fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Lübnan, Sudan, Irak, Kolombiya, Ekvador ve daha niceleri.... İşçiler pek çok yerde iş, ekmek, özgürlük talep ederek grevler örgütledi. Ezilenlerin diğer kesimleri sokaklara çıktı. Baskı altındaki halklar özgürlük istedi. 2019’daki kitlesel halk eylemlerini gün gün vermeye devam ediyoruz. Serinin ikinci yazısında 1 Temmuz’dan 31 Aralık’a küresel isyanın güncesi...
TEMMUZ
Sırplar sokakları terk etmiyor. ABD'nin "üvey evladı" Porto Riko'da Vali'ye karşı isyan. 2019'un Temmuz'unda sokaklar da hava kadar sıcaktı.
1 Temmuz: Belgrad’da Vucic’in istifası talebiyle kitleler yine sokakta. 30 Kasım 2018’de başlayan ve hiç ara vermeyen Sırbistan protestoları, Avrupa’nın en uzun soluklu kitle hareketlerinden biri oldu.
2 Temmuz: Hong Kong sokakları yine karıştı. Güvenlik güçleriyle göstericiler arasında çatışmalar...
3 Temmuz: Sudan'da yönetimi elinde tutan ordu ile sivil muhalifler seçimler yapılana kadar geçiş süreci boyunca iktidarın dönüşümlü olarak paylaşılmasında uzlaştı. Taraflar, teknokrat bir hükümetin kurulması ve son haftalarda sokaklarda yaşanan şiddet olaylarının araştırılması için bağımsız soruşturma yürütülmesi için de el sıkıştı.
4 Temmuz: BM, Venezuela hükümetini ölüm timleri kurarak 2018 yılı boyunca 5 bin 287 muhalifi öldürmekle itham etti.
5 Temmuz: Venezuela'da, 5 Temmuz bağımsızlık günü, iki farklı programla kutlandı. Maduro, başkent Karakas'ın Kahramanlar Meydanı'nda gerçekleştirilen askeri geçit törenine katılırken, kendini geçici devlet başkanı ilan eden Juan Guaido ve taraftarları ise yürüyüş düzenledi. Maduro, geçit töreninde yaptığı konuşmada muhalefete diyalog çağrısında bulunurken, Guaido ise insan hakları ihlalleri nedeniyle Maduro'nun çağrısına "diktatör" sözleriyle yanıt verdi.
6 Temmuz: Kazakistan'da 79. yaş gününü kutlayan eski Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev'in yetkilerini tamamen devretmesini talep eden çok sayıda gösterici gözaltına alındı.
7 Temmuz: Brezilya’daki “oto yıkama skandalından” sızan belgeler, Bolsonaro hükümetinin ve birlikte yolsuzluğa karıştığı şirketlerin Venezuela muhalefetiyle bağlarını ortaya koydu. Brezilya hükümeti, Venezuela’da iç savaş çağrısında bile bulunmuş.
8 Temmuz: Almanya'nın Köln kentinde genç iklim aktivistleri 5 gün aralıksız iklim grevi için bir araya geldi. İsveçli aktivist Greta Thunberg öncülüğünde başlayan "Gelecek için cuma günleri" (Fridays for future) eylemlerine destek veren genç aktivistler, bu kez tüm haftaya yayılan grevleriyle iklim krizine çözüm için yetkililere çağrıda bulundu.
9 Temmuz: Venezuela hükümetiyle muhalefet temsilcileri, barış görüşmeleri için Norveç'in arabuluculuğunda Barbados'ta bir araya geldi. Görüşmeler hakkında "iyimser" olduğunu vurgulayan Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro, "Bugün, beş saatlik bir toplantı yaptılar ve öyle görünüyor ki adım adım barışa giden yolun zeminini hazırlıyoruz" dedi.
10 Temmuz: Hong Kong’ta, hükümet yanlıları da sokağa çıktı. Bir grup hükümet yanlısı, toplu dilekçe vererek bağımsızlıkçı parlamenterler Jeremy Tam, Au Nok-hin ve Roy Kwong’un şiddet olaylarından sorumlu olduğunu ileri sürdü.
11 Temmuz: İsveç'ten bu kez bir sanal eylem; Sokak kavgasına karışarak gözaltına alınan Amerikalı 'rap' şarkıcısı ASAP Rocky'nin serbest bırakılması için açılan sayfada 24 saat içerisinde 470 binden fazla imza toplandı.
12 Temmuz: Venezuela hükümeti, Juan Guaido’nun kişisel güvenlik görevlilerinden ikisini darbe girişimi ve ulusal ordudan çalınan silahların satışına karıştıkları gerekçesiyle tutukladı.
13 Temmuz: Hong Kong’ta bu kez Çin hükümetinin “paralel ticareti” protesto edildi. Protesto gösterisine yaklaşık 30 bin kişi katıldı.
14 Temmuz: Moskova'da, belediye meclisi üyeliğine aday bazı kişilere seçimlere katılma hakkı verilmemesi üzerine binlerce kişi sokaklara çıktı. Moskova İl Seçim Kurulu önünde toplanan kalabalık, Devlet Başkanı Vladimir Putin'e muhalifliği ile tanınan adayların da seçimlere katılabilmesini talep etti. Hükümet karşıtı sloganlar atan göstericilere polis müdahale etti.
15 Temmuz: Hong Kong eylemleri şehir merkezinden banliyolara doğru da taştı. Özerk Yönetim’in Çin sınırındaki bölgesi Sha Tin’de, göstericiler bir alışveriş merkezinin içerisinde polisle karşı karşıya geldi. Polis, Çin yönetimine karşı protesto gerçekleştiren binlerce Hong Konglu eylemciyi dağıtmak isterken alışveriş merkezine sığınan eylemcilerle polis AVM içinde birbirine girdi.
16 Temmuz: Porto Riko’da Ricardo Rossello karşıtları sokaklara inerken, Vali Rossello koltuğu bırakmayacağını söyledi.
17 Temmuz: Sudan’da Ömer Beşir iktidarını birlikte deviren ordu güçleriyle eylemciler 2022’de serbest seçimlerin yapılacağını ilan etti ve seçimlere kadar bir güç paylaşımı anlaşmasını yürürlüğe koydu.
ABD'ye bağlı özerk bölge Porto Riko'nun valisinin gizli mesajlaşmalardaki küfürleri, bir kadın siyasetçi hakkında kullandığı cinsiyetçi ifadeler, obez bir yurttaşla alay edişi ve Porto Rikolu şarkıcı Ricky Martin hakkındaki homofobik ifadeleri büyük tepki gördü. Halk yolsuzluğa, cinsiyetçiliğe, homofobiye isyan ederek sokaklara çıktı.
18 Temmuz: Etiyopya’da güvenlik güçleriyle muhalifler arası çatışmalarda en az 17 kişi yaşamını yitirdi.
19 Temmuz: Afrika ülkelerinden Malawi de karıştı. İktidardaki İlerici Demokrat Parti’nin gençlik teşkilatının üyeleri Malawi Kongre Partisi’ni destekleyen protestoculara bıçaklarla saldırdı.
20 Temmuz: Rusya’da 2011-2013 protestolarından bu yana gerçekleşen en büyük muhalif politik mitingler. Sakharov Meydanı’nda düzenlendi.
21 Temmuz: İçeriğinde homofobik ve kadın düşmanı ifadeler bulunan internet yazışmaları basına sızan Porto Riko Valisi Ricardo Rossello, kitlesel protestolara karşın seçime gitmeyeceğini açıkladı.
22 Temmuz: Dört ay önce göreve başlayan Haiti Başbakanı Jean-Michel Lapin gösteriler nedeniyle istifa etmek durumunda kaldı.
23 Temmuz: Nijerya’da, Nijerya’nın Hizbullah’ı olarak bilinen İslami Hareket’in lideri, İbrahim Zakzaki’nin serbest bırakılması amacıyla sokaklara çıkan Şiiler polisle çatıştı, polisin açtığı ateş sonucu 11 protestocu ve olayları takip eden bir gazeteci yaşamını yitirdi. Çatışmalarda bir de polis öldü.
24 Temmuz: Greenpeace protestocuları, Başbakanlık yetkisini almak için Kraliçe’ye gitmekte olan Boris Johnson’ın yolunu kesti.
25 Temmuz: Malawi’de protestocular iktidardaki İlerici Demokrat Parti’nin ofislerini, hükümet binalarını ve polis noktalarını ateşe verdi.
26 Temmuz: Nikaragua’da üniversite öğrencileri bir yıl önce hükümetin koyduğu eylem yasağına rağmen bir protesto gösterisi gerçekleştirdi.
27 Temmuz: Sudan’da Hartum katliamını araştıran komitenin raporu muhalifleri tatmin etmedi. Hartum’da rapora karşı sokak protestoları...
28 Temmuz: Binlerce Hong Konglu Çin yönetimi yanlısı Hong Kong yöneticisi Carrie Lam’ın istifası için yine sokaklardaydı. Polis yasağına rağmen hükümet binasına yürüyen eylemciler, Birleşik Krallık’tan yurttaşlık haklarını korumasını istedi.
29 Temmuz: Çin hükümeti, Hong Kongluların eylemlerini “radikal unsurlar tarafından düzenlenen şeytani suçlar” olarak nitelendirdi. Hong Konglu yerel parlamenterler ve gazeteciler Pekin’den gelen bu açıklamanın ilişkileri daha da gereceği uyarısında bulundu.
Japonya’nın balina avcılığına devam etmesini protesto amacıyla Londra’daki Japonya Büyükelçiliği önünde toplanan hayvanseverler, “Balinaları Kurtarmak İçin Küresel Yürüyüş” çağrısında bulundu.
30 Temmuz: Hong Kong’ta gösterilerde gözaltına alınan 49 kişinin 10 yıla varan hapis cezalarıyla yüz yüze kalabileceği haberleri üzerine yüzlerce gösterici gündüz ve gece iki polis merkezinin önünde toplandı. Polisler kalabalığı dağıtmak için biber gazı kullandı. Gece sivil bir araçtan göstericiler üzerine havai fişek atıldı.
31 Temmuz: Sudan'ın başkenti Hartum'daki kız öğrenciler, ülkenin batısındaki el-Ebyad’da öğrenci arkadaşlarının öldürülmesini protesto etti. Sudanlı Profesyoneller Birliği’nin (SPA) yaptığı açıklamada, öğrencilerin hayatlarının korunması için eğitime ara verilmesi çağrısı yapıldı.
AĞUSTOS
Sudan devrimi katliamlara rağmen sürüyor. Hong Kong’ta göstericiler baştaki taleplerini elde etmelerine rağmen sokakları terk etmiyor. Rusya’da Putin iktidarı, 2011’den beri ilk kez bu ölçüde kuvvetli sokak protestolarıyla karşı karşıya… İşte gün gün Ağustos 2019 protestoları...
1 Ağustos: Sudan’da yine katliam Omdurman şehrinin Umbada bölgesinde protestocuların üzerine ateş açıldı. Dört protestocu yaşamını yitirdi.
2 Ağustos: Gineli yetkililer muhalefetteki Liberal Blok’un lideri Faya Milimono’yu gözaltına aldı.
Hong Kong’ta 40 bin kişi sokakta.
3 Ağustos: Rusya'da yerel seçimlerde muhalif adayların yarışmasına izin verilmemesini protesto etmek için başkent Moskova'da bir araya gelen 300'den fazla kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar arasında muhalif lider Lyubov Sobol da bulunuyor. Sobol, protestoya katılmak üzere bindiği taksiden indirilerek siyah bir minibüse bindirildi.
4 Ağustos: Hong Kong’ta 150 bin kişilik gösteri. Göstericiler kaldırım taşları atarak polis merkezinin camlarını kırdı.
5 Ağustos: Hong Kong’ta 1967’den bu yana ilk genel grev. Tarihin bir ironisi; 1967’deki grev Büyük Britanya yönetimine karşı Mao Zedung önderliğindeki ÇKP’yi savunan bir grevdi. 2019 grevinde işçiler Şi Cinping yönetimindeki ÇKP’ye karşı grev yapıyor.
6 Ağustos: Orta Amerika ülkesi Honduras’ta öğretmenler, öğrenciler ve doktorların, sağlık ve eğitim hizmetlerinin özelleştirilmesine karşı başlattığı grev ve protestolar sürüyor. Polis üniversite öğrencileriyle dolu bir otobüse biber gazı attı bazı öğrenciler yaralandı.
7 Ağustos: Hong Kong’ta avukatlardan sessiz yürüyüş.
8 Ağustos: 2018 Ekiminde yapılan seçimin ardından protestolara katılan Kamerun’un Rönesansı İçin Hareket’in 41 aktivisti hapis cezasına çarptırıldı.
9 Ağustos: Hong Kong Uluslararası Havalimanı’nda üç günlük oturma eylemi… Protestocular, havalimanına inenlere uluslararası destek için çağrıda bulundu.
10 Ağustos: Rus yetkililerin bazı muhalefet adaylarının seçime girmesini veto etmesi üzerine 50 bin kişi Moskova’da toplandı. 2011 eylemlerinden bu yana ülkede yaşanan en büyük Putin karşıtı protestolar.
11 Ağustos: Yasağa rağmen binlerce Hong Konglu yine sokaklardaydı. Polis plastik mermilerle müdahale etti.
12 Ağustos: Oturma eylemine katılımın kitleselleşmesi ve binlerce eylemcinin terminalleri işgal etmesi üzerine Hong Kong Uluslararası Havalimanı’nda tüm uçuşlar iptal edildi.
13 Ağustos: Hong Kong'da suçluların Çin'e iadesini kolaylaştıran yasa tasarısına karşı düzenlenen protestolar sonrası uçuşlara kapatılan Hong Kong Uluslararası Havalimanı yeniden açıldı. Kalabalık sebebiyle giriş - çıkışların aksadığı ana peronda sadece 50 protestocunun kaldığı, iptal edilen yüzlerce uçuş sonrası yetkililerin havalimanındaki seyri yeniden eski haline döndürmeye çalıştığı kaydedildi.
14 Ağustos: Ekonomik ve siyasi krizin sürdüğü Venezuela’da iki muhalif vekilin dokunulmazlığı kaldırıldı. Muhalefetle Maduro arasında diyalog başlatmak üzere arabuluculuk yapacak Norveçli delegasyon ülkeye ayak bastı.
15 Ağustos: Hawaii’de 30 Metrelik Teleskop (TMT) projesine karşı çıkan yerli halk protesto yürüyüşü düzenledi. İki bin kişinin katıldığı gösteride Bruno Mars, Jason Mamoa ve the Rock gibi ünlü isimler de yer aldı. Eylemciler, genel olarak bilime ya da özel olarak bu projeye karşı olmadıklarını ama bu teleskopun inşasının tarihsel ve kültürel olarak önemli bir kara parçasına yapılmasını istemediklerini belirtti.
16 Ağustos: Endonezya’da bağımsızlık talep eden Batı Papualılar isyan etti. Merkezi hükümet eylemlere müdahale için bin polisi görevlendirdi ve bölgenin elektriğini kesti.
17 Ağustos: ABD’de aşırı sağcı ve beyaz üstünlükçüsü gruplarla anti-faşist gruplar karşı karşıya geldi.
18 Ağustos: Hong Kong’ta Victoria Park’taki mitinge 1,7 milyon kişi katıldı.
19 Ağustos: Zimbabve’de muhalefetin çatı örgütü Demokratik Değişim Hareketi halkı sokağa çağırdı. Hükümet eylemi yasakladı ve yüzlerce polis ve askeri yasağı uygulamak üzere görevlendirdi.
20 Ağustos: Binlerce anti-Brexit eylemcisi “Boris’e Hayır, AB’ye Evet” sloganıyla Londra sokaklarında.
21 Ağustos: Zimbabve polisi gösterilerde 45 kişinin gözaltın alındığını 34’ünün tutuklandığını açıkladı.
Türkiye’de HDP’li belediyelere kayyum atanması kararlarının ardından protesto gösterileri başladı. Diyarbakır'da yürüyüşe izin verilmedi. Çok sayıda kişi oturma eylemi yaptı.
22 Ağustos: Kayyum protestoları sürüyor. Ankara’da 17, İzmir’de 27 kişi gözaltına alındı.
Diyarbakır ve Van'da kayyum gösterileri
Diyarbakır ve Van'da kayyum gösterileri
-
1/16
Diyarbakır’da Halkların Demokratik Partisi (HDP), Diyarbakır, Mardin ve Van Büyükşehir belediye başkanlarının görevden alınarak yerlerine kayyum atanmasına yönelik eylemler bugün de devam etti / Fotoğraf: Reuters -
2/16
Fotoğraf: Mehmet Demir - Independent Türkçe -
3/16
Polis göstericilere tazyikli suyla müdahale etti / Fotoğraf: Reuters -
4/16
Fotoğraf: Mehmet Demir - Independent Türkçe -
5/16
Valiliğe yürümek isteyen kalabalığa müdahale edildi / Fotoğraf: Reuters -
6/16
Gösterilerde kaç kişinin gözaltına alındığıyla ilgili henüz bir açıklama yapılmadı / Fotoğraf: Reuters -
7/16
Fotoğraf: AFP -
8/16
Fotoğraf: AFP -
9/16
Fotoğraf: AFP -
10/16
-
11/16
Fotoğraf: AFP -
12/16
Fotoğraf: AFP -
13/16
Fotoğraf: AFP -
14/16
Fotoğraf: Mehmet Demir - Independent Türkçe -
15/16
Fotoğraf: Mehmet Demir - Independent Türkçe -
16/16
Fotoğraf: Mehmet Demir - Independent Türkçe
23 Ağustos: Zimbabve’de eylemler hız kesmiyor. Harare kentinde daha yüksek ücret talebiyle sokağa çıkan öğretmen sendikalarının 8 yöneticisi ve olayları fotoğraflayan gazeteci tutuklandı. Tutuklananlar daha sonra kefaletle serbest bırakıldı.
24 Ağustos: Ürdün’de hükümetin kaçakçılığı önlemek için yeni düzenlemeler ilan etmesinin ardından Suriye sınırında gösteriler başladı.
25 Ağustos: Hong Kong’ta çatışmalar giderek sertleşiyor. Polis ilk kez gerçek mermiyle ateş açtı. Bu, 1967’de komünistler öncülüğünde gerçekleşen protestolardan bu yana bir ilk.
26 Ağustos: Gine’de onlarca gazeteci İletişim Başkanlığı önünde toplanarak “devletin basın üzerindeki baskılarını” protesto etti.
27 Ağustos: Moskova’da Putin karşıtı eylem. Polis binden fazla göstericiyi gözaltına aldı. Bu son yıllarda görülmüş en büyük toplu gözaltı. Valilik önünde toplanan göstericilerden gözaltına alınmayanlar da coplanarak dağıtıldı.
28 Ağustos: Batı Papua bölgesinin Deiyai kentindeki protestocular, bağımsızlık referandumu talebiyle bir araya geldi. Endonezya yetkililerinin açıklamasına göre protestocuların içinden çıkan geniş bir çete bölgeyi koruyan güvenlik güçlerine saldırdı. Endonezya Ordusu’ndan bir çavuş hayatını kaybederken bazı subaylar da yaralandı.
29 Ağustos: Hong Konglu protestocular, kent çapında 40 farklı noktada açık havada dev ekrandan Ukrayna’daki protestoları ve “devrimi” anlatan Netflix belgeseli Winter on Fire: Ukraine's Fight for Freedom’ın canlı gösterimi gerçekleştirdi. Filmin yönetmeni daha önce Hong Konglu eylemcilere destek mesajı göndermişti.
30 Ağustos: Endonezya'nın Batı Papua ilinin merkezi olan Jayapura’da yine şiddetli çatışmalar. Jayapura’nun Merkezi Seçim Komisyonu binası ateşe verildi ve 2019 yerel seçimlerinde seçilen tüm yerel temsilcilere dair belgeler yandı. Protestocular, başka binalar ve araçları da ateşe verdi. Endonezya hükümeti 30 Ağustos gecesi kente bin 250 polisten oluşan bir destek kuvveti gönderdi.
31 Ağustos: Moskova’da “siyasal baskılara karşı” izinsiz bir gösteri daha gerçekleşti. Önceki protesto eylemlerinin aksine Moskova polisi protestocuları dağıtmaya çalışmadı. Barışçıl geçen gösterilerde sadece bir kişi gözaltına alındı. Aynı gün Putin yanlıları da karşı gösteriye katıldı.
EYLÜL
Venezuela, Endonezya, Güney Afrika, İspanya, Haiti... Eylül ayında 5 kıtada isyan vardı.
1 Eylül: Güney Afrika’da kamyon şoförleri ülke çapında grev başlatarak ülkenin çeşitli yerlerinde yolları kapattı. Yabancı kökenli işçilerin taşımacılık sektöründe çalışmasını protesto eden kamyoncuların KwaZulu-Natal bölgesindeki eyleminde 20’nin üzerinde şoför tutuklanmıştı.
2 Eylül: Kamyoncu greviyle başlayan kalkışma yabancı işçilere karşı genel bir saldırganlığa dönüştü. Başkent Johannesburg’ta yabancıların evleri ve dükkanları yağmalandı. Pogrom nitelendirmesini hak eden bu kitlesel kalkışmada 5 kişi öldü. Onlarca kişi Güney Afrika polisi tarafından tutuklandı.
Batı Papua’nın Endonezya’dan bağımsızlığını isteyen eylemcilerin protestoları sürüyor. Hükümet 2 Eylül’de 6 bin polis ve askeri daha Papua adasına sevk etti ve bölgenin elektriğini kesti.
3 Eylül: Hong Kong’ta okul boykotu başladı. Ortaokul öğrencileri dersleri boykot ediyor. 200 civarında ortaokulda yaklaşık 10 bin öğrencinin boykota katıldığı bildirildi.
4 Eylül: Hong Kong Özerk Yönetimi’nin lideri Carrie Lam, üç ay süren kitlesel protestoların ardından tartışmalı suçlu değişimi yasasını geri çektiğini açıkladı.
5 Eylül: Güney Afrikalı kadınlar kadına karşı şiddeti protesto etmek için parlamentoya yürüdü. Ülkede sadece Ağustos ayında 30 kadın eşleri ya da erkek arkadaşları tarafından öldürülmüştü.
6 Eylül: Venezuela’da muhalif siyasi partiler, muhalif lider Juan Guaido’nun Ulusal Meclis başkanlığına bir dönem daha devam edebilmesi için kendi aralarında anlaştı.
7 Eylül: Uganda hükümeti, Demokratik Değişim için Forum (FDC) adlı muhalefet partisinin ülkenin doğusundaki Mbale kentinde yapmayı planladığı mitingi yasakladı. Yasağa rağmen toplanan FDC taraftarlarına biber gazı ve gerçek mermilerle müdahale edildi. FDC’nin önde gelen üyelerinden Patrick Amuriat Oboi tutuklandı.
8 Eylül: Hong Kong’ta 8 Eylül’de düzenlenen miting sonrasında Merkez İstasyonu da olmak üzere en az dört metro istasyonu göstericiler tarafından tarafından tahrip edildi.
9 Eylül: Kadınların futbol stadyumlarına alınmamasını protesto eden İranlı futbol taraftarı Seher Hudayari kendini yaktıktan bir hafta sonra 9 Eylül günü hayatını kaybetti. Taraftarı olduğu İstiklal Kulübü'nün forma rengi nedeniyle "Mavi Kız" olarak anılan Hudayari’nin ölümü üzerine kadınlara futbol yasağına karşı sosyal medyada büyük bir kampanya başlatıldı.
10 Eylül: Güney Afrika’da aralarında Zambialıların da bulunduğu yabancılara karşı saldırılar, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Lusaka Büyükelçiliği önünde protesto edildi. Zambiyalı öğrenciler, Güney Afrika hükümetinden Zambiya yurttaşlarının can ve mal güvenliğinin korunmasını talep etti.
11 Eylül: Katalan Ulusal Günü “Diada” için Barselona’da toplanan bağımsızlık yanlısı Katalanlarla İspanyol güvenlik güçleri arasında çatışmalar çıktı.
12 Eylül: Sudan devrimcileri Hartum’daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı önünde toplandı.
13 Eylül: Hong Kong’ta bin kadar merkezi hükümet yanlısı IFC alışveriş merkezi önünde toplanarak Çin ulusal marşını söyledi. 100 kadar hükümet yanlısı da adliye önünde toplandı ve “Polis ayrılıkçıları tutukluyor, mahkeme salıveriyor” diyerek protestocuların serbest bırakılmasını kınadı. Hong Kong’un seçilmiş valisi Carrie Lam ise “Hakimler yasaları uyguluyor, hakimler üzerindeki herhangi bir baskı kabul edilemez” diye konuştu.
14 Eylül: Karşıt görüşlü Hong Konglular arasında çatışmalar çıktı.
15 Eylül: Ayrılıkçı Hong Konglular Birleşik Krallık Büyükelçiliği önünde toplanarak Birleşik Krallık’tan yardım talep etti. Polisle göstericiler arasında şiddetli çatışmalar yaşandı.
16 Eylül: ABD’de 50 bin General Motors işçisi fabrika kapatmaları ve düşük ücretleri protesto için greve gitti.
17 Eylül: Haiti’de Moise’nin istifasını isteyen protestocular başkente giden yolları kesti.
19 Eylül: Mali’nin Segou bölgesi Niono kentinde yerel polis komiserini görevi istismarla suçlayan protestocular polis karakolunu yaktı ve komiseri öldürdü.
20 Eylül: 185 ülkeden okul çocukları dünyanın o güne kadarki en büyük iklim değişikliği protestosunu gerçekleştirdi. Eylem kapsamındaki Manhattan mitinginde Greta Thunberg konuştu.
21 Eylül: İskoçya’da binlerce eylemci Birleşik Krallık’ın AB’den ayrılma kararına karşı yürüyüş düzenledi.
22 Eylül: Haiti’de binlerce Katolik, başpiskoposları önderliğinde başkent sokaklarında. Başpsikopos Max Leroy Mésidor, yetkililerden “artık dayanamıyoruz canımıza tak etti” diyen halkı dinlemesini istedi. Süreklileşen enerji kesintileri, yol kapatma eylemleri ve geniş ölçekli protestolar turizmde de çok büyük bir düşüşe yol açtı. Ülkenin turizm merkezleri Petion-ville ve Cap-Haïtien’de oteller boş.
23 Eylül: Endonezya’da sağcı ve otoriter devlet başkanı Joko Widodo’nun meclise getirdiği yeni ceza kanununda Yolsuzlukla Mücadele Kurumu’nun (KPK) zayıflatılmasını, evlilik dışı birliktelik, eşcinsel ilişki, tıbbi zorunluluk dışında kürtaj ve devlet başkanına hakaret gibi eylemlerin de suç kapsamına alınmasını öngören değişiklikler üzerine öğrenciler parlamento binasının önünde toplandı.
24 Eylül: Endonezya’da tepki çeken yasanın oylanacağı gün protestocular yeniden parlamento binası önünde toplanmak istedi. 18 bin polis göstericilere tazyikli su ve gaz bombalarıyla müdahale etti. Çatışmalarda, 254 eylemci ve 39 polis memuru yaralandı. 11 eylemcinin ağır yaralandığı üçünün de hayati tehlikesinin sürdüğü bildirildi.
25 Eylül: Endonezya’da 23 Eylül’deki gösterilerde polis kurşunuyla yaralanan bir öğrencinin yaşamını yitirmesiyle eylemler tüm ülke sathına yayıldı.
26 Eylül: Endonezya’nın Kendari Eyaleti parlamento binası önündeki protestolarda da bir öğrenci yaşamını yitirdi.
27 Eylül: Mısır’da Sisi karşıtı protestolar. Nil Nehri’ndeki Varrak adasında toplanarak “Öyle ya da böyle Sisi’yi indireceğiz” diye slogan atan protestoculara polis biber gazıyla müdahale etti. Bazı göstericilere şiddet uyguladı. Ülkenin diğer şehirlerinde de Sisi karşıtı protestolar meydana geldi.
28 Eylül: İsviçre’nin başkenti Bern’de küresel iklim değişikliğini protesto için 100 bin kişi bir araya geldi. Katılımcıların çoğu miting alanına bisikletler ya da trenle ulaştı.
29 Eylül: Moskova’daki Saharov Meydanı’nda “politik mahkumlar” için izinli bir protesto gerçekleştirildi. Yıl boyu yapılan Putin karşıtı protestoların bir istisnası olarak 20 ila 25 bin kişinin katıldığı bu mitingin sonunda kimse gözaltına alınmadı.
30 Eylül: Haiti’nin başkenti Port-au-Prince’te maskeli protestocular, ateşler yakmayı ve Başkan Jovenel Moise’nin istifasını istemeyi sürdürüyor.
EKİM
Bu eylem almanağının ilk bölümünde 2019 toplumsal isyanlarının sene başında sakin aylar geçtikçe ise daha coşkulu bir hal aldığını, bir kreşendo gibi yükseldiğini söylemiştik. İşte kreşendonun o yükseliş notaları Ekim ayıyla başladı.
1 Ekim: Irak’ta işsizlik, yolsuzluk ve kamu hizmetlerinin yetersizliğini protesto etmek amacıyla ülkenin çeşitli bölgelerinde sokaklara çıkan halk hükümete tepki gösterdi. Güvenlik güçlerinin eylemlere dönük saldırılarında ilk gün 3 kişi hayatını kaybetti, 60 kişi yaralandı. Saldırılara rağmen eylemler kısa sürede yaygınlaştı. Irak, güvenlik güçlerinin kitlesel halk eylemlerine en sert müdahale ettiği ülke oldu.
2 Ekim: Irak’ta protestolar şiddetli bir şekilde sürerken ülkenin kuzeyindeki Nasıriye’de polis göstericilerin üzerine ateş açtı. Üç gösterici hayatını kaybetti. Güney şehirlerinde de şiddetli çatışmalar var. Hükümet pek çok şehirde interneti kesti.
3 Ekim: Bağdat’ta yine göstericilerin üzerine ateş açıldı. Protestoların üçüncü gününde ölü sayısı en az 20.
4 Ekim: Ekvador’da benzin zammı Başkan Lenin Moreno’nun neoliberal politikalarına karşı biriken öfkeyi ateşledi. Ülke çapında eylemlerle başkent Kito’ya giden tüm yollar ve köprüler trafiğe kapatıldı. Ülkenin ulaşım ağı felç olurken Moreno tüm ülkede olağanüstü hal ilan etti.
5 Ekim: Hong Kong’ta Protestocular şehrin çeşitli bölgelerinde gösteriler düzenledi. Ana geçiş yollarına barikatlar kurarak trafiği engelledi. Onlarca protestocu Castle Peak yolunu trafiğe kapatarak hükümet karşıtı marşlar söyledi ve sloganlar attı.
6 Ekim: Ürdün’de öğretmen sendikasının en az 1.5 milyon öğrenciyi etkileyen ve bir ay süren grevi sonunda, öğretmenler istedikleri maaş artışını aldı.
7 Ekim: Küresel iklim değişikliğine karşı farkındalık yaratmayı hedefleyen “Yokoluş İsyancıları” 19 Ekim’e kadar çeşitli eylemlerle sürecek bir kampanya daha başlattı.
8 Ekim: Eylem haberleriyle pek anılmayan Azerbaycan’dan da bir protesto haberi ajanslara düştü. Bakü’nün merkezindeki Mahsul Stadyumu’nda izinli bir miting düzenlemek isteyen muhalifler, Vali’den bu taleplerine ret cevabı alınca Valiliğe yürümek istedi. Bakü valiliği miting için kentin 20 kilometre dışındaki bir alanı göstermişti. Azerbaycan polisi valiliğe yürümek isteyen kalabalığı hemen polis kordonu içine aldı ve sadece 50 kişilik sembolik bir toplamın Valilik önüne gitmesine izin verdi. Polis basın kuruluşlarının eylemi izlemesine de engel oldu. Eylem sonunda 17 eylemci gözaltına alındı.
9 Ekim: Ekvador’da yargı ve yasama kurumları da başkentteki faaliyetlerini durdurdu. Hükümetin ulaştırmada sağladığı akaryakıt desteğini kaldırması üzerine başlayan protestolar hız kesmeden sürüyor. .
10 Ekim: Kadınların stadyumda futbol maçı izlemesinin yasak olduğu İran'da mahkemenin hapis kararına tepki olarak kendisini ateşe veren 29 yaşındaki Seher Hudayari’nin ölümünün ardından verilen mücadelede ilk kazanım: İslam Devrimi’nin gerçekleştiği 1979’dan bu yana ilk kez kadınlara stadyuma girme hakkı verildi. 3 bin 500 kadın stadyumun kendilerine ayrılan bölümünde İran’ın Dünya Kupası elemelerindeki maçını izledi.
11 Ekim: Ekvador’da eylemlerin tüm ülkeyi sarması üzerine Lenin Moreno’dan geri adım sinyali; “Hep birlikte sakinleşmeli ve oturup karşılıklı konuşmalıyız.”
12 Ekim: Birleşik Krallık’ın Oxford kentinde 20 bin kişinin katılımıyla “dünya için cenaze töreni.” Aynı gün yine Birleşik Krallık’ta Billingsgate Balık Pazarı’na girişi engellemek isteyen 28 hayvan hakları aktivisti gözaltına alındı.
13 Ekim: Ekvador’da Moreno, yerli halkların temsilcileriyle yaptığı görüşmenin ardından göstericilerin taleplerini kabul ettiğini açıkladı.
14 Ekim: İspanya’da yüksek yargının Katalan bağımsızlık liderleri hakkındaki nihai kararı beklenirken, binlerce protestocu Barselona havalimanını ablukaya alarak havalimanını uçuşlara kapattı.
15 Ekim: Londra’da, Yokoluş İsyanı eylemleri sürüyor. Eylemciler, Ulaştırma Bakanlığı’nın girişini abluka altına alarak yöneticilere “Yolları ve havalimanlarını geliştirmeyi sürdürürken 0 karbon hedefine nasıl uyacaksınız” diye seslendi. Eylemde ünlü çevre aktivisti Gail Bradbrook gözaltına alındı. Yeşiller Partisi milletvekili Caroline Lucas polis şiddetini kınadı.
16 Ekim: Annelerden Google’ın Londra merkezi önünde oturma eylemi. Yokoluş İsyanı eylemcisi gençlerin anneleri, şirketin iklim değişimi inkarcılarını fonlamasını protesto etti. Aynı binada bulunan YouTube ofisinin girişine tırmanan bir genç üzerinde, “YouTube, iklim değişimi inkarına son ver” yazan bir pankart açtı.
17 Ekim: Katalonya’da eylemler giderek şiddetli bir hal alırken, Katalan Özerk Hükümeti’nin bağımsızlık yanlısı başkanı Quim Torra, şiddet eylemlerine son verilmesini istedi ve daha barışçıl eylemler yapılması çağrısında bulundu. Ancak çağrıya rağmen Barselona’da İspanya merkezi hükümetine bağlı güvenlik güçleriyle eylemciler arasındaki çatışmalar sürüyor.
18 Ekim: Moskova’da yazın düzenlenen kitle gösterilerinde gözaltına alınan protestocuların mahkemeleri öncesinde 17 metro istasyonunun girişinde protestolar.
Katalonya’da küçük sendikalar genel grev çağrısında bulundu ama büyük sendika konfederasyonlarından destek görmedi. 20 anayolun kapalı bulunduğu bölgede polisle eylemciler arasında çatışmalar sürüyor. 25 bin üniversite öğrencisi barışçıl bir öğrenci boykotu ilan ederek bağımsızlıkçıların eylemlerine destek verdi.
19 Ekim: Bakü’de yasadışı ilan edilen eylemlere karşı polis, sokakları abluka altına aldı. Muhalefet liderlerinden Ali Kerimli sabah saatlerinde tutuklandı ama akşam serbest bırakıldı. 60 gösterici gözaltına alınırken, polis 42 göstericinin “uyarıyla” serbest bırakıldığını belirtti 18 göstericiyse tutuklandı.
20 Ekim: Bakü’nün Nizami Caddesi’ndeki kadın şair Hurşidbanu Natevan heykelinin önünde toplanan kadınlar polisle karşı karşıya geldi. Eylemci kadınlar ellerindeki döviz ve pankartlara el konması ihtimaline karşı sloganları kıyafetlerinin üzerine de yazmıştı. Bazı protestocuların üzerinde 2019 başlarında Bakü’de intihar eden Elina Haciyeva’yı anan ifadeler yazılıydı.
21 Ekim: Bolivya’daki başkanlık seçimlerinde hile yapıldığı iddiasıyla gösteriler başladı.
22 Ekim: Yeni internet vergisi tasarısıyla başlayan Lübnan protestoları mezhep kontenjanına dayanan siyasal sisteme, ekonomik durgunluğa, işsizliğe, salgın haline gelmiş yolsuzluğa ve yöneticilerin dokunulmazlığına karşı genel bir isyan haline geldi ve ülke çapında yayıldı.
23 Ekim: Hong Kong’ta aylar süren protestolardan sonra suçluların iadesine dair olaylı yasa tasarısı meclis gündeminden tamamen düşürüldü.
24 Ekim: Lübnan’da protestolar 8. gününe girerken devlet başkanı Mişel Avn televizyon ekranlarından halka seslendi. Protestocularla buluşmak istediğini belirten Avn, bankaların şeffaflığı hükümet yetkililerinini dokunulmazlığının kaldırılması gibi çeşitli konularda reform sözü verdi. Avn, “ancak bütün bu reformlar ancak devlet kurumları eliyle yapılabilir” diyerek hükümeti istifaya çağıran eylemcilere itidal tavsiye etti.
25 Ekim: Şili tarihi bir güne tanıklık etti. Başkent Santiago’da toplanan 1 milyon 200 bin kişi hükümeti protesto etti.
26 Ekim: Katalonya’da eylemler günlük olarak devam ediyor. Barselona’da 350 bin kişinin katıldığı miting yeni eylem dalgasının doruk noktalarından biri oldu. Barışçıl geçen mitingin ardından Katalonya Özerk Bölgesi Başkanı katılımcılara teşekkür etti.
27 Ekim: Irak’ta güvenlik güçleriyle eylemciler arasında çatışmalar sürerken ilan edilen okul boykotuyla çok sayıda üniversite ve lisede eğitim durdu.
28 Ekim: Ülke çapında kitlesel protestoların sürdüğüt Şili’de Devlet Başkanı Sebastian Pinera, tüm bakanların istifasını istedi. Bu çağrı üzerine 8 bakan istifasını açıkladı.
29 Ekim: Eylemlerin kitleselleşerek sürdüğü Lübnan’da Başbakan Hariri, devlet başkanına istifasını sundu.
30 Ekim: Güney Afrika’nın başkenti Cape Town’da polis oturma eylemine müdahale ederek 100 kişiyi gözaltına aldı.
31 Ekim: Bolivya’da süren protestolarda Santa Cruz kentinde iki kişi yaşamını yitirdi.
KASIM
2019 Kasım'ı toplumsal hareketler bağlamında yalnız geçen yılın değil belki de 21. yüzyılın şimdiye kadarki en hareketli ayı oldu. Biz de Independent Türkçe olarak dünyanın alev aldığı 2019 Kasım'ını hem her bir eylemi takip ettiğimiz tek tek haberlerle hem de eylemlere kuş bakışı baktığımız yazı dizimizle takip ettik.
1 Kasım: Pakistan’da çoğunluğunu radikal dinci Cemiyeti Ulema-ı İslam örgütünün oluşturduğu onbilerce protestocu Başbakan İmran Han’ın istifasını talep ederek başkent İslamabad’da bir araya geldi. Protestoların akşamından ordudan seçilmiş hükümete destek açıklaması geldi.
2 Kasım: Irak’ta binlerce protestocu Basra Körfezi’ndeki Um Kasr limanına giden yolları keserek ülkenin petrol arzını durdurma girişiminde bulundu. Protestocuların taleplerinin başında İran’ın ülkedeki vesayetinin kalkması yer alıyor.
3 Kasım: Hong Kong’ta protestoculara yönelik bıçaklı saldırılarla ilgili Pekin yanlısı bir kişi yakalandı.
4 Kasım: Uganda’da muhalefet partisi Demokratik Değişim İçin Forum’un mitingine izin verilmedi. Polis miting için gelenlere biber gazı ve tazyikli suyla saldırdı. Yaklaşık 50 muhalefet partisi üyesi gözaltına alındı. Aynı gün, muhabirlere yönelik polis şiddetini protesto eden 50 kadar gazeteciye de polis biber gazı ve plastik mermilerle saldırdı.
5 Kasım: Bölgesel başbakan yargı önüne çıkarılırken Katalonya'nın dört bir yanında protestolar devam etti. Kralın Barcelona'yı ziyaretinde Katalan ayrılıkçıların monarşi karşıtı protestolarına yaklaşık 2 bin kişi katıldı ve kralın resimleri yakıldı.
6 Kasım: Beyrut’ta eylemler dördüncü haftasına girdi. Eylemciller çeşitli bakanlık binalarının ve büyük şirketlerin önünde oturma eylemleri gerçekleştirdi.
Irak’taki isyanda yine kan döküldü. Hükümetin, “göstericilerin üzerine ateş açılması kesinlikle yasaktır” açıklamalarına karşın, güvenlik güçleri göstericilerin üzerine ateş açtı, en az üç gösterici öldü 17’si yaralandı.
7 Kasım: Bolivya’da hükümetin seçimleri tekrarlama kararına karşın eylemlerini durdurmayan göstericiler, Morales’in MAS Partisi üyesi (Sosyalizme Doğru Hareket) Vinto Valisi Patricia Arce’ye topluca işkence etti. Morales’in istifasını isteyen eylemciler, Arce’ın üzerine kırmızı boya döktü, zorla saçını kesti ve çıplak ayakla sokaklarda yürüttü.
20 yaşındaki üniversite öğrencisi Limbert Guzman, Morales destekçileri ve karşıtları arasındaki çıkan çatışmada yaşamını yitirdi.
8 Kasım: Bolivya’da Morales karşıtı eylemlere bazı polis memurlarının da katıldığı görüldü.
9 Kasım: Arjantin’in Başkan Sebastian Pinera’ya verdiği desteği protesto etmek için Şili’nin başkenti Santiago’daki Arjantin Büyükelçiliği önünde toplanan eylemciler, elçiliği basarak ateşe verdi.
10 Kasım: Şili’de yaşayan John Cobin adındaki Amerikalı bir beyaz üstünlükçü, Renaca kentinde bir protestocuyu vurdu. Cobin polis tarafından gözaltına alınmadan önce YouTube’ta yaptığı saldırıyı itiraf eden ama bunun bir meşru müdafa olduğunu öne süren bir video yayımladı.
İçişleri Bakanı Gonzalo Blumel, hükümetin eylemcilerin talep ettiği gibi yeni bir anayasa taslağı önereceğini ama söz konusu anayasanın eylemcilerin istediği gibi bir kurucu meclis aracılığıyla değil varolan Ulusal Kongre aracılığıyla hazırlanacağını ilan etti. Blumel’in bu açıklaması, Şili eylemcilerinin kazanım elde edebileceklerine dair ilk sinyal oldu.
11 Kasım: Bolivya’da Evo Morales, ordunun da istifa talep eden bir muhtıra vermesinin ardından görevi bıraktı. Muhalifler ve silahlı çeteler Başkent La Paz’da, Morales’in istifasını kutluyor bazı binalar ateşe verildi. Ülkenin iki büyük şehri La Paz ve El Alto’da içme suyu kesildi. Ordu birlikleri başkente doğru ilerlerken Meksika’dan siyasi sığınma isteyen Morales, Meksika hükümetine ait bir uçakla ülkeyi terk etti.
12 Kasım: Protestocular, İspanya ve Fransa arasındaki iki temel geçişi bloke etti. Fransız polisi, La Jonquera kentindeki göstericileri sınırdan çıkarmaya çalışıyor. İspanyol Anayasa Mahkemesi’nin uyarısına karşın Katalonya Parlamentosu bir kez daha kendi kaderini tayin hakkını kullanma isteğini vurgulayan karar çıkarttı. Barselona ve Tarragona’ya giden yollarla Bask Bölgesi’ne giden yollar gece boyu kapalı kaldı.
13 Kasım: Bolivya’da Morales yanlıları da sokaklarda. Devlet Başkanı’nın istifa etmek zorunda kalmasını protesto eden ve çoğunluğu yerlilerden oluşan eylemcilerle polis arasında çıkan çatışmalarda iki kişi yaşamını yitirdi. Ülkede protestoların başından itibaren hayatını kaybedenlerin sayısı 10’a yükseldi.
14 Kasım: Başkent La Paz’da Morales yanlısı barışçı gösteriye polis gaz bombalarıyla saldırdı. 10’un üzerinde Morales yanlısı vekilin parlamentoya girişi polis tarafından engellendi.
15 Kasım: İran’da hükümetin benzin fiyatlarına yaptığı yüzde 300 zammın ardından eylemler başladı. Güvenlik güçleri hükümeti protesto edenlere saldırılar gerçekleştirerek hareketi bastırmaya çalıştı. Tahran başta olmak üzere, Tebriz, Meşhed, Kirmanşah, Urmiyeh, Abadan gibi pek çok kente yayılan eylemleri engellemek üzere internet erişimi günlerce engellendi. İnternet erişiminin yeniden sağlanmasıyla polis şiddetinin boyutu da ortaya çıktı. Güvenlik güçlerinin saldırıları nedeniyle birkaç gün içerisinde yüzlerce İranlının hayatını kaybettiği ortaya çıktı. İran hükümeti eylemleri “dış güçlerin” desteklediğini iddia ederken krizi yatıştırmak üzere zamdan elde edilecek gelirin bir kısmının sübvansiyon harcaması olarak halka dağıtılacağı açıklandı. Ancak bu da eylemleri engellemedi.
16 Kasım: Bolivya’nın sürgün lideri Evo Morales’in Sacaba şehrindeki destekçilerine ateş açan güvenlik güçleri, 8 kişinin ölümüne onlarca kişinin yaralanmasına neden oldu. Ülkenin fiili başkanı Jeanine Áñez bir BM heyetiyle buluşarak ülkedeki krizin gidişatını değerlendirdi.
17 Kasım: İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, benzin zamları ardından başlayan protestolara katılanları “haydutlar” diye nitelendirdi.
18 Kasım: Binlerce Bolivyalı koka üreticisi “post-modern darbeyle” devrilen Morales’in yerine Anez’in fiilen başkan olan Añez’in istifası talebiyle sokaklardaydı.
Bolivya'da eylemler sürerken 18 Kasım'da Şili isyanı başladı. İdeolojisi belirsiz pek çok 2019 isyanının aksine solun rengini epeyce baskın biçimde çaldığı Şili eylemlerinde 22 kişi öldü 2 binin üzerinde kişi de yaralandı (AFP)
19 Kasım: İran’daki benzin zammı protestolarında, güvenlik güçleri yine kalabalığa ateş etti. 8 gösterici hayatını kaybetti. Üç güvenlik görevlisi ise bıçak taşıyan eylemciler tarafından öldürüldü. Af Örgütü, eylemlerin başından bu yana toplam ölü sayısının 106’ya ulaştığını bildirdi. Başka bazı kaynaklarsa daha yüksek rakamlardan söz ediyor.
20 Kasım: Zimbabve Polisi, muhalefet partisi Demokratik Değişim İçin Hareketi’nin yasal parti mitinginde parti lideri Nelson Chamisa’yı dinlemek isteyen destekçilerine gaz bombaları ve tazyikli suyla saldırdı.
Bolivya'da Morales yanlıları kaybettikleri yakınlarının cenazelerini kaldırıyor. Morales taraftlarının önemli bir kısmını yerliler ve yoksul köylüler oluşturuyor (AP)
21 Kasım: Kolombiya’da Başkan Ivan Duque Marquez’in istifasını talep eden binlerce kişi sokağa çıktı. Eylemciler, hükümetin Kongre’ye getirdiği tartışmalı vergi yasası ve iş kanununu, yerli liderlerine yönelik faili meçhul kalan cinayetleri, hükümetin FARC’la yürüttüğü barış sürecinin başarısızlığa uğramasını protesto etti.
22 Kasım: Nikaragua’da cezaevindeki yakınlarının tahliyesi için kilisede açlık grevi yapmakta olan politik mahkum yakınları, polis tarafından kiliseden tahliye edildi.
23 Kasım: Çad’da 4 Kasım’da, Ulusal Meclis Başkanı’nın korumaları Meclis Başkanı için yolu açarken, bir taksi şoförünü vurmuştu. Uzun süre yoğun bakımda kalan ancak hayata tutunamayan taksi şoförünün cenazesinde sıkı güvenlik önlemlerine ve yer yer polisin katılımı önleme çabalarına rağmen onbinlerce kişi toplandı.
24 Kasım: Hong Kong’ta merkezi yönetim karşıtı adaylar, bölge konseyi seçimlerini ezici çoğunlukla kazandı. Halkın bu tercihi, bölgenin Çin merkezi yönetimi yanlısı liderlerine karşı güçlü bir tepki olarak algılandı.
25 Kasım: Malavi’de iktidardaki İlerici Demokrat Parti’nin gençlik kolu üyeleri, başkent Lilongwe’de
26 Kasım: Lübnan’da protestocularla Hizbullah ve Şii Emel Hareketi destekçileri 24’ünden itibaren üç gün boyunca çatıştıktan sonra 26’sında Hizbullah taraftarlarıyla Hıristiyanların Lübnan Güçleri taraftarları arasında da çatışmalar çıktı. Aynı gün Başkan Mişel Avn’ın istifasını isteyenlerle taraftarları arasında da ülke çapında çatışmalar yaşandı.
27 Kasım: Kolombiya’da ikinci genel grev, Başkent Bogota’da bir protestocu çıkan bir çatışmada ciddi şekilde yaralandı.
28 Kasım: Irak’ta protestoların başlangıcından bu yana yaşanan en kanlı günlerden biri. Irak güvenlik güçleri, Nasiriye’de bir köprüyü bloke eden 25 kişiyi, Necef’te 10 kişiyi ve Bağdat’ta da dört kişiyi vurarak öldürdü. Diğer şehirlerdeki ölümlerle birlikte bir gündeki toplam ölü sayısı 45 oldu. Irak Silahlı Kuvvetleri, “güvenliği ve düzeni sağlamak” için bir acil durum ünitesi oluşturacaklarını bildirdi.
29 Kasım: Devam eden geniş çaplı protesto gösterileri üzerine Irak Başbakanı Adil Abdülmehdi, istifa planını parlamentoda duyurdu.
30 Kasım: Tunus’ta bir kişinin kötü yaşam koşullarını protesto ederek kendisini yakmasının ardından Jilma merkezli olarak yeni bir protesto dalgası başladı.
ARALIK
1 Ocak’ta milyonlarca Hindistanlı kadının 500 kilometrelik insan zinciri kurmasıyla başlayan 2019, 31 Aralık’ta Bağdat’taki ABD elçiliği önündeki kalabalığın öfkesiyle son buldu. Bu topyekun isyan yılında, dünyanın bir köşesinde bir protestonun yaşanmadığı tek bir gün olmadı.
1 Aralık: Irak’ta Temsilciler Konseyi Başbakan Adil Abdülmehdi’nin istifasını kabul etti.
2 Aralık: Hong Kong protestocuları bu kez yaz boyu protestolara aktif katılım gösteren bir Endonezyalının sınır dışı edilmesini önlemek için Göçmenlik Kulesi önünde eylemdeydi. Göçmenlik yetkilileri Endonezyalı kadının iki yıllık vizesini uzatmadığını söylerken, eylemciler, kadının vizeyi unuttuğunu öne sürerek ikinci bir şans verilmesini istedi.
Irak'taki gösterilerde İran Başkonsolosluğu ateşe verildi. Iraklı yüzlerce gösterici 3 gün önce Necef'teki İran Başkonsolosluğu binasını ateşe vermiş, bunun sonucunda kentte sokağa çıkma yasağı ilan edilmişti
3 Aralık: Lübnan'da haftalardır devam eden ve Başbakan Saad Hariri'nin ve 4 bakanın istifasıyla sonuçlanan protesto gösterilerinin ardından binlerce kişi bu kez Cumhurbaşkanı Mişel Avn'a destek yürüyüşü düzenledi. Başkent Beyrut'ta Cumhurbaşkanlığı Sarayı önünde toplanan kalabalık ellerinde Avn'ın Özgür Vatansever Hareketi parti bayraklarıyla yeni hükümetin kurulması için çalışmalarını sürdüren Cumhurbaşkanı lehine sloganlar attı.
4 Aralık: Kolombiya’da sağcı başbakan Ivan Duque’nin yeni vergi yasası tasarısına karşı iki haftada ikinci genel grev. Onbinler sokaklarda…
5 Aralık: Fransa’da Macron’un emeklilik yasa tasarısına karşı genel grev, 100 şehirde 800 binin üzerinde protestocu, sokaklardaydı.
6 Aralık: Bağdat’ta araçlardan protestocuların üzerine ateş açıldı. 16 kişi öldü 70 kişi yaralandı. Üç Irak polisi de bıçaklanarak ya da vurularak öldürüldü.
7 Aralık: Fransa’da genel grev devam ederken Paris’in sarı yeleklilerle polis arasında çatışmalar çıktı. Başkentin bir kısmında hayat tamamen durdu.
8 Aralık: İş adamı Samir Hatib’in Sünni blokundan yeterli desteği alamaması üzerine Başbakan adaylığından çekilmesi üzerine devrik başbakan Said Hariri tek olası aday olarak kaldı. Hariri’nin olası dönüşüne karşı parlamento binasının önünde büyük kitlesel gösteriler düzenlendi.
9 Aralık: Hong Kong protestolarında bugüne kadar toplam 2 bin 600 kişinin tutuklandığı açıklandı.
10 Aralık: Fransa'da emeklilik reformunun geri çekilmesi talebiyle 5 Aralık'ta başlayan genel grevin ardından hükümetle sendika arasında 9 Aralık'ta yapılan görüşmelerde uzlaşıya varılamaması nedeniyle protestolar devam etti.
11 Aralık: Pakistan’da, siyah takım elbiseli yaklaşık 200 avukat Pencap Kardiyoloji Hastanesi’ni (PIC) basarak kapıları, pencereleri ve tıbbi malzemeleri yerle bir etti ve bir polis aracını ateşe verdi. Doktorlarla avukatların karşı karşıya geldiği çatışmada kalp hastası 3 kişi hayatını kaybetti.
Avustralya Yeni Güney Galler’de yaklaşık 7 bin 500 kişi iklim değişikliği ve kuraklık sonucu ortaya çıktığı öne sürülen yangınla ilgili önlem almayan ve halkı bilgilendirmeyen Scott Morrison’ı protesto etti.
Hindistan federal meclisi Rajya Sabha’da 105’e karşı 125 oyla kabul edilen yeni vatandaşlık yasası büyük tepkilere neden oldu. Yeni Vatandaşlık Yasası, Pakistan, Bangladeş ve Afganistan'dan ülkeye gelen ve Müslüman olmayan yasa dışı mültecilere vatandaşlık hakkı tanıyor ancak Müslümanlara bu hakkı tanımıyordu. Müslümanları dışlayan ve Hindistan Anayasası’nın laik yapısına aykırı olan yasanın meclisten geçmesinin ardından Bangalor, Haydarabad, Patna, Çandigarh, Mumbai, Kalküta ve Delhi olmak üzere ülkenin dört bir yanında on binlerce kişi sokağa çıktı.
12 Aralık: Cezayir’deki başkanlık seçimine katılan 5 adayın 5’nin de devrik diktatör Abdülaziz Buteflika’nın rejimiyle ilişkili olması üzere sürecinde binlerce protestocu sokakları doldurdu.
13 Aralık: Birleşik Krallık’ta, Boris Johnson açık ara kazandığı seçimlerin ardından, “Johnson benim başbakanım değil” diye göstericiler Parlamento binası önünde toplandı.
14 Aralık: Hindistan'da Müslümanları dışlayan vatandaşlık yasası protestoları sürüyor. Assam eyaletinde, değişikliği protesto eden Tüm Assam Öğrenci Birliği (AASU) üyeleri, açlık grevi başlattı. Hindistan'ın güneyinde yer alan Tamil Nadu eyaletinin Salem bölgesinde devam eden gösterilerde ise emniyet güçleri 100'den fazla kişiyi gözaltına aldı. Batı Bengal eyaletinde binlerce kişi sokaklara çıktı ve kara yolunu trafiğe kapattı.
15 Aralık: Müslüman karşıtı vatandaşlık yasasında protestolar şiddetlendi en az altı kişi yaşamını yitirdi. Polis çoğunluğu öğrenci onbinlerce kişiden oluşan protestoculara gaz bombaları ve copla müdahale etti.
16 Aralık: Protestolara alışık olmayan Kazakistan’da, politik reform talep ederek eski Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’in ailesinin artık siyaset sahnesinden çekilmesini isteyen göstericiler, Bağımsızlık Günü’nde sokaktaydı. Çıkan çatışmalarda çok sayıda gösterici tutuklandı.
17 Aralık: Hong Kong’ta sosyal hizmet sektörü çalışanları, hükümete protestocuların 5 talebine yanıt vermesi yönünde baskı yapmak için üç günlük greve gitti.
18 Aralık: Katalonya’da bağımsızlıkçı grubun önde gelen gruplarından Demokratik Tsunami’nin boykot çağrısına rağmen Real Madrid ve Barcelona takımları arasındaki El Clasico, Nou Camp Stadı’nda oynandı. Stadyum dışındaki protestolarda 70 kişi yaralandı, 9 kişi gözaltına alındı.
19 Aralık: Hindistan’da Modi’nin Müslümanları dışlayan Vatandaşlık Yasası’na karşı binlerce kişi ülkenin dört bir yanında bir kez daha sokaklarda, polis çok sayıda göstericiyi gözaltına alırken ülkenin büyük kısmında internet de kesildi. Mangalore ve Lucknow’daki gösterilerde üç kişi yaşamını yitirdi.
20 Aralık: Hindistan’ta Vatandaşlık Yasası’na karşı eylemler sürerken Uttar Pradesh Eyaleti’nin kuzeyindeki çatışmalarda 6 kişi yaşamını yitirdi.
21 Aralık: Hindistan’da Müslümanların eylemleri artık bir ayaklanma halini aldı. Eylemlerin başından itibaren Uttar Pradesh’te 15, ülke çapında ise 22 kişi yaşamını yitirdi.
22 Aralık: Çin’in Hong Kong Özel İdari Bölgesi’nde hükümet karşıtı göstericiler, bu kez, Pekin yönetiminin Uygurlu Müslümanlarının çoğunlukta olduğu Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki politikalarına tepki göstermek için toplandı. Protestocular, Çin’in Uygurlara yönelik politikalarını eleştirdiği için Arsenal’den gönderilmesi gündeme gelen Türk asıllı futbolcu Mesut Özil’e de destek verdi.
23 Aralık: Fransa’da işçiler Macron’un emeklilik yasa tasarısına karşı yeniden grevde Lyon Garı’nda polisle çevik polis arasında meydana gelen çatışmalarda 30 eylemci gözaltına alındı.
24 Aralık: Etiyopya'nın dört bir yanında binlerce Müslüman, ülkenin kuzeyinde Hristiyanların çoğunlukta olduğu Amhara eyaletinde dört caminin ateşe verilmesini protesto etmek için sokaklarda son iki gündür eylem düzenliyor. Farklı kentlerde sokağa çıkan göstericiler, dini mekanların korunması için hükümete çağrı yaparken, sorumluların yargı önüne çıkartılması isteniyor. Kundaklamalara ilişkin şimdiye kadar 15 şüpheli gözaltına alındı.
25 Aralık: Irak'ta, 1 Ekim’de başlayan gösteriler, 29 Kasım’da Başbakan Adil Abdülmehdi’nin istifasına yol açsa da, eylemler yeni başbakan adayının Abdülmehdi ve İran’la hiçbir ilişkisinin bulunmaması talebiyle sürüyor. 25 Aralık’a kadar gösterilerde en az 460 kişi öldü, 19 bin kişi yaralandı. Gösteriler boyunca 2 bin 700 eylemci gözaltına alınıp serbest bırakıldı ancak halen 107 göstericinin tutukluluğu devam ediyor.
26 Aralık: Karadağ’da Sırp Ortodokslar ayakta. Parlamentonun oylamaya hazırlandığı yeni emlak yasasıyla hükümetin kilisenin taşınmazlarına el koymayı planladığını iddia eden yüzlerce kişi başkent Podgoritsa'da sokağa çıktı.
27 Aralık: Endonezya'da Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki Uygurlara yönelik uyguladığı politikaları protesto amacıyla gösteri düzenlendi. Başkent Cakarta'da, İslam Savunucuları Cephesi (FPI) adlı örgütün, cuma namazı sonrası Çin’in Cakarta Büyükelçiliği önünde düzenlediği gösteriye yaklaşık bin kişi katıldı.
28 Aralık: Hong Kong'da bir alışveriş merkezinde toplanarak "Çinli iş insanlarının şehirde yaptığı ticari faaliyetleri" protesto eden göstericilerle polis arasında arbede yaşandı. "Hong Kong'u özgür bırakın", "Ana karaya geri dönün" şeklinde sloganlar atan yaklaşık 100 kişilik gruba polis cop ve biber gazıyla müdahale etti.
29 Aralık: ABD’nin Hizbullah Tugayları’nı vurmasının ardından Irak’ta bu kez ülke çapında ABD karşıtı protestolar başladı.
30 Aralık: Hindistan’da, Modi’nin tartışmalı vatandaşlık yasa tasarısına karşı protestolar sürerken Delhi polisi şiddet eylemlerine destek verdiği gerekçesiyle sokak satıcılarını topluca gözaltına almaya başladı.
31 Aralık: Irak’ta ABD karşıtı protestolar şiddetlenerek sürüyor. ABD'nin Bağdat Büyükelçiliği önünde toplanan Haşdi Şabi taraftarları elçiliğe girmeye çalıştı. Elçilik girişindeki ABD bayrakları yakıldı. ABD'yi protesto eden kalabalık grupla güvenlik güçleri arasında çatışmalar.
© The Independentturkish
