Facebook ve diğer sosyal medya platformlarında yayılan yanlış haberlere sağlıkla ilgili makaleler de eklenirken, konuyu masaya yatıran bilim insanlarından önemli uyarılar geldi.
Kendilerini sağlık ve tıp haberlerinin medyada nasıl yer aldığını incelemeye adayan ve bu konuda Güvenilirlik Koalisyonu (Credibility Coalition) ile birlikte çalışan Health Feedback’ten bir grup bilim insanı, 2018 yılında yayımlanan sağlık hikayelerinin geçerliliğini ve bilimsel doğruluğunu tespit etmek için en popüler sağlık makalelerini analiz etti.
Çalışma için Huffington Post, CNN ve The Guardian gibi ünlü yayın kuruluşlarından yaşam tarzı bloglarına kadar çeşitli kaynaklar tarafından yayımlanmış makaleler incelendi. Yapılan analizler, sosyal medyada en fazla ilgi gören hikayelerin insanları aslında yanlış bilgilendirdiğini ve bu yazıların doğruluktan uzak olduğunu gösterdi.
Araştırmacılar, makalelerin çoğunu, ayrıntı ya da bağlam eksikliğinden, “araştırma bulgularının önemini abartma”ya kadar farklı konulara ayırarak inceledi.
Sosyal medyada kullanıcıların dikkatini çekmek için kullanılan “sansasyonel başlıklar”da olduğu gibi en popüler makalelerin bazılarında bilimsel bulguların yanlış yorumlanması sorunuyla da karşılaşıldı.
Araştırmalar sırasında sağlıkla ilgili en çok paylaşılan 10 makaleden yedisinde yanıltıcı ya da yanlış bilgilerin yer aldığı ortaya çıktı. UrHealthGuide tarafından yayımlanan “Federal çalışmalar, marihuananın alkolden 100 kez daha az zehirli olduğunu gösterdi” başlıklı en popüler makalenin de aralarında olduğu ve 1 milyondan fazla paylaşım alan yazılar, “güvenilmez ve potansiyel olarak zararlı” olarak derecelendirildi.
İncelenenler arasında yalnızca üç hikayenin “son derece güvenilir” olarak sınıflandırıldığı ve bu makalelerin hepsinin Time dergisinde yayımlanmış olduğu belirtildi.
Çalışmalarını en çok paylaşılan 100 makaleye kadar genişleten bilim insanları, bu yazıların ancak yarısından azını “son derece güvenilir” buldu.
Yüksek puan alan makalelerin çoğunun 11 milyon kez paylaşılmış olduğu, düşük puan alan makalelerin ise 8.5 milyon gibi önemli bir miktarda paylaşıldığı ifade edildi.
Sonuçlara göre Facebook, 100 makale içinde yüzde 96 oranı ile sosyal medya platformları arasında en çok yanlış makalenin paylaşıldığı kaynak oldu.
Araştırılan makaleler, hastalık ve hastalık tedavisi, yiyecek ve beslenme ile aşılar gibi ilgi alanlarına göre üç farklı kategorideki analiz edildi. Çalışmayı yürüten editörler, makaleleri “birincil kaynakların niteliği ve çeşitliliğinin yanı sıra söylem ve duygusal dilin varlığı” gibi bazı faktörleri baz alarak güvenilirlik açısından değerlendirdi.
Güvenilir kabul edilen makalelerin aynı zamanda okuyucuları daha fazla bilgilendiren yazılar olduğu kaydedildi.
İncelemeler sırasında en yüksek olumlu puanı alan yazılar, büyük çoğunluğu saygın kaynaklar tarafından paylaşılan hastalık ve hastalık tedavisiyle ilgili makaleler oldu.
Araştırmacılara göre, güvenilirlik açısından en düşük oranı alanlar ise, yaygın olarak paylaşılan ve çoğu yaşam tarzı bloglarından ya da “kaynakları şüpheli sağlık siteleri”nden gelen gıda ve beslenmeyle ilgili makaleler oldu.
Çalışmaya katılan araştırmacılara göre elde edilen bulgular, “sağlıkla ilgili yanlış haberlerin yayılmasını engellemek için yapılması gereken daha fazla iş olduğunu” gösteriyor.
Sosyal medya platformu Facebook, yanlış haberler konusunda yaygın bir sorunlarının olduğunu kabul etmiş ve bu problemle baş edebilmek için metinlerin doğruluğunu denetleyecek üçüncü bir göze başvurmak gibi çeşitli yöntemleri uygulamaya sokmuştu.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
https://www.independent.co.uk/life-style
Independent Türkçe için çeviren: Elvide Demirkol
© The Independent
