Salgının ekonomik etkilerinin azaltılması için kamu bankalarının kredi borçlarını ertelemesi ve benzer uygulamanın bir süredir özel bankalardan da istenmesi sonrası Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), yeni bir karar aldı.
Özel bankaların kaynaklarının krediye dönüşüm oranlarını artırmayı ve reel sektörün finanse edilmesini amaçlayan karara göre aşağıdaki fomülasyonun her bileşeninin tanımı değiştirildi. En basit tanımıyla söz konusu formülün pay kısmı toplam nakdi kredileri, payda kısmı toplam mevduat kalemlerini açıklıyor.
01 Mayıs 2020'den başlamak üzere, haftalık bazda Aktif Rasyosunu (AR) hesaplamalarına,
– Aktif Rasyonun pay kısmında yer verilen
* Krediler kaleminin, takipteki krediler hariç bankaların bireysel ve ticari müşterilere kullandırdıkları krediler tutarının toplamını,
* Menkul Kıymetler kaleminin, bankalarca satın alınan yurt dışı yerleşiklerce ihraç edilmiş menkul kıymetler ve hisse senetleri hariç özel sektör tahvil ve bonoları ile Türkiye Cumhuriyeti hazinesinin ihraç ettiği her türlü borçlanma araçları, kira sertifikaları ve Eurobondların toplam değerini,
* TCMB Swap kaleminin, bankaların Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na (TCMB) Swap yoluyla verdikleri yabancı paranın TCMB alış kurundan hesap edilen Türk Lirası(TL) cinsinden toplam değerini ifade etmesine,
– AR'ın payda kısmında yer verilen;
* TL Mevduat kaleminin, bankalar mevduatı hariç tüm TL cinsi mevduat/katılım fonu tutarı toplamını,
* Yabancı Para (YP) Mevduat kaleminin, altın ve kıymetli maden hesapları da dahil olmak üzere, bankalarda tutulan yabancı para (YP) cinsinden mevduat/katılım fonu tutarı toplamını ifade etmesine karar verildi.
Aktif rasyosu, her ay sonu itibariyle, o aya ilişkin aylık ortalamasının, mevduat bankaları için yüzde 100'ün, katılım bankaları için yüzde 80'in altına düşmeyecek.
Baz alınacak aykırılık oluşturan aşım tutarı, ilgili ay sonu itibariyle AR değeri yüzde 100'ün altında olan bankalar ve yüzde 80'in altındaki katılım bankaları için, rasyoyu sırasıyla yüzde 100 ve yüzde 80 düzeyine getirecek paydaki değişim tutarı olarak hesaplanacak.
Yani yeni tanımlanan "Aktif Rasyosu" kararına göre özel bankalar yüzde 100 oranını tutturmak için topladıkları mevduata göre daha fazla kredi ya da Hazine'ye borç vermek zorunda kalacak.
"Bankaların asli görevi kredi vermektir"
Kararın ardından Anadolu Ajansı’na konuşan BDDK Başkanı Mehmet Ali Akben, “Bankaların asli görevi vatandaşlarımızdan ve şirketlerimizden topladıkları mevduatı kredi vererek reel ekonomiye aktarmaktır” dedi.
“Bazı bankaların bu temel fonksiyonu gerçekleştirmek yerine kaynaklarını para piyasaları ve yurt dışı türev piyasalarına yönlendirmeyi tercih ettiğini, bunun neticesinde reel sektörün kredi finansmanına erişimde zorlandığını bir süredir izliyoruz” diyen Akben şöyle devam etti:
Koronavirüsün dünya ekonomilerini sarstığı, ülke ekonomimizde yoğun bir finansman ihtiyacının ortaya çıktığı bu dönemde ülke tasarruflarımızı en etkin şekilde kullanmak elzemdir. Bu noktada bankalara önemli görevler düşmektedir.
“Üç hafta önce yazı gönderdik ancak tavsiyemize uyulmadı”
26 Mart 2020 tarihinde bankalara bir yazı yazdık. İçinden geçtiğimiz dönemde müşterilerin kredi taleplerinin karşılanması, kredi limitlerinin kullandırılmasında kısıtlamaya gidilmemesi; kredi geri çağırma, mevcut kredi limitini kullandırmama, fiyat artırma, teminat şartlarını zorlaştırma, makul faiz oranlarıyla yeniden yapılandırma yapmama gibi uygulamalardan özenle kaçınılmasını tavsiye ettik.
Aradan geçen yaklaşık üç haftalık dönemde, bu tavsiyeye uymayan bankalar olduğunu vatandaşlardan ve firmalardan gelen şikayetlerin yanı sıra hem murakıplarımızın yerinde denetimleri hem de veri analizleri neticesinde tespit ettik.Geldiğimiz noktada, bankaların ülke kaynaklarını daha etkin kullanmalarına ve reel sektörün finansman ihtiyacını karşılamalarına yönelik bir düzenleme yapılması ihtiyacı hasıl olmuştur.
Bankaların mayıstan itibaren haftalık bazda aktif rasyolarını hesaplayacağını söyleyen BDDK Başkanı, kararın detaylarını şöyle anlattı:
Aktif rasyosu hesaplamasında banka bazında belirli oranlarda mevduat büyüklüğü, toplam kredi hacmi, menkul kıymet portföyü ve Merkez Bankası ile yapılan kur takası ile kıyaslanacak.
Aktif rasyosunun herhangi bir ay sonu itibarıyla o aya ilişkin ortalamasının mevduat bankalarında yüzde 100'ün, katılım bankalarında ise aktife alabilecekleri finansal ürün sayısının sınırlı olması ve müşterilerinin faiz hassasiyeti göz önünde bulundurularak yüzde 80'in altına düşmemesi beklenmektedir.
Ay sonunda aktif rasyosu bu oranların altında kalan bankalar için aykırılık oluşturan aşım tutarı ortaya çıkacak.
“Döviz rezervini de desteklemek istiyor”
Stratejist Fatih Keresteci, Twitter hesabından yaptığı açıklamada kararı, şöyle değerlendirdi.
BDDK'nın aktif rasyo düzenlemesi bir taşla birkaç kuş vurmayı amaçlıyor:
a) Açık amaç kredileri artırmak.
b) Rasyonun pay kısmına bilanço dışı bir kalem (FX swap) koyarak döviz rezervini desteklemek.
c) Yurt dışının çıkardığı TL bonolar geri verilip yurtdışı TL'yi sıkıştırmak.
BDDK'nın aktif rasyo düzenlemesi bir taşla birkaç kuş vurmayı amaçlıyor: a) Açık amaç kredileri artırmak. b) Rasyonun pay kısmına bilanço dışı bir kalem (FX swap) koyarak döviz rezervini desteklemek. c) Yurtdışının çıkardığı TL bonolar geri verilip yurtdışı TL'yi sıkıştırmak.
— Fatih Keresteci (@fatihkeresteci) April 18, 2020
“Özel bankaların takındığı tavır bizi üzüyor”
Bir süredir özel bankaların da kredi vermedeki isteksizliğini eleştiren Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, “Kamu bankaları vatandaşın yanında dururken, özel bankaların takındığı tavır bizleri üzmektedir. Onları da sürece davet ediyorum. Kamu bankaları işletmelerin 20,5 milyar liralık, 795 bin vatandaşın da 40,6 milyar liralık kredi borcunu öteledi” demişti.
BDDK Başkanı Mehmet Ali Akben ise ''Tüm bankalarımızı müşteri odaklı davranmaya, kredi kanallarını açık tutmaya, kurumumuz ve sektör birlikleri tarafından alınan kararlara uymaya davet ediyorum'' çağrısında bulunmuştu.
Independent Türkçe, AA
