Reuters: Türkiye, Rusya’yla füze anlaşmasında yaptırımlardan kaçınmak için Trump’a umut bağladı

Ajansın geçtiği haberde “Türkiye’nin Rusya’nın hava savunma sistemini satın alırken cezalandırılmaktan kaçınmak için Trump’ın müdahalesine bel bağladığı görülüyor” ifadesi yer alıyor

Hazine ve Malie Bakanı Berat Albayrak haftabaşında Washington'da ABD Başkanı Donald Trump ile bir araya gelmişti. Görüşmede ABD Hazine Bakanı Steve Mnuchin ile Kıdemli Başdanışman Jared Kushner de yer almıştı/ Fotoğraf: Twitter/ @BeratAlbayrak

Türkiye’nin sipariş ettiği gelişmiş S-400 füze savunma sistemi bataryaları üzerinde NATO üyesi 2 ülke arasında aylardır tartışmalar sürüyor. Washington yönetimiyse, Batı ittifakının savunma ağına uyumlu olmadığını savunduğu bu sistemin, Türkiye’nin de almayı planladığı ABD yapımı “hayalet” F-35 savaş uçaklarına karşı bir tehdit olarak görüyor.

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun yanı sıra Amerikalı bazı üst düzey senatörler, Rusya’dan askeri ekipman temin eden ülkelere yaptırım getiren yasa uyarınca Türkiye’nin S-400’leri satın alması halinde bunun cezasına katlanacağı uyarısında bulundu. NATO üyesi bir ülke olarak ABD için tehdit oluşturmadığını belirten Türkiye ise yaptırımların uygulanamayacağını söylüyor.

Bu tartışmanın çözümü, iki hükümetin yıllardır gergin halde seyreden ilişkilerinde kritik noktanın aşılmasını sağlayabilir. ABD ile geçen yıl patlak veren döviz krizinin ardından yaşanan diplomatik anlaşmazlık sonrası resesyona saplanan Türkiye için risk daha büyük. İki ülke arasındaki bağlar bir kez daha yıpranırken, o krizin yankıları son haftalarda da hissediliyor.

İlk grup S-400’lerin gelişinden 2 ay önce, Türkiye’nin üst düzey bakanlarından oluşan bir grup bu hafta Washington’ı ziyaret etti. Görüşmelerde amaç; krizi yumuşatmak ve Başkan Trump’la yapılan beklenmedik Oval Ofis toplantısından en üst seviyede sonuç elde etmekti.

Reuters’a konuşan üst düzey bir Türk yetkili, “Trump’ın meseleye Kongre’ye nazaran daha pozitif yaklaştığına dair işaretler alıyoruz. Kesinlikle atılması gereken bazı adımlar olabilir ancak ortak noktada buluşmak için çabalar sürecektir” dedi.  

ABD Savunma Bakanlığına vekalet eden Patrick Shanahan, perşembe günü gazetecilere yaptığı açıklamada, Türk mevkidaşlarıyla yaptığı görüşmenin ardından S-400’lerle ilgili nihai karara “çok yakın” olduklarını söyledi. Bu konuda iyimser olduğunu belirten Shanahan,

“Sanki şöyle bir durumun içindeyiz: Nerede tıkandık? Bu durumdan nasıl çıkarız” diye ekledi.

Beyaz Saray görüşmesiyle ilgili olarak ortaya çıkan çok az detay var. Bununla birlikte Türk medyası, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın damadı olan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın, Trump’ın “Türkiye’nin S-400’lere ihtiyacı göz önüne alındığında… meseleye olumlu yaklaştığına” dair sözlerini alıntıladı.

Programda yer alan ve aralarında Türkiye’nin Savunma Bakanı, Erdoğan’ın Sözcüsü ve Ulusal Güvenlik Danışmanı’nın da bulunduğu diğer bakanlar ve yetkililerse, söz konusu ziyaretin Washington yönetiminin Ankara’nın bakış açısını daha iyi anlaması açısından bir şans verdiğini söyledi.

Türkiye, S-400’lerin ABD ordusuna ya da savaş uçaklarına karşı doğrudan bir tehdit olmadığı konusunda ABD yönetimini ikna edeceğini umduğu ortak çalışma grubu teklifinde bulundu.

ABD’nin indirimli olarak Türkiye satma teklifinde bulunduğu Patriot savunma sistemi için tanıdığı süre bu yılın başında dolmuştu. Türk ve Amerikalı yetkililere göreyse bu seçenek hala açık.

Ancak taraflardan hiçbiri yenilgiyi kabul etmiyor. Türkiye, Rusya’dan alımın “bitmiş bir iş” olduğunu tekrarlarken, Washington yönetimiyse S-400’lerin ve F-35’lerin aynı gökyüzünde kullanılamayacağı uyarısında takılıp kaldı.

Reuters’a konuşan ABD’li üst düzey bir yetkili, “ABD, Türk tarafının S-400’leri alması halinde yaptırım riskiyle karşı karşıya gerçeğini netleştirdi” dedi.

Yaptırım tehdidi

ABD’nin getireceği küçük yaptırımlar bile Türk lirasını etkileyerek Ortadoğu’nun en büyük ekonomisinin yaşadığı resesyonu derinleştirebilir. Geçen yıl değerinin yüzde 30’unun buhar olmasının ardından Türk para birimi, bir yüzde 10’luk düşüş daha yaşıyor ve piyasalardaki endişe sürüyor.

Türkiye’nin Rusya’dan askeri ekipman alması, ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası (CAATSA) olarak bilinen 2017 tarihli kanununa göre yaptırım cezası gerektiriyor.

Kongre’nin uyguladığı CAATSA yaptırımlarından muaf olmak için Trump’ın S-400 satışının “dikkate değer bir alışveriş olmadığı” ve NATO’nun bütünlüğünü ya da ABD’nin askeri operasyonlarını olumsuz yönde etkileyemeyeceğini kanun gereği kanıtlaması gerekiyor.

Trump’ın ayrıca, söz konusu anlaşmanın ABD-Türkiye işbirliğine “ciddi derecede olumsuz etkisi” olmayacağına, Rus yapımı savunma ekipmanları ve silahlarını azaltması için Türkiye’nin belirli süre zarfında adım attığına veya atacağına dair Kongre’deki komitelere bir mektup göndermesi lazım.

Erdoğan’ın Sözcüsü İbrahim Kalın, 2 ay önce Türkiye Cumhurbaşkanı’yla bir telefon konuşması sırasında Trump’ın taahhüt verdiğini ve “soruna bir çözüm bulmak için çalışacağım” dediğini duyduğunu belirtti. Diğer yetkililer de ABD Başkanı’nı bu konuda anlayışlı biri olarak tanımladı.  

Reuters’a konuşan bir diğer üst düzey Türk yetkili ise görüşmelerin “beklenenden daha olumlu geçtiğini” ve ABD'lilerin kamuoyunda takındıklarından “daha yumuşak bir ton” kullandığını ifade etti.

Trump, son haftalarda Türkiye meselesine ağırlığını çok koymadı. Türkiye, Trump’ın desteğini almış olsa bile yine de taraflar için ortak paydada buluşulması kolay görünmüyor.

İki ülke arasındaki ilişkiler, Suriye savaşındaki askeri strateji, İran yaptırımları ve Türkiye’nin 2016’daki başarısız askeri darbe girişimiyle suçlanan Müslüman din adamının Washington’dan iadesi talebi gibi bazı konular nedeniyle gergin.

ABD yönetimi ayrıca, Türkiye’de Amerikalı vatandaşların ve Amerikan konsolosluğunda görevli, biri ocakta serbest kalan 3 çalışanın tutuklanması nedeniyle öfkeli. İlaveten, bir de Erdoğan’ın 2 yıl önce Washington ziyareti sırasında Cumhurbaşkanının güvenlik ekibiyle göstericiler arasında çıkan çatışmalar var.

Söz konusu anlaşmazlıklar, Erdoğan’ın, Beyaz Saray’ın farklı yaptırım yasalarından olası muafiyetine yanıt verecek bir kurum olan ABD Kongresi’nde çok az destekçisinin kalmasıyla sonuçlandı.

Şubatta ABD Senatosu’nda iki parti temsilcilerinden oluşan bir grup, Trump’ı, Rusya’nın ABD seçimlerine müdahalesi ve Ukrayna'ya saldırganlığına karşı daha keskin bir yaklaşım sergilemesi için köşeye sıkıştırmak adına Rusya'ya sert yaptırımlar içeren yeni bir yasa tasarısı sundu.

Washington Enstitüsü Türkiye Programı Direktörü Soner Çağaptay, “Türkiye’nin bir muafiyet almasının imkansız olduğunu sanmıyorum. Bununla birlikte Türkiye’nin Washington’da neredeyse hiç amigosu yok. O yüzden çetin bir mücadele yaşanabilir” şeklinde konuştu.

Çağaptay, “CATSAA, neredeyse hiç yasal boşluk bırakmamak üzerine yazıldı. Dolayısıyla Trump, iyi bir yasal gedik bulmak zorunda” diye ekledi.

 

Reuters
 

DAHA FAZLA HABER OKU