NATO 70 yıllık tarihinin en büyük krizlerinden biriyle karşı karşıya

Batılı liderler ABD başkanının saldırılarına maruz kaldığı için birliğin yıl dönümü kutlamaları bu sene sönük geçecek

Brüksel'deki NATO merkezinde düzenlenen bir zirvede ABD Başkanı Donald Trump / Fotoğraf: The Independent 

Soğuk Savaşın başlangıcında kurulan Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) 70. yıl dönümünü kutluyor. Rusya, uluslararası gerginliği yumuşatma girişiminden sonra Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in yönetimi altında tekrar örgütün düşmanı konumuna geldi. Ancak İttifak bunun yanında beklenmedik birinden de sürekli saldırılara maruz kalıyor: ABD başkanı.

Bu doğum günü kutlama töreni, başka bir zamanda olsa, çok gösterişli şekilde gerçekleşirdi. Ancak bu yıl, ABD Başkanı Donald Trump’la birlikte Washington'da bir araya gelen NATO temsilcileri, kendilerini düzenli bir şekilde fırçalayan, Rusya’yı çok az, Putin'i ise hiç eleştirmeyen bu ABD başkanıyla kutlamaların sönük geçeceğinin farkında.

Batılı liderlerse bu gidişata alışmış durumdalar.

Geçen Temmuz ayında Brüksel’deki bir NATO zirvesinde, Trump, üye devletlere hakaretler savurarak, savunma harcamalarını arttırmaları için asılsız ithamlarda bulunmuştu. 
 


Trump bunu, AB’yi sevmediğini kanıtlarcasına İngiltere ziyaretinde Başbakan Theresa May’e Brexit kararının katı bir şekilde uygulanması gerektiğini söylemeden önce yapmıştı.

Daha sonra Putin'le gerçekleştirdiği Helsinki zirvesinde ise Trump, geniş çapta tepki çeken dalkavuk bir tutum sergilemişti.

Trump yönetimiyle Batılı müttefikleri arasındaki ilişkinin kırılma boyutu, bu yılki Münih güvenlik konferansında da çok belirgindi.    

ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence, “Hepinize, özgürlük ve ulusal savunmanın büyük liderinden selamlar getirdim ... Size Amerika Birleşik Devletleri'nin 45. Başkanı Donald Trump’tan selam getirdim” dedikten sonra alkış beklerken başını liderine saygı sunarcasına öne eğmişti. Ancak alkış yerine sadece sağır edici bir sessizlik olmuştu.

Pence bir duraksamanın ardından bu yıl özellikle Ortadoğu, IŞİD ve terörizm, konvansiyonel ve ticari savaşlar, siber saldırılar ve iklim değişikliği gibi önemli konuların gündemde olduğu toplantıda konuşmasına devam etmişti.

Pence’in, Trump'ın coşkulu alkışlarla karşılanmasını beklediğini biliyoruz. Beyaz Saray'ın hazırladığı konuşmanın bir kopyası da, açılış cümlesinin ardından “alkış” için bir duraksamaya yer verildiğini gösteriyor.  

Öte yandan, Almanya Başbakanı Angela Merkel, ciddi bir çıkışla Amerikan yalnızlaşma politikasının tehlikeleri konusunda uyarılarda bulundu. ABD’nin mevcut politikasının tehdidi altındaki çok uluslu kurumları savunan Merkel, ayrıca Trump'ın yok etmeye çalıştığı İran nükleer anlaşmasının korunmasına yönelik Avrupa, Rusya ve Çin tarafından gösterilen çabaların da altını çizdi. 
 


Merkel, 30 devlet başkanı ve 90 bakan önünde gerçekleştirdiği konuşmasının sonunda, tamamen dolu toplantı salonunda uzun süre ayakta alkışlandı.   

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ise, Trump konusunda NATO toplantısındaki münakaşaların aksine ortamı yumuşatmaya yönelik bir duruş sergiledi. Stoltenberg, başkanın hayali iddialarını göz ardı ederek Trump'ın üye ülkelerin askeri harcamalarıyla ilgili yeni bir "aciliyet duygusu" oluşturduğunu savundu.

NATO'daki görev süresi daha yeni uzatılmış Stoltenberg, salı günü Beyaz Saray'da Trump’la bir araya geldi.

Trump görüşmeden bahsettiği tweet’inde şunları yazdı:  

“NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, benim sayemde NATO’nun uzun yıllar süren bir düşüşün ardından üyelerinden çok daha fazla para toplayabildiğini söyledi. Buna sorumluluk paylaşımı denir. Ayrıca bu, birlik ve beraberlik anlamına gelir. Demokratlar ve yalan haberlerse tam tersini göstermeyi sever!”

 


Trump'ın kişisel olarak NATO harcamaları yaptırdığı iddiası doğru değil. Ancak, Amerikan başkanlarının birbiri ardına NATO ülkelerinden savunma bütçelerini GSYİH'lerinin yüzde 2'sine yükseltmelerini istemiş oldukları bir gerçek.

İttifakın en zengin ülkelerinden Almanya bu ay, 2024’e kadar harcamalarını yüzde 1,5’e çıkarmak istediğini, hedef olaraksa yüzde 2'ye yükseltmeyi düşündüğünü açıkladı.

İngiltere, yüzde 2 sınırına ulaştığını iddia eden az sayıda üye devletten biri olmasına rağmen, bazı eleştirmenler söz konusu istatistiklerin İngiltere hükümetinin merkezi  sayılan Whitehall'da birtakım muhasebe oyunlarıyla elde edildiğine dair suçlamalarda bulunuyor.

Bu fikrin ilk kez 1948'de İngiltere'de ortaya atıldığı genelde hatırlanan bir şey değil. Clement Attlee liderliğindeki İşçi Partisi hükümetinin Dışişleri Bakanı Ernest Bevin fikri ortaya atmış ve Avrupa ülkelerinin ittifakı ile ABD arasındaki diyaloğu güçlendirmeyi başarmıştı.

İngiltere'nin elbette toplantıdan önce Avrupa Birliğinden (AB) ayrılması planlanıyor. Bununla birlikte, durum her ne kadar İngiltere'nin NATO üyeliğini etkilemeyecek olsa da, Trump’la Avrupalı müttefikleri arasındaki sürtüşmenin artmaya devam ettiği göz önüne alınırsa, ABD’yle ticaret anlaşması yapmak isteyen Brexit sonrası hükümetin, politik olarak nasıl bir noktada durması gerektiğine karar vermesi gerekebilir.

Öte yandan, ABD'nin 2 eski NATO büyükelçisi gerçekte ittifakın hangi problemle karşı karşıya olduğuna dair fikirlerini açıkladı.    

Eski ABD Başkanı Barack Obama'nın elçilerinden Doug Lute'un konuya dair yorumu şöyle:

“Bu, benzeri görülmemiş bir durum. İttifakımızın 70. yıl dönümündeyiz ancak müttefikler ilk kez Amerikan başkanının bağlılığından şüphe ediyor.”

Yine eski ABD Başkanlarından George Bush’un yönetimi sırasında görev yapan Nicholas Burns ise konuya ilişkin şunları söyledi:

“NATO, son 70 yılın en zor krizlerinden biriyle karşı karşıya. Bir yandan NATO'nun üstesinden gelmesi gereken stratejik zorluklar söz konusuyken, öte yandan en büyük tehdit, tarihinde ilk defa güçlü ve ilkeli bir Amerikan başkanının liderliğinden yoksun olunmasıdır."

 

 

* İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/world/americas

İndependent Türkçe için çeviren: İsmail Aydın

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU