İsrail ve Sudan ilişkisindeki yeni atılım duyulunca hiç şüphesiz İsrailliler ülkeleri için yine başa dönmüş gibi hissedecek. İsrail'in Altı Gün Savaşı'nda kazandığı rahatlatıcı zaferden hemen sonra, 1 Eylül 1967'de Sudan'ın başkenti Hartum'da Arap Birliği Zirvesi toplanmış ve Hartum Deklarasyonu'nu yada basitçe 3 ret kararını yayımlamıştı: "İsrail'le barış yok, İsrail'i tanımak yok, İsrail'le müzakere yok." Bugün bu deklarasyon tersine dönerek onlarca yıldır devam eden Arap-İsrail savaşlarında sonun başlangıcını temsil ediyor.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
İsrail'in ve Batı'nın karşı karşıya kaldığı en kötü çatışmalarda Sudan'ın birçok bağlantısı mevcut. Müslüman Kardeşler, Cezayir'deki Silahlı İslami Grup (GIA), Hizbullah ve hatta (1993 Oslo Anlaşmalarından hemen önce) Filistin Kurtuluş Örgütü de dahil, Ortadoğu'daki başlıca İslamcı militan örgütlerin bazılarını bir araya getiren Sudanlılar, bu gruplara eğitim kampları da sağlamıştı. Sudan, 1996 yazında Afganistan'ı ana operasyon üssü haline getirmeden önce Suudi cihatçı Usame bin Ladin'e ev sahipliği yapan ilk ülkelerden biriydi. El Kaide'nin İran Devrim Muhafızları'yla buluşabileceği tarafsız bir zemin sağlamıştı.
Sudan, ayrıca İran'ın bölgesel ağına da dahil edilmişti. Tahran, donanma kuvvetleri için Kızıldeniz'deki Sudan Limanı'na erişim hakkı elde etmişti. İran gemileri Basra Körfezi'nden ayrılıp Kızıldeniz'e girerek Sudan limanlarına doğru hareket edebiliyordu. Bu gemiler çoğunlukla daha sonra kamyonların kuzeye doğru, Sudan'a ve Mısır'a taşıdığı, Sina Yarımadası'na ve Gazze Şeridi'ne teslim edilecek İran silahlarını taşıyordu. Bu, Hamas'ın İsrail'le savaşma kapasitesini artıran en önemli tedarik yollarından biriydi. Yemen savaşı sonucunda Sudan artık İran yanlısı konumunu sürdürmemeye karar verdi ve dış politikasında Suudi Arabistan'a yakınlaştı. Bunun sonucunda Hamas, Sudan tedarik hattını kaybetti.
Ek olarak Sudan, Çad sınırındaki batı bölgesi Darfur'da vahşi bir iç savaş yürütmeye başladı. Uluslararası organlar, Sudan Ordusu'nun Darfur'daki eylemlerini birçok kez doğrudan soykırım diye nitelendirdi. ABD yönetiminin duruşu da böyleydi. Uluslararası Ceza Mahkemesi, Sudan'ın eski devlet başkanı Ömer El Beşir'in soykırımda suç ortağı olduğuna karar verdi.
Kısacası, coğrafi bakımdan Ortadoğu sınırındaki Sudan, birçok farklı şekilde İsrail karşıtı ortak cephenin parçasıydı. Sudan'ın İsrail'le yeni bir ilişki aramasıyla bu cephe dağıldı. Ve son yirmi yıldır Batı'yla savaşan güçler, en önemli operasyon üslerinden birini kaybetti.
Dore Gold, Kudüs Halkla İlişkiler Merkezi'nin başkanıdır. Önceden İsrail Dışişleri Bakanlığı'nda genel direktörlük yapmış ve İsrail başbakanı adına Afrika'da birçok girişimde bulunmuştur.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
https://www.jpost.com/Middle-East/Israel-comes-full-circle-with-Sudan-analysis-616388
Independent Türkçe için çeviren: Ata Türkoğlu
