İran Dışişleri Bakanı Zarif'in Erdoğan'a verdiği Esad dosyasında ne var?

Türkiye ziyaretinden önce Suriye’ye giderek Beşar Esad’la görüşen İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif hazırladığı dosyayı Erdoğan'a verdi. Dosyada ana gündem İdlib, mülteciler ve Suriye’ye kazandırılması planlanan yeni anayasa

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, Türkiye’ye gelmeden önce iki gün boyunca Suriye'deydi. Devlet Başkanı Beşar Esad’la yaptığını söyylediği "uzun" görüşmenin ardından Türkiye’ye gelen Zarif, önce Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüştü. Esad ile görüşmesine dair hazırladığı raporu Çavuşoğlu'na verdi. 

Zarif ardından da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la bir araya geldi, aynı raporu ona da verdi.

Raporda neler var?

Astana Mutabakatı’nın taraflarından biri olan İran, Türkiye ve Rusya ile birlikte İdlib’deki gerginliği azaltma sürecinde de yer alıyor. Zarif’in Türkiye ziyaretinin ana eksenini de mülteciler, Anayasa Komisyonu ve İdlib oluşturuyor.

İdlib muhalif unsurların elinde kalan son şehir.

İran’ın İdlib çevresindeki Suriye rejim bölgesinde gözlem noktaları bulunuyor. Öte yandan İdlib’i kuşatan rejim yanlısı güçlerin ağırlığını İran destekli militanlar oluşturuyor. Handerat bölgesinden Tel Eis ve Morek'e kadar olan bölgede faaliyet gösteren askerler, İran koordinesiyle hareket ediyor. Bu militanlar, İran Devrim Muhafızları tarafından Irak, Lübnan, İran, Afganistan gibi birçok ülkeden getirildi.

İdlib de dosyada

Kentteki ana ağırlık, Türkiye dahil bir çok ülke tarafından terör örgütü olarak kabul edilen Heyet Tahrir Şam (HTŞ) örgütünde bulunuyor.

Başka örgütler de İdlib’de faaliyet gösteriyor. Bunlar arasında Türkiye destekli Özgür Suriye Ordusu bileşenlerinin kurduğu Ulusal Kurtuluş Ordusu da var.
 

Cevad Zarif Türkiye Ziyareti 18.04 (3).jpg
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İranlı mevkidaşı Cevad Zarif ile görüştü / Fotoğraf: AA


HTŞ ile diğer muhalif yapılar arasında zaman zaman şiddetli çatışmalar da meydana geliyor. Şimdiye kadar yaşanan çatışmaların ardından HTŞ, İdlib’de kontrol ettiği alanları büyük ölçüde artırdı.

Diplomatik kaynaklara göre Zarif’in Türkiye’ye ilettiği raporda da bunlar yazılı.

Türkiye İdlib'de askeri seçeneğe karşı

İran’ın “terörist gruplar” olarak nitelendirdiği HTŞ ve diğer muhalif unsurların silahsızlandırılamadığını belirten İran, bir dönem El-Kaide bağlantılı olan Nusra Cephesi ile kökleri bulunan HTŞ’nin bölgenin geleceğinde yeri olmadığını ve Astana devletlerinin İdlib’teki HTŞ’ye yönelik askeri güç kullanma seçeneğinin bulunması gerektiğini savunuyor.

Türkiye, ülkenin dört bir yanındaki yerleşim yerlerine yapılan hava saldırılarından kaçarak İdlib’e sığınanlarla birlikte nüfusu 4 milyona yaklaşan İdlib’e yapılacak herhangi bir askeri harekatın ağır insani krize neden olacağını düşünüyor. Zarif’in raporunda mülteciler ve ülkesinin bu konudaki beklentileri de bulunuyor.
 

İdlib AFP.jpg
Astana Mutabakatı kapsamında İdlib'de gerginliğin azaltılması kararlaştırılsa da kente hava saldırıları sürüyor / Fotoğraf: AFP


Mülteciler ve Şii kentleri

Şam yönetimi, ülkeden kaçmak zorunda kalan mültecilerden geri dönmeyenlerin önemli bir kısmının mülkiyet hakkını iptal etti. Yerel kaynaklara göre mülkiyet hakları iptal edilerek mülkleri satılan Suriyeli sayısı iki yüzbini aşmış durumda. Türkiye, diplomasi koridorlarında bu konuya öncelik veriyor.

Fua, Kefreyya ile Nübul-Zehra gibi Şii kentlerindeki güvenliği sağlamaya çabalayan İran, Türkiye ile Suriye arasında arabuluculuk yaparak bu konuyu çözüme kavuşturmayı amaçlıyor.

Diğer bir konu ise Anayasa Komisyonu.

Geçtiğimiz Aralık ayında Türkiye, Rusya ve İran Dışişleri Bakanları Cenevre’de biraraya gelerek ülkeye yeni bir Anayasa kazandırmak için bir Anayasa Komisyonu kurulması konusunda mutabık kalmışlardı.

Komisyon için 50 bağımsız, 50 muhalif, 50 de rejim taraftarı olmak üzere 150 kişi belirlense de Şam yönetimi hem bağımsız hem de muhalif delegelere meşru olmadıkları gerekçesiyle itiraz ediyor.

Zarif’in raporunda, Astana ülkeleri arasında Anayasa komisyonu üyeleri için de bazı öneriler getirdiği ifade edildi.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU