Türkiye ve Rusya arasında Suriye’nin kuzeyinden Libya’ya uzanan anlaşmazlıklar, çatışmaların ve ateşkeslerin gölgesinde sürerken Arap devletleri de Türkiye’ye karşı yeni ittifaklar arayışında.
Bölge genelinde Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri çizgisinde siyaset izleyen Mısır’ın son süreçte Şam yönetimiyle ilişkilerini geliştirmesi ve Arap devletlerini bir araya getirme çabası da hız kazandı.
Mursi iktidarının devrilmesinin ardından Türkiye’ye karşı bölgede yükselen cephenin önemli üyelerinden Mısır, Libya ve Suriye’nin kuzeyiyle ilgili Şam yönetimiyle ortak zemin buluşmaşa çalışıyor.
Bu kapsamda 2 Mart’ta Mısır istihbarat servisi başkanı General Abbas Kamil ve Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad’ın ‘Ulusal Güvenlik Danışmanı’ Ali Memlük arasında üst düzey bir görüşme gerçekleşti.
Söz konusu görüşmenin General Kamil ve Memlük arasında gerçekleşmesi de iki ülke arasındaki ilişkiler anlamında sembolik önemde.
Baas yönetimi bürokrasisinde ‘Ulusal Güvenlik Danışmanı’ sıfatını kullansa da ülkenin istihbarat servislerinin kurucularından olması nedeniyle Memlük’ün istihbaratla ilgili karar verici rolü devam ediyor.
Öte yandan görüşmenin daha önce Kahire’de gerçekleşen görüşmelerin aksine Şam’da yapılması da Baas yönetimine bölgesel itibarını kazandırmaya yönelik bir hamle olarak yorumlanıyor.
Tarafların görüşmesi sadece bölgedeki iki oyun kurucu ismin görüşmesinden ibaret değil.
Şam kaynaklarından aktarılan bilgilere göre, iki isim Suriye’de “terörizme karşı devam eden mücadele” ve “bölgedeki son gelişmeler” üzerine görüşmek için bir araya geldi.
Suriye’de “terörizme karşı savaş” ifadesi temelde İdlib’i bölgesini kuşatan Suriye rejimi ve müttefikleri ile Türk Silahlı Kuvvetleri ve müttefik unsurları arasındaki mücadeleyi sembolize ederken “bölgedeki son gelişmeler” ifadesi ise Doğu Akdeniz eksenli bir güç mücadelesini işaret ediyor.
İki isim arasındaki görüşmenin Mısır İstihbarat Servisi Başkanı’nın Libya’nın doğusu, Tunus ve Cezayir’e yaptığı turun ardından gerçekleşmesi de Şam kaynaklarınca önemli bulunuyor.
Independent Türkçe’nin ulaştığı bilgilere göre Mısır istihbaratı, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri tarafından desteklenen yeni bir ittifakın altyapısını oluşturmak istiyor.
Doğu Akdeniz’i çevreleyen Tunus, Libya, Mısır ve Suriye’nin dahil olacağı yeni ittifakın hem siyasi hem de iktisadi amaçları bulunacağı da iddialar arasında.
Mısır, Arap devletlerinin bayrak taşıyıcısı olmayı tarihsel amaçları arasında görüyor.
Kahire’nin bu projeyle Arap topraklarını Türkiye ve İran nüfuzundan korumak istediği Şam sarayı kaynakları tarafından kaydedilen diğer hususlar arasında.
Şam yönetimi Mısır tarafıyla devam eden görüşmelerde özellikle ekonomi ve ticaret başlıklarını gündemde tutuyor.
Lazkiye başta olmak üzere ülkenin batı kesimindeki limanları uluslararası ticarette daha aktif kullanmak isteyen Suriye, Halep kentini de Rusya ile birlikte tekrar ülkenin ekonomik merkezi haline getirmeyi amaçlıyor.
Ülkenin petrol sahalarının büyük oranda ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri (SDG) kontrolünde olması ve Humus kırsalındaki doğal kaynakların da Rusya tarafından kullanılması Şam yönetimini alternatif yollar bulmaya zorluyor.
Mısır istihbaratı tarafından oluşturulan heyetin Şam ziyareti, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Rus mevkidaşı Vladimir Putin ile İdlib’te ateşkesi sağlamak üzere vardığı anlaşmadan hemen önce gerçekleşti.
Mısır’ın aktif rol üstlendiği bu süreç Moskova tarafından destek görse de İran’ın anlaşmaya karşı olduğunu belirtiyor.
Mısır’ın “Başkanlık tilkisi”: İstihbarat Başkanı Abbas Kamil
Ortadoğu ve Afrika’nın kuzeyinde etkisini muhafaza eden Mısır istihbaratının başkanı General Abbas Kamil göreve 2018’de Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi tarafından atandı.
Kamil’in, selefi Halid Fevzi’ye göre daha dışa dönük bir isim olduğunu kaydeden Mısır kaynakları Kamil’in ise daha geniş bir politik perspektife sahip olduğunu ifade ediliyor. Mısır istihbaratında askerlerin ağırlığı göze çarpıyor.
1957 doğumlu Kamil, Mısır’ın çalkantılı bir politik süreçten geçtiği 1978 yılında askeri okuldan mezun oldu.
ABD’de zırhlı birlikler kursu alan Kamil, ayrıca Cenevre Güvenlik Politikaları Enstitüsü’nde askeri strateji üzerine eğitim gördü.
İstihbarat başkanlığı öncesinde de Sisi’ye yakın bir isim olan Abbas Kamil, Sisi’nin Mısır’da darbeyle iktidarı ele aldığı sürecin kara kutularından biri olarak görülüyor.
General, Mısır içerisinde “Gölge cumhurbaşkanı” ve ‘“Başkanlık tilkisi” gibi lakaplarla da anılıyor.
Suriye muheberatının beyni: Ali Memlük
Aslen Hataylı bir ailenin çocuğu olan Ali Memlük ise 1946 yılında Şam’da doğdu.
Hava Kuvvetleri istihbarat servisini teşkilatlandıran Memlük, 2005 yılında General Hişam İhtiyar’ın yerine Devlet Güvenliği İstihbarat servisinin başına getirildi.
Beşar Esed’in ülkede geniş çaplı reformlar gerçekleştireceğine dair yaygın bir kanının olduğu dönemde ülkesinin İsraille yürüttüğü gizli müzakerelerin kilit isimleri arasındaydı olan Memlük, Türkiye aracılığıyla devam eden müzakerelerin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından ülkeyi İran’la daha da yakınlaştırdı.
Baas yönetiminin ABD, Türkiye, İsrail, Rusya, Suudi Arabistan, Ürdün ve Mısır gibi ülkelerle yürüttüğü gizli müzakerelerde önemli görevler üstlenen Memlük, geçtiğimiz yıl Esed’in ulusal güvenlik danışmanı ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı olarak atandı.
Independent Türkçe
© The Independentturkish
