Küresel borcun toplam gayri safi hasılaya oranı 2020 sonunda yüzde 342’ye çıkabilir

Uluslararası Finans Enstitüsü’nün verilerine göre virüs salgınının etkisiyle mart ayında küresel borç 3,2 trilyon dolara çıktı. 2017-2019 yılları ortalaması 0,9 trilyon dolardı

Fotoğraf: Reuters

Uluslararası Finans Enstitüsü’nün (IIF) yayınladığı Küresel Borç Monitörü Raporu’na göre tüm dünyada ve tüm sektörlerdeki borç miktarı 2019’da 10 trilyon dolardan fazla artarak 255 trilyon dolara yükseldi. 

Söz konusu borç miktarı, küresel gayrisafi hasılanın (GSH) yüzde 322’si ve 2008 Küresel Finansal Krizi’ndeki seviyeden 87 trilyon dolar daha fazla. 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Hükümetler, küresel borçta 2007’den bu yana devam eden artışta aslan payına sahip. Hükümet borçluluğu 2019’da 35 ile 70 trilyon dolar arasında değişti. 

ABD ve Çin, tek başına bu artışın yüzde 50’sinin sebebiyken, hesaplamaya katılan 52 ülkenin yüzde 85’i, 2008’den daha yüksek oranda hükümet borcu/GSH oranına sahipler. Güney Afrika, Şili, Brezilya ve Arjantin’de kamunun borcu yüzde 25 artarken, Türkiye ve Hindistan’da ılımlı bir düşüş gözlendi. 

Türkiye’de borçluluk ne durumda?

Türkiye özelinde bakıldığına en yüksek borçuluk oranı finans dışı özel sektörde. 2018’in dördüncü çeyreğinde yüzde 69,1 olan borçluluk/GSH oranı 2019 dördüncü çeyrekte yüzde 66,5’e geriledi. 

Kamu borcunun gayrisafi yurt içi hasılaya oranı ise bir önceki yıldan bu yana çok fazla değişmeyerek (Yüzde 32,1) 2019 sonunda yüzde 32,6 oldu. 

IIF verilerine göre Türkiye’de hanehalkının borcunun gayrisafi hasılaya oranı yüzde 14,9. Bu oran, 2018 son çeyreğinde yüzde 15,3’tü. 

Döviz cinsinden borçluluk oranlarına bakıldığında, finans dışı özel sektörün yüzde 27,3, kamunun yüzde 16,2 ve finans sektörünün yüzde 20 seviyesinde. 

Sadece mart ayının borcu 3,2 trilyon dolar 

Hem tüketimi hem üretimi durduran koronavirüs salgınının etkilerini azaltmak için açıklanan devlet teşvikleri, merkez bankalarının parasal genişleme kararları gibi uygulamalar sonrası küresel borç mart ayında da yükseldi. 

IIF’nin verilerine göre brüt kamu borcu geçen ay, 2,1 trilyon dolara (Diğer sektörler eklendiğinde 3,2 trilyon dolar)yükselerek rekor kırdı. Zira 2017-2019 yılları ortalaması 0,9 trilyon dolardı. 

Borçluluk oranı yüzde 322'den yüzde 342'ye çıkabilir 

Uluslararası Finans Enstitüsü analistleri, durumun böyle devam etmesiyle 2020 sonu borç yükünün dramatik bir seviyeye ulaşabileceğini söylüyor. 

IIF’nin tahminlerine göre şayet küresel ekonomik faaliyette yüzde 3 daralma ve net kamu borcunda iki kat artış olursa, yüzde 322 olan borcun gayrisafi hasılaya oranı yüzde 342’ye çıkabilir. 

Raporda, “Kurumsal gelirlerdeki sert kayıp ve çoğalan iş kayıpları borç yükünü işletmeler ve hanehalkı için ağırlaştırıyor. Hâlihazırda agresif mâli politikalar birçok ülkedeki devasa hükümet borçlanmalarını körüklemiş durumda” ifadeleri kullanıldı. 

2018’de 183 trilyon dolar olan finans dışı sektörlerdeki borçluluk da 2019’da 192 trilyon dolara ulaştı. 

Gelişen ekonomilerin toplam borcu 71 trilyon dolar

Küresel Borç Monitörü Raporu, aralarında Hindistan, Çin, Güney Afrika, Brezilya ve Türkiye gibi ülkelerin de olduğu gelişmekte olan ekonomileri de değerlendirmeye aldı. 

Buna göre gelişmekte olan ülkeler, küresel borç dağına sadece 2019’da 5,3 trilyon dolar ekledi ve bu ülkelerin toplam borcu 71 trilyon doları geçti. Bu ülkelerin borcunun gayrisafi hasılaya oranı yüzde 220. Bu oran, 2007’de yüzde 147’ydi. 

2020'de vadesi dolacak borcun yüzde 23'ü gelişen ekonomilerden 

Gelişen ekonomilerde finansa sektörü dışındaki döviz cinsinden borç, 2018’e oranla yüzde 8 arttı ve 5,3 trilyon dolar oldu. 

IIF’nin verilerine göre Türkiye, Arjantin, Şili ve Kolombiya döviz cinsinden borçlulukta 2009’dan bu yana en sert yükselişi gördü. 

“Döviz cinsinden borçlanmaya yüksek oranda bağımlılık, bazı gelişen ekonomilerdeki hükümet ve kurumlar için dikkate değer likidite ve geri ödeyememe riski oluşturuyor” denilen raporda küresel çapta 20 trilyon dolarlık tahvil ve kredi ödemesinin vadesinin 2020 sonu olduğu hatırlatıldı ve bunun yüzde 23’ünü gelişen ekonomilerin oluşturduğu belirtilidi. 

IIF’nin verilerine göre gelişen ekonomilerin 2020 sonuna kadar olan “borcun yeniden finansmanı” ihtiyacı 730 milyar dolar. 

"Borçların bir kısmı ödenebilir ancak enflasyon da artabilir"

2020 borçululuğunun akıbetinin virüsün ne kadar kontrol altına alınabileceğine bağlı olduğunu söyleyen Uluslararası Finans Enstitüsü, mâli politikaların ekonominin küçük işletmeler ve düşük gelirli hanehalkı gibi savunmasız segmentlerini ne kadar destekleyebileceğinin önemli olduğuna vurgu yaptı. 

“Şirketler ve hanelerin bu önlemlere nasıl yanıt vereceği ve ne gibi davranış değişikliği gösterecekleri toparlanma tahminlerinde büyük fark yaratacak” diyen IIF’ye göre kısa vadeli kesintilerin yanı sıra genişleyen bütçe açıkları ve para stoğundaki devasa genişleme enflasyonist baskıları da artırabilir.

 “Fiyatlar üzerindeki etkisi ülkeden ülkeye değişiklik gösterecektir” diyen IIF, parasal genişlemenin borç yükünü bir miktar azaltabileceğini vurguladı. 


Independent Türkçe 

DAHA FAZLA HABER OKU