Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Çin’de ortaya çıkan yeni tip koronavirüs (2019-nCoV) salgınıyla ilgili "uluslararası kamu sağlığı acil durumu” ilan etti.

DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, Cenevre’deki toplantının ardından düzenlenen basın toplantısında, ilanın nedenine ilişkin "Asıl neden Çin’de ne olduğu değil, diğer ülkelerde ne olduğu” ifadeleriyle durumun küresel ciddiyetine dikkat çekti.

Şimdiye kadar 18 ülkede görülen virüsle ilgili Adhanom, asıl endişenin bağışıklık sisteminin zayıf olduğu ülkelere ulaşmasının oluşturduğunu kaydetti.

Örgütün bu ilanı, bugüne kadar uluslararası çapta yapılan altıncı ilan oldu. 

Acil durum ilanının ne anlama geldiğini anlamak için, acil durum komitesinin ne olduğunu ve nasıl çalıştığını bilmek gerekiyor.

Acil durum komitesi nedir?

Birleşmiş Milletler (BM) Dünya Sağlık Örgütü Acil Durum Komitesi, DSÖ Genel Direktörüne "Uluslararası Halk Sağlığı Acil Durumları” bağlamında tavsiyelerde bulunan uluslararası uzmanlardan oluşuyor.

DSÖ'nün Cenevre'de düzenlediği basın toplantısına yoğun katılım oldu / Fotoğraf: Reuters

DSÖ’nün sitesinde yer alan bilgiye göre uzmanlar şu konular hakkında görüş bildiriyor:

• Durum, Uluslararası Kamu Sağlığı Acil Durumu (PHEIC) ilan edilmesini gerektiriyor mu?
• Salgının küresel düzeyde yayılmasını önlemek veya sınırlamak, uluslararası ticaret ve seyahat üzerindeki etkilerinin önüne geçmek, küresel anlamda endişe veren halk sağlığı acil durumu yaşayan ülkeler tarafından alınması gereken önlemlere ilişkin öneriler.
• Acil sağlık durumunun sona ermesi.

Sonraki süreçte Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü, Acil Durum Komitesi’nin tavsiyeleri, taraf devletler tarafından sağlanan bilgiler, konunun uzmanları, insan sağlığı için oluşan risklerin değerlendirmesi, hastalığın küresel yayılma riski ve uluslararası seyahatleri etkileme riski temelinde uluslararası acil durum konusunda nihai kararı veriyor.

Alınan kararın ardından Acil Durum Komitesi en az üç ayda bir toplanarak yeniden bir durum değerlendirmesi yapıyor.

Durumun aciliyetine göre değişiklik yapılıp yapılmaması gerektiği konusunda yeniden karar alınıyor.

Dünya genelinde vaka sayısının çoğu Çin'de olmak üzere 8 bin 100'ü geçtiği belirtiliyor / Fotoğraf: Reuters

Acil durum ne anlama geliyor?

Uluslararası Kamu Sağlığı Acil Durumu, 2005 tarihli DSÖ Uluslararası Sağlık Tüzüğü’nde şöyle tanımlanıyor:

"Hastalığın küresel çapta yayılması sonrası uluslararası müdahale gerektiren diğer ülkelerde halk sağlığı riski oluşturan olağandışı olaylar”

Acil durum ilanının diğer tanımlarıysa şöyle:

• Ani, olağandışı, olağandışı veya beklenmedik bir sağlık durumu.
• Söz konusu sağlık sorununun, etkilenen ülkenin ulusal sınırları dışındakiler için de etkisinin olması.
• Küresel çapta acil önlemler gerektiren sağlık durumu.

Birleşik Arap Emirlikleri'nin Dubai Havaalanı'nda maske takan yolcular / Fotoğraf: Reuters

Ülkelere düşen görevler ne?

Küresel acil durum ilanıyla birlikte DSÖ, tüm ülkelere ticaret ve seyahat alanında ve hastalığın ülke sınırları içerisinde yayılmasını önleme veya sınırlamayı amaçlayan tavsiyelerde bulunuyor.

Acil durum ilanı, ülkelerin ve uluslararası örgütlerin salgının yayılmasını önlemek için çabalarını artırmaları yönünde DSÖ’ye yetkiler veriyor.

Acil durum ilanı ülkeleri salgınla mücadele konusunda işbirliği yapmaya ve kaynakları ortak kullanmaya teşvik ederken, salgının yayıldığı ülkelerin vatandaşlarını sağlık ve hijyen tavsiyelerine uymaya çağırıyor.

Ayrıca bu ilan, dünyaya salgının ‘ciddi bir durum’ olduğu mesajını veriyor.

DSÖ, bazı şehirler ve bölgeler için seyahat uyarısı yapabiliyor.

Örgütün ülkelerin kamu sağlığı önlemlerini denetme yetkisi de bulunuyor.

Her ne kadar DSÖ tavsiyelere uymayan ülkeler hakkında hukuki yaptırım uygulayamasa da, 2005 yılında BM üyeleri tarafından kabul edilen DSÖ Uluslararası Sağlık Tüzüğü’ün yükümlülüklerini yetine getirmek zorunda olduğundan, DSÖ’nün tavsiyelerine uyulması konusunda ülkeler üzerinde baskı oluşturuyor.

Independent Türkçe