetkililerden oluştuğunu vurgulayan Af Örgütü yetkilileri, insan hakları ihlallerini "farkında olmadan" finanse etme gibi bir durumdan bahsedilemeyeceğini söylüyor

Myanmar Genelkurmay Başkanı Min Ang Hlaing, BM'nin "soykırım" suçlamasıyla Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde yargılanmasını istediği isimlerden biri (Uluslararası Af Örgütü)

Uluslararası Af Örgütü'nün paylaştığı yeni bir rapor, Arakanlı Müslümanlara (Rohingya) yönelik katliam haberleriyle adını duyuran Myanmar ordusunun küresel ticari bağlantılarını ortaya koyuyor.

Myanmarlı iki askerin Arakanlı Müslümanlara karşı gerçekleştirilen kitlesel saldırıları ilk kez itiraf etmesinin ardından Af Örgütü'nün son raporu da Tatmadaw adıyla bilinen ordunun ticari ilişkilerini gözler önüne seriyor.

Sızan belgelere dayandırılan raporda, küresel çapta ticari işletmelerin, uluslararası hukuka aykırı suçlar ve diğer bazı insan hakları ihlalleriyle doğrudan sorumlu sayılan birçok birimi kapsayan Myanmar ordusunun finansmanıyla nasıl bağlantılı olduğu anlatılıyor.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Myanmar ordusunun, madencilik, bira, tütün, hazır giyim ve bankacılık sektörleri dahil birçok alanda örtülü faaliyetler sürdürdüğü belirtilen Myanmar Economic Holdings Limited (MEHL) şirketinden yüksek oranlarda gelir topladığı belirtiliyor.

Rapora göre MEHL'in Japon bira firması Kirin'le Güney Koreli metal devi POSCO dahil yabancı ve yerli birçok şirketle ortaklık ilişkileri bulunuyor.

Holdingin hissedarlarına ait kayıtlarsa, aralarında muharebe birliklerinin de olduğu askeri birimlerin MEHL'in hisselerinin üçte birine sahip olduğunu gösteriyor.

Arakan (Rakhine) eyaletinde Müslüman Rohingyalara ve diğer etnik azınlıklara karşı düzenlenen vahşice eylemleri de içeren operasyonları yürüttüğü belirtilen Batı Komutanlığı'yla MEHL arasındaki bağlantıları da işaret eden kayıtlar, MEHL'in kurulduğu 1990'dan bu yana her yıl hissedarların payına düşen yüksek meblağları da ortaya koyuyor.

"En büyük insan hakları ihlallerinin failleri kazanç sağlıyor"

Uluslararası Af Örgütü Ticaret, Güvenlik ve İnsan Hakları Bölümü Başkanı Mark Dummett, "Bu belgeler, Myanmar ordusunun MEHL'in muazzam boyuttaki iş imparatorluğundan nasıl fayda sağladığına dair yeni kanıtlar sunuyor ve orduyla MEHL arasındaki ayrılmaz bağlantıya açıklık getiriyor. Bu, MEHL'in insan hakları ihlallerini farkında olmadan finanse etme meselesi değil, bu kuruluşun yönetim kurulunun tamamı üst düzey askeri isimlerden oluşuyor" diyor.

Myanmar'ın yakın tarihinde işlenen en büyük insan hakları ihlallerinin bazılarının failleri MEHL'in ticari faaliyetlerinden kazanç sağlayanlar arasında yer alıyor. Mesela, Genelkurmay Başkanı Min Ang Hlaing'in 2011'de MEHL'de 5 bin hissesi vardı. Tartışma götürmez bu kanıtların ışığında, MEHL'le şu an ortaklık yapan ticari kuruluşlar sorumluluk alıp bu ilişkilere son vermeli.

Holdingin küresel iş bağlantılarına gelince, Af Örgütü'nün yürüttüğü araştırmalar MEHL'in iş ortaklarıyla insan hakları ihlalleri arasında doğrudan bir bağlantı olduğunu gösteriyor. MEHL, Myanmar'da ortak girişimler ya da kâr paylaşım anlaşmaları için bu ortaklarla işbirliği içinde çalışıyor, bu faaliyetlerden kâr elde edildiğinde MEHL'e aktarılıyor, holding de bu kazancı kendi hissedarları arasında dağıtıyor.

Af Örgütü'ne göre Myanmar'da MEHL'le ortak faaliyetler yürüten 8 firma şunlar:

Myanmarlı lojistik firması Ever Flow River Group Public (EFR), Myanmar'da yakut ve yeşim taşı madenciliği yapan Kanbawza Group (KBZ) adlı holding, Japon içecek firması Kirin Holdings, Güney Koreli gayrimenkul şirketi INNO Group, Güney Koreli imalatçı ve giyim ihracatçısı Pan-Pasific, Güney Koreli çelik üreticisi POSCO, Singapur'un fonlarıyla Myanmar'da faaliyet gösteren tütün firması RMH Singapore ve Çinli metal madencilik şirketi Wanbao Mining.

Pan-Pasific şirketi, Af Örgütü'nün bulguları ve Birleşmiş Milletler (BM) misyonunun 2019 tarihli raporunun ardından MEHL'le iş ortaklıklarını sonlandırdıklarını duyurdu. KBZ ve Kirin kuruluşları MEHL'le ilişkilerini gözden geçirmekte olduklarını bildirdi. Diğer işletmelerse raporla ilgili ya açıklama yapmadı ya da herhangi bir taahhütte bulunmadı.

Bahsi geçen firmalardan Kirin, dünyanın en büyük bira üreticilerinden biri olarak kabul ediliyor. Dünyanın en büyük çelik üreticilerinden olan POSCO ise otomotivden inşaat ve gemi yapımı sanayilerine kadar pek çok alanda çelik tedarik ediyor.
 


Rapora göre, 30 yıl önce kurulan MEHL hâlâ ya görevdeki ya da emekli askeri yetkililer tarafından yönetiliyor. Söz konusu ticari bağlantılar orduya resmi bütçesinin üzerinde önemli boyutta gelir sağlıyor ancak ilişkinin tam anlamıyla nasıl yürütüldüğü gerçeğinin üstü gizlilikle örtülüyor.

Arakan'daki savaş suçlarına karışan birimler hâlâ hissedar

Af Örgütü ayrıca, Myanmar Yatırım ve İşletme İdaresi Müdürlüğü'nün (DICA) Ocak 2020 kayıtlarına göre MEHL'in ya muvazzaf ya da emekli askeri yetkililerden oluşan 381 bin 636 bireysel hissedarının yanı sıra "bölgesel komutanlıklar, bölükler, taburlar, birlikler ve savaş gazisi derneklerinden" oluşan bin 803 "kurumsal" hissedarı bulunuyor.

Diğer taraftan ele geçirilen 2010-2011 mali bütçe raporuna göre Arakan'daki operasyonları yürüten Batı Komutanlığı'ndan 95 askeri birimin bu dönemde MEHL'de hissesinin olduğu görülüyor. Hepsi bir araya geldiğindeyse bu zaman zarfında komutanlığın payına 4,3 milyondan fazla hissenin düştüğü, buna karşı elde edilen kazancın 1,25 milyar Myanmar Kyatı (208 milyon dolar) olduğu belirtiliyor.

DICA'nın ocak raporuna göre, Batı Komutanlığı'nın 2020'de de MEHL'in hissedarlar listesindeki varlığını sürdürdüğü anlaşılıyor.

Öte yandan Af Örgütü'nün daha önceki raporlarına göre Rohingya nüfusunu hedef alan insanlığa karşı suçlar kapsamında Arakan'da kadınlar, çocuklar ve erkeklerin katledilmesi, Kaçin ve Şan eyaletlerinde savaş suçlarının işlenmesi iddialarında adı geçen 33. ve 99. hafif piyade bölüklerinin de hissedarlar listesinde olduğu belirtiliyor.

 

Independent Türkçe, Uluslararası Af Örgütü

DAHA FAZLA HABER OKU